Tíminn - 07.04.1990, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Laugardagur 7. apríi 1990

FÓLK
„VIL LÁTA HUGARFLUGÍÐ
RÁÐA EINS OG BARN“
— segir Daniel Day — Lewis, sem hlot-
ið hefur Evening Standard verðlaunin
fýrir leik sinn í myndinni „My Left Foot“
Daniel Day — Lewis, sem nú hefúr
unnið Evening Standard verðlaunin
fyrir hlutverk Christy Brown í hinni
mögnuðu kvikmynd „My Left Foot“,
hefúr sérstök viðhorf til atvinnu sinn-
ar. „Ég elska að geta horfið út úr
mínu eigin lífi,“ segir hann. „Ég verð
að gleyma sjálfúm mér og láta hugar-
flugið ráða ferðinni, eins og bömin
gera. Ég vil auka skilning minn á eig-
in lífi með því að komast inn í tilveru
annarra, tilvera sem er innihaldsrík-
ari en mín.“
Reyndar hefur þessi sérstaki, ungi
leikari þegar kynnst tilveru ýmissa
ólíkra persóna. Hann hefur leikið
ungan homma í „My Beautiful
Laundrette“, sérlundaðan, breskan
yfirstéttarmann í „A Room with a
View“ og kvensaman, tékkneskan
skurðlækni í „Óbærilegur léttleiki til-
verunnar". En í „My left Foot“. hefur
hann náð lengst. Þar leikur hann rit-
höfúndinn Christy Brown frá Dublin,
sem aðeins gat skrifað með vinstri
fætinum, vegna heilaskaða. Þetta er
stórkostlegt hlutverk, þar sem reynir
á leikarann bæði andlega og líkam-
lega. Frammistaða hans hefúr fært
honum viðurkenningu helstu gagn-
rýnenda í New York og Los Angeles
og hann hefúr verið nefndur til Gold-
en Globe verðlaunanna. Líklegt er að
hann kunni að hljóta óskarsverðlaun.
En þegar við hittum hann augliti til
auglitis reynist hann alvörugefinn
maður og ólíkur því sem við þekkj-
um af tjaldinu. Philip Kaufmann,
sem var leikstjóri hans í „Óbærilegur
léttleiki tilverunnar", segir hann búa
yfir „vissu taumleysi — þótt hann
samt sem áður sé mjög ljúflyndur
maður.“
„Ég reyni að tileinka mér sjálfs-
Þau hlutu verðlaun Evening Standard sem „besti leikarinn" og „besta
leíkkonan", Daníel Day - Lewis og Paullne Collins.
bjargarhvöt Christy,“ segir hann til
skýringar, „löngun hans til þess að
bijótast úr viðjunum og þá heiftúð
sem til þess þarf. Ég lít ekki á hann
sem fatlaðan Iistamann, heldur að-
eins sem listamann. Day — Lewis,
sem segir um sjálfan sig að hann
hneigist til „öfgakenndra tilfmninga“
kveðst laðast að fólki sem á einhvem
hátt er hamlað, einhvem veginn af
göflunum gengið... ég held að við sé-
um það öll, þótt við viðurkennum
það ekki.“
Daniel er sonur fyrrum lárviðar-
skáldsins C. Day Lewis, sem lést
1972, (Hann notaði einnig dulnefnið
Nicholas Blake) og leikkonunnar Jill
Balcon. Fram að 12 ára aldri bjó
hann í verkamannahverfi í London,
því faðir hans var kommúnisti og
vildi að hann ælist upp í jafnréttis-
anda. Day — Lewis minnist þessara
ára sem sæludaga og hve hann tók sér
það nærri að verða að fara í heima-
vistarskóla og í gjörólíkt umhverfi.
„Þegar ég lék í „My Beautiful
Laundrette" var ég eiginlega að taka
upp þráðinn þar sem ffá var horfið.“
Vegna hvatningar hins kunna leik-
stjóra, Sir Michael Balcon, sem fyrst-
ur kom Hitchcock á framfæri sem
leikstjóra og stjómaði gamanmynd-
um í Ealing Studio eftir 1950, lagði
hann fyrir sig leiklist. Hann sté fyrst
á svið í Old Vic leikhúsinu í Bristol,
en birtist svo á sviði í London í „An-
other Country". Svo fékk hann smá-
hlutverk í myndum á borð við
„Ghandi“ og „The Bounty.“
Þegar Daniel lítur til æskuáranna
minnist hann þeirra áhrifa sem faðir
hans, sem var af írskum ættum, hafði
á heimilislífið. „Ég var mjög hand-
genginn móður minni og er enn, en
áhrif hans vom mjög sterk. Nú þegar
hann er allur getur verið að mig langi
til að gera meira úr þessum áhrifúm á
mig en rétt er. Á suman hátt var hann
mér mjög fjarlægur — ég minnist
hans ekki sem ímyndar föðurins —
en það var andleg návist hans, sem
var svo áhrifarík. Finnist mér að mig
skorti eitthvað, þá er það andlega
hliðin. En hún var hans sterka hlið.“
„Samt var æska mín hamingjusöm,"
heldur hann áfram. „Ég átti eldri
systur, sem ég held að hafi ekki haft
minnsta áhuga á mér þar til ég var 12
ára —• og fór að gera af mér ýmis
skammastrik. Mér þótti fýrir þessu,
því mér fannst hún svo stórkostleg,
en henni féll ekki við mig. Kannske
var það vegna þess að ég brosti fram-
an í alla og komst upp með allt. En
þegar hún sá mig lenda í alvöru vand-
ræðum tók hún mig í sátt.“
Eftir dauða föður hans, varð afi
hans, gyðingur ffá Baltnesku löndun-
um, sem flust hafði til Englands, að-
alpersónan í Iífi hans. „Ég var honum
mjög náinn sem bam,“ segir hann,
„en svo kynntist ég honum sem gáf-
uðum og hlýjum manni, sem kunni
að njóta margs í lífinu og skildi ungt
fólk. Hann varð sífellt víðsýnni með
aldrinum og ást min á honum fór
vaxandi. Þetta var fúrðulegt: Hann
ólst upp í Birmingham og ákvað
hvað hann vildi, sem var að gera
kvikmyndir. Hann fór til London og
gerði þær. Hann varð Englendingur
og lifði sem slíkur. Hann dvaldi aldr-
ei við fortíðina og ég sakna hans mik-
ið.“
Daniel Day — Lewis tekur ekkert
hlutverk, nema hann telji það henta
sér. „Yrði ég að beijast fýrir lífinu og
yrði að gera það sem mér væri sagt,
mundi ég gera allt ffemur en leika,“
segir hann, því hann ber mikla virð-
ingu fýrir skapandi starfi. Þess vegna
hefur hann ncitað hlutverkum sem
boðist hafa í Hollywood. Hann hefúr
einfaldlega ekki á huga á „formúlu“
kvikmyndum, sem lögfræðingar og
bókhaldarar vilja gera, menn í jakka-
fötum og með bindi. „Ég kalla þá út-
fararstjóra. Þeir vita ekkert hvað þeir
eiga við mig að gera.“ Hann hlær.
Þegar hann tekur að sér hlutverk úti-
lokar hann allt annað, þar á meðal sitt
eigið líf. „Ég skil það eftir utandyra
og byija að vera allt annar maður,“
segir hann til skýringar. Því er ekki
furðulegt að þegar hann var að leika í
„Óbærilegur léttleiki tilverunnar"
komst sú saga á kreik að hann stæði í
ástarsambandi við leikkonuna Juli-
ette Binoche, meðleikara sinn. „Ég
tók hlutverkið einkum vegna þess að
ég laðaðist svo að manngerð hennar,“
segir hann.
Og eftir að tökunum var lokið óaði
honum við að leika í öðmm ástarat-
riðum, því honum fannst það ótryggð
við ímynd Binoche.
Hins vegar fannst honum enginn
vandi að kyssa samleikara sinn í
myndinni „My Beautifúl Laundrett".
„Það virtist alveg eðlilegt að þessir
tveir strákar vildu ekki hætta að kyss-
at,“ segir hann „og það kemur kyn-
ferðismálum ekkert við.“ Daniel hef-
ur verið í þingum við leikkonuna Isa-
belle Adjani, þótt það hafi verið með
mörgum hléum. En um það vill hann
ekki tjá sig, heldur brosir breitt.
Þrátt fýrir þá viðurkenningu sem
hann hefúr hlotið er nafn hans enn
ekki á allra vömm. „Fólk þekkir mig
ekki á götu og kannski er það vegna
þess að ég lít svo tötralega út að það
mundi kannski vilja gefa mér fýrir
bjórkrús eða tebolla." Hann hlær enn.
I fýrra keypti hann hús að hvatningu
systur sinnar, gegn betri vitund.
f daglega lífinu er Daniel Day — Le-
wis mikið yfirvegaðri, en hetja mynd-
arinnar „My Left Foot“, Daniel Brown.
Hann telur að andúð sín á því að eiga
eitthvað kunni að tengjast lífsskoðun
föður hans. Hann segir að viðhorf sín
til þess að eignast heimili séu reik-
andi. „Ég ólst upp á tveimur stöðum
— húsinu í Greenwich og í húsi afa
og ömmu í Sussex. Þessir tveir staðir
vom mitt heimili. Ég þekkti hvert
hom, hveija spmngu í málningunni,
betur en nokkra manneskju. Og á ein-
um degi varð þetta allt að engu þegar
nýr eigandi kom til sögunnar. Mér
fannst þetta óskiljanlegt ofbeldi. Ég
held því að ég sé að reyna að vemda
mig gegn því að líta á einhvem stað
sem heimili mitt.“
Þrátt fýrir þetta kann hann vel við
sig í nýja húsinu. „Mér fellur staður-
inn vel. Þama er hljóðlátt, ég get lok-
að dymnum og verið einn, því ég
þarf á einveru að halda.“ Að vísu vill
hann gjama hafa góða kunningja hjá
sér, þegar fýlgst er með spennandi
fótboltaleik og við önnur áþekk tæki-
færi. En í eðli sínu er hann einfari.
Hann vill ráða lífsstíl sínum sjálfúr.
„Fólk kemur og býður manni hitt og
þetta, sem á að gera lífið auðveldara,
en ég bægi því frá mér. Sumum finnst
þetta einræningsháttur, en svona er
ég.“
Ef til vill er erni staðurinn þar sem
honum finnst hann eiga heima í hug-
arheimi annarrar manneskju, meðan
myndavélamar suða. „Stundum
finnst mér ég vera mjög gamall og
stunum mjög bamalegur. Ég hef enga
tilfinningu fýrir aldri mínum og því
sem hann táknar.“
Fyrir skömmu varð hann að hætta
að leika Hamlet í leikhúsi í London,
vegna ofspenntra tauga. „Ég verð
stundum gripinn ógurlegu þung-
lyndi,“ játar hann. „Þetta er þreyta
sem leggst á mig andlega og líkam-
lega. Þetta er eins og veiki og enginn
veit hve þetta stendur lengi.“ Þegar
hann var að leika hinn margþjáða
Danaprins varð hann gripinn efa um
„þýðingu tilverunnar“. Og líkt og
prinsinn leitar hann „allsherjarskýr-
ingar“, þótt hann sé viss um að „það
er engrn skýring. Og það er eðlilegt“.
„En ég er alveg eðlilegur,“ segir
hann og brosir. „Eðlilega geggjað-
ur!“