Tíminn - 05.04.1990, Blaðsíða 10

10 Tíminn
Fimmtudagur 5. apríl 1990
Fimmtudagur 5. apríl 1990
Tíminn 11
Ráðstefna um mótun fiskvinnslustefnu á vegum Samtaka fiskvinnslustöðva:
Eftir
Agnar
Óskarsson
Þurfum að komast nær neytandanum
Samtök fiskvinnslustöðva stóðu fýrír
ráðstefnu um mótun fiskvinnslustefríu
á dögunum. Hugtakið fiskvinnslu-
stefría er nokkuð nýtt af nálinni og
komu frummælendur nokkuð inn á
það í eríndum sínum. Magnús Gunn-
arsson framkvæmdastjóri SÍF komst
svo að orði að hugtökin fiskvinnslu-
stefría og fiskveiðistefna fælu (reynd í
sér leit okkar að skynsamlegrí nýtingu
auðæfanna í hafinu umhverfis landið,
þ.e. hvemig við hámörkum arðinn af
þeim fiski sem veiddur er og hvemig
við skiptum verðmætunum sem í auð-
lindinni félast á sem réttlátastan hátt
milli landsmanna.
„Ef fiskvinnslan í landi á að eiga sér ein-
hveija lífsvon, í samkeppni við sjófrystar af-
urðir og ýmsar aðrar hliðargreinar, þá verð-
um við að komast nær neytandanum,“ sagði
Tryggvi Finnsson ffamkvæmdastjóri á
Húsavík í erindi sínu á ráðstefnunni. Hann
sagði að með því að komast nær neytandan-
um þá fáist mun hærra verð íyrir afúrðina og
þama stórir möguleikar,“ sagði Tryggvi.
Hvað markaðsstefnuna varðar sagði
Tryggvi að mikilvægt væri að þau þrjú fyrir-
tæki sem borið hafa hitann og þungann af
markaðsstarfseminni, komi til með að halda
áffam og eflast. Sagðist hann vel sjá fyrir sér
að þau breyttust úr því að vera fijáls sölu-
samtök, yfir í formlegri fyrirtæki, s.s. hluta-
félög sem yrði til þess að þau efldust til betra
starfs á mörkuðunum. Það að færa sig nær
neytendunum kallaði á flóknari pökkun og
meiri tæknivæðingu, sagði Tryggvi, sem
hlyti að þýða að fyrirtækin verði að samein-
ast og stækka. Það gæti hins vegar valdi
vandræðum byggðalega, en væri líklega
óumflýjanlegt.
Magnús Gunnarsson ffamkvæmdastjóri
SÍF velti í sínu erindi m.a. upp hugmyndum
um hvar íslensk fiskvinnsla mun standa árið
2000, fyrst og fremst til að vekja menn til
umhugsunar um framtíðina. Lítum á nokkrar
af þessum hugmyndum Magnúsar.
Árið 2000 verðum við búin að jafha
ágreining okkar við EB og tollamúrar
bandalagsins á saltflski, ferskum flökum,
síld og öðrum sjávarafurðum verða horfnir.
Stefnumörkun um nýtingu fiskistofna sagði
Magnús að kæmi til með að skila þeim ár-
angri að á íslandsmiðum muni heildaraflinn
verða heldur meiri en hann er í dag eða trú-
lega um 1900 þúsund lestir. Þá muni með úr-
eldingu og endurskipulagningu á flotanum
hafa tekist að minnka hann um 30%. Allur
flotinn mun koma til með að leggja afla sinn
upp hér á landi, þar sem fiskvinnslan veður
þá orðin fyllilega samkeppnisfær við erlenda
fiskvinnslu og verðlagning sjávarfangs mun
ráðast af gæðum og ffágangi aflans ffá fiski-
skipunum. í hugmyndum Magnúsar kemur
fram að íslensk fiskvinnsla mun um aldamót
kaupa inn til fúllvinnslu af erlendum aðilum
nokkra tugi þúsunda tonna af ýmsum sjávar-
afúrðum til ffamhaldsvinnslu. Þá mun fisk-
vinnslustöðvum hafa fækkað verulega með
sameiningu og fjárhagslegri endurskipu-
lagningu. I staðin koma öflug sjávarútvegs-
fyrirtæki með útgerð og vinnslu á breiðum
grundvelli og til hliðar við stóru fyrirtækin
verða sérhæfð fyrirtæki sem þjóna þá
ákveðnum markaði. Að lokum má nefna að
niðurfelling tollahindrana mun leiða til
þeirrar breytingar að íslensk fiskvinnsla mun
í auknum mæli þjóna neytendamarkaði,
hvað varðar ferskan fisk, ekki 10 til 15 daga
gamlan ísfisk, heldur yrði daglega flogið
með ný flök til neytenda.
Ólafúr Gunnarsson framkvæmdastjóri á
Ólafsvík sagði að eftirtalin atriði skiptu máli
við mótum fiskvinnslustefnu. Að nauðsyn-
legt væri að skipulega yrði unnið að því á
flest öllum þéttbýlisstöðum hringinn í kring
um landið yrðu þokkalega sterk fyrirtæki
sem gætu á hagkvæman hátt séð fyrir nægj-
anlegri atvinnu á staðnum. Þetta sagði hann
að hægt væri með samruna fyrirtækja og
endurskipulagningu á eftirgjöf skulda. Til að
þessi starfsemi geti gegnið þarf hráefúi að
vera tryggt til vinnslu og benti hann á að það
mætti gera með því að 30% af kvótanum
verði í eigu fiskvinnslustöðva.
Með þessum ráðum telur Ólafúr að fram
náist að verð á fiskiskipum lækkar, sem nú
er ekki í neinu vitrænu samhengi við eitt né
neitt. Hættan á að missa skip úr byggðalög-
um minnkar stórlega og ef svo færi væri
auðveldara að fá skip í staðinn, að mati Ól-
afs. Þetta hefði einnig í for með sér að meiri
líkur væru á að fiskvinnslustöðvar sameinist
og nýti sér kvótann sameiginlega, auk þess
sem stofna þarf úreldingarsjóð vinnslu-
stöðva. Að síðustu nefndi hann að bæta
þyrfti samkeppnisstöðu íslenskra fisk-
vinnslufyrirtækja gagnvart erlendum fyrir-
tækjum og ferskfisk útflutningi.
Finnbogi Jónsson framkvæmdastjóri á
Neskaupstað sagði að markmið fiskvinnslu-
stefnu gætu verið, að framleiða sjávarafurð-
ir í hæsta gæðaflokki með sem lægstum til-
kostnaði. Að tryggja að hámarks verð fáist
fýrir þjóðarbúið úr þeim veiðikvóta sem út-
hlutað er hverju sinni. Þá þarf að tryggja
eðlilegan rekstrargrundvöll i greininni,
þannig að unnt sé að sinna nýsköpun og þró-
unarstarfsemi, og efla möguleika á menntun
og starfsþjálfún á hinum ýmsu sviðum fisk-
vinnslunnar. Og að lokum að viðhalda og
efla byggð á þeim stöðum sem best liggja
við fiskimiðum landsins.
Finnbogi sagði að ljóst væri að hráefnis-
gæðin skiptu sköpum í þessu sambandi.
Gæði afúrðanna væru aldrei betri en gæði
hráefnisins gæfú tilefni til, því væri hér
komið að fiskveiðistefnunni. Hann sagði að
því væri markviss fiskvinnslustefna óhjá-
kvæmilegur þáttur í fiskveiðistefnu sem
hefði það að höfúðmarkmiði að hámarka
gæði þess afla sem á land bærist.
Finnbogi tók sem dæmi loðnuverksmiðj-
ur hér á landi, með vísan til að framleiða
þyrfti sjávarafúrðir með sem lægstum til-
kostnaði. Sagði Hann að þeim hafi fjölgað
hér á landi á sama tíma og þeim fækkaði f
nágranna löndunum, og væri nú svo komið
að samanlögð afkastageta verksmiðjanna
væri þannig að þær gætu unnið allan loðnu-
kvótann í meðalári á rúmlega tveim mánuð-
um. Benti hann á að með einhvers konar úr-
eldingarsjóði mætti aðstoða fyrirtæki og
einstaklinga við að hætta rekstri ef sýnt þætti
að fyrir þjóðarheildina væri það hreinn íjár-
hagslegur ávinningur.
stöðvamar gætu lifað af á mun minna magni,
samhliða því að samkeppni verður meiri um
hráefnið.
Tryggvi sagðist telja að þrír megin þættir
hefðu áhrif á hvemig fiskvinnslustefnan
gæti verið og þróast. Þessir áhrifaþættir em
ákvarðanir stjómvalda með íhlutun í efna-
hagslífinu, hvemig fjármálastofnanimar
haga sínum málum gagnvart fiskvinnslunni
og hvemig sjávarútvegurinn sjálfúr ætlar að
koma sínum málum fyrir. Hann sagði að
langt væri síðan eins skynsamlegir samning-
ar á vinnumarkaðnum hafi verið gerðir og
síðast, og hefði það í for með sér bjartsýni
um að betri tíð væri ffamundan. Þá sagði
hann að Evrópumarkaðurinn yrði æ mikil-
vægari okkur og því þyrfti vel að takast til að
gera nýjan samning sem frekar tæki mið af
fiskvinnslu en fiskveiðum. Megin markmið-
ið yrði að vera að okkar unni fiskur, hvort
sem hann væri saltaður, ferskur eða frystur
hefði aðgang þar inn og í samkeppnishæfú
umhverfi miðað við þær þjóðir sem þar
starfa.
Fram að þessu hefúr hin hefðbundna
fiskvinnsla mikið til verið að vinna í stærri
pakkningar, sem síðan eru endurunnar og
því ekki nálægt endanlegum neytanda.
Tryggvi sagði að ef fiskvinnslan í landi ætti
að eiga sér einhveija lífsvon í samkeppni við
sjófrystar afúrðir, þá yrðum við að komast
nær hinum endanlega neytanda. „Þetta er hin
eina lífsvon okkar í ffystingunni og söltun-
inni, að komast nær viðskiptavininum með
þvj að fúllvinna vöruna meira. Eg sé fyrir
mér að ef vel tekst til um samninga við EB
og aðrar blokkir er myndast kunna, þá eru