Tíminn - 06.04.1990, Blaðsíða 8

I
8 Tíminn
Föstudagur 6. apríl 1990
Föstudagur 6. apríl 1990
Tíminn 9

Tillaga Sigrúnar Magnúsdóttur í borgarstjórn um athugun
vegna hugsanlegra íshafssiglinga:
o
I mavkX(n am
flntnirmackiniim av
■ ««■■■ mw ■*#■■*•■ iw
„Borgarstjórn samþykkir að kannaðir verði
möguleikar á því að koma upp umskipunar—
og fríverslunarhöfn í Reykjavík.“
Þelta er tillaga sem borgarfulltrúi Framsókn-
armanna; Sigrún Magnúsdóttir flutti í borgar-
stjóm í gær. I greinargerð með tillögunni seg-
ir að þær breytingar sem nú em að verða í
stjómmálum A—Evrópu og batnandi and-
rúmsloft á alþjóðavettvangi muni að líkind-
um lciða til stóraukinna viðskipta A—Evr-
ópulanda við V- Evrópu og Ameríku.
Jafnframt hinum stjómmálalegu breytingum
séu siglingar um Norður— Ishaf að verða
tæknilega mögulegar í ríkara mæli en áður
hafi verið. Bæði séu ísbrjótar öflugri en áður
var en einnig séu veðurathuganir og fjar-
könnun úr gervitunglum vel á veg komin.
Jafnframt taki siglingatækni stórstígum fram-
fömm og reynsla af siglingum á norðurslóð-
um aukist stöðugt.
Það sé því að verða tæknilega mögulegt að
halda uppi siglingum um N—Ishafið milli
Atlantshafs og Kyrrahafs. Ueljist siglingar
þessa leið að marki þá lægi ísland í þeirri
þjóðbraut miðri og því rökrétt að hér risi um-
skipunar og fríverslunarhöfn.
„Eg álít að þetta sé spuming um að Islend-
ingar hafi fmmkvæði í þessu máli. Það er fyrst
og fremst þess vegna sem ég flyt tillöguna. Þá
tel ég að ekkert sveitarfélag á Islandi geti ris-
ið undir stórvirki sem hugsanleg stofhun um-
skipunar— og fríverslunarhafhar vegna norð-
urleiðarinnar er. Bæði er það vegna þess
orðspors sem borgin hefur eftir fund þeirra
Reagans og Gorbachevs og vegna þess að hér
er einnig allt annað sem til slíks þarf,“ segir
Sigrún Magnúsdóttir borgarfulltrúi.
Sigrún sagði að nauðsynlegt væri að líta
stöku sinnum upp úr hinu daglega amstri og
horfa til framtíðarinnar. Ljóst hlyti að vera að
siglingar N-íshafsleiðina em orðnar tækni-
lega mögulegar og verða því að vemleika í
framtíðinni. Á ráðstefnu um þetta efni sem
haldin var í Reykjavík árið 1987 hefði eink-
um verið rætt um tæknilega hlið málsins. Nú,
tæpum þrem ámm síðar heíði tækninni fleygt
enn frekar fram en jafnframt hefðu orðið
vemlegar pólitískar breytingar í heiminum.
Á ráðstefnunni hefðu menn komist að þeirri
niðurstöðu að kalla bæri saman alþjóðlega
ráðstefnu um málið til að fjalla um pólitískar
og fjárhagslegar hliðar málsins. Signin
kvaðst telja að atvinnumáianefnd Reykjavík-
ur værí rétti aðilinn til að kanna þetta mál og
hugsanlega að boða til nýrrar ráðstefnu um
Ishafssiglingar og þátt borgarinnar í þeim.
En eftir hverju er að slægjast og hvers vegna
ættu kaupskip eða jafnvel farþegaskip að fara
að þvælast norður í Ishafið? Lykilorðið hlýt-
ur auðvitað að vera hagkvæmni.
Sjóleiðin milli Tokyo og London er gríðar-
lega löng. Sé siglt fyrír suðurodda Afríku er
leiðin 14.700 sjómílur. Sé siglt um Panama-
skurð er hún 12.400 sjómílur og 11.100 um
Súezskurð. Sé aftur á móti siglt um N—Is-
hafið austur með norðurströnd Síberíu er
leiðin aðeins 7000 sjómílur.
Dr. Þór Jakobsson veðurfræðingur og for-
stöðumaður hafisdeildar Veðurstofu Islands
hefur um nokkurra ára skeið kynnt þessa
hugsanlegu siglingaleið. Hann hefur rannsak-
að hugmyndina gaumgæfilega og unnið ötul-
lega að því að kynna hana bæði á íslandi og á
alþjóðavettvangi.
„Þetta er mjög raunhæft ffamtíðarmál. Á
vegum Sovétmanna hafa verið miklar sam-
göngur þama norðurfrá um áratugaskeið. Þar
eru á ferðinni ísbrjótar og flutningaskip og
miklir flutningar eiga sér stað milli hafna allt
frá Murmansk og austur með Síberíuströnd-
um austur til Beringssunds. Hér er því um að
ræða ffamlengingu á þeirri starfsemi sem
þegar á sér stað verði skrefið tekið til fulls og
siglingar hafnar milli Atlantshafs og Kyrra-
hafs,“ sagði dr. Þór Jakobsson í gær. Þór seg-
ir að nú sé mögulegt að stunda siglingar á
leiðinni með hjálp ísbijóta í allt að fimm
mánuði á ári. Ef ekki væri hafisinn þá væri
þama ein helsta samgönguleið á jörðinni.
Spumingin stæði raunverulega um að ráða
við hafísinn.
„Siglingar þama um em gamall draumur og
spumingin er um hvenær verður hægt að fara
það greiðlega á milli úthafanna, þá með hjáp
öflugra ísbijóta og öflugri og áhrifaríkri sigl-
ingatækni, fjarkönnunartækni, veðurtungla-
myndum, nákvæmum veðurspám og síðast
en ekki síst reynslu. Spumingin er um hve-
nær verður reynslan, fjarkönnunartæknin og
ísbijótamir samanlagt nógu öflugt til að það
borgi sig að stunda þessar siglingar þann tíma
ársins sem það er mögulegt," segir Þór.
Hann sagði að spumingin stæði fyrst og
ffemst um þetta þrennt og mjög mikilvægt
væri fyrir okkur Islendinga að fylgjast með
og jafnvel vera fyrri til en aðrir að skapa þá
aðstöðu sem þarf í tengslum við siglingamar.
Verði af þeim verður nauðsynlegt að hafa
umskipunarhafnir við sitt hvom enda Ishafs-
leiðarinnar þar sem vömm yrði umskipað.
Vilji íslendingar taka þátt í þessu hljóti þeir
að hafa sjálfir fmmkvæði því ekki sé sjálfgef-
ið að ísland hýsi umskipunarhöfnina við
vesturenda leiðarinnar.
„Það verður sjálfsagt spurt; hvers vegna
ekki umskipunarhöfn í Murmansk eða
Tromsö? Við getum vitanlega bent á það að
við emm nær austurströnd N-Ameríku en það
er út af fyrir sig ekki aðalatriðið. Valdimar
Kristinsson landffæðingur benti mér á sínum
tíma á hversu miklu máli fmmkvæðið skiptir.
Það er einmitt áhuginn og fmmkvæðið sem
skiptir sköpum. Það er ekki alltaf sem bestu
staðimir em valdir fyrir tiltekna starfsemi
heldur áhugi og ffumkvæði manna sem veld-
Ásgríms-

■

— ~ v
í'Wá ....

. . ..
ur úrslitum,“ sagði Þór. Hann kvaðst því
fagna tillögu Sigrúnar Magnúsdóttur í borg-
arstjóm og þeim áhuga sem menn hafa al-
mennt sýnt málinu.
Hann bendir á að nú á tímum örra pólitískra
breytinga sé ekki ólíklegt að Sovétmenn
sjálfir hafi hug á því að auka flutninga ffá
Norður—Síberíu til austurstrandar N—Am-
eríku og bara í því ljósi hljóti að verða hent-
ugt að hafa friverslunar— og umskipunar-
höfn á Islandi, eins konar geymslupláss.
Sovéski ísbrjóturinn Ottó Schmit í Reykjavíkurhöfn. Verða þeir fastagestir hér eftir nokkur ár?
Á ráðstefnunni haustið 1987 kom fram í
setningarræðu Jónu Gróu Sigurðardóttur for-
manns atvinnumálanefndar Reykjavíkur að
árið 1985 hefðu menn talið að um 16 ísbijót-
ar hefðu verið í ferðum við Síberíustrendur
og haldið leiðum opnum íyrir um 400 fluln-
ingaskipum sem heíðu flutt um 6 milljónir
tonna af vamingi. Til samanburðar nefndi
Jóna Gróa að heildarvörufiutningar til og frá
íslandi það sama ár hefðu numið um 1,4
milljónum tonna.
Sovétmenn hafa síðustu ár kannað mjög
indkosti og auðlindir Síberiu með tilliti til
líuvinnslu, námagraflar og iðnaðar. í ljósi
ólitískra breytinga þykjast maigir sjá að við-
kipti þeirra við vestræn lönd muni mjög
ukast á næstu ámm og vaxtarbroddur þeirra
iðskipta verði einmitt í Síberíu. Því hljóti
amgöngur og sjóflutningar á Ishafinu og
I—Atlantshafinu að aukast verulega á allra
æstu ámm. Ekki sé því fráleitt að hugsa sér
ð Sovétmenn muni mjög treysta á ámar í
Síberíu sem samgöngu— og flutningaleiðir.
Þá muni þeir beina sjóflutningum vestur með
ströndum Síberíu, vestur með Kolaskaga til
Murmansk og þaðan út á Atlantshaf enda er
sú leið íslaus að mestu allt árið um kring.
Að öllu samanlögðu hljóti Island því að eiga
góða möguleika á því að verða eins konar
Hong Kong Norðursins þar sem verði frí-
verslunarsvæði og umskipunarhöfn eins og
tillaga Sigrúnar Magnúsdóttur í borgarráði
ýjar að.
Ef af slíku yrði þá þykjast menn sjá að mik-
il atvinna og umsvif gætu skapast kring um
slíka starfsemi. Það yrði svipað með íslend-
inga og fátæka bóndann sem átti land sem
aðrir bændur fóm um með kartöflur sínar á
markað. Af vögnum kartöflubændanna féllu
kartafla og kartafla sem sá fátæki hirti og setti
niður sjálfúr. Af þessu efnaðist sá fátæki uns
sú stund rann upp að hann varð sá ríkasti í
sinni sveit.
Skömmu fyrir síðustu aldamót sigldi norski
.. '' '> fv> ^
4 •«* * •! mfyt
■
heimskautakönnuðurinn Nansen skipi sínu
Fram frá Vardö á Ishafsströnd Noregs í aust-
urátt með ströndum Síberíu. Fram sigidi aust-
ur til Novo Sibrisk og sveigði þaðan til norð-
urs og síðan austurs í átt til Svalbarða.
Nokkm síðar sigldi sænska skipið Vega alla
leið til Beringssunds. Árið 1932 sigldi rúss-
neska skipið Alexander Sibirykov alla leiðina
frá Murmansk og út um Beringssund í einum
áfanga.
—sá