Tíminn - 24.04.1990, Síða 6

6 Tíminn
Þriðjudagur 24. apríl 1990
TÍMINN
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU 0G FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin i Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason
Skrifstofur Lyngháls 9, 110 Reykjavik. Sími: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöldsimar: Askrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttstjórar 686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning
ogumbrotrTæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Mánaðaráskrift kr. 1000,-, verð i lausasölu í 90,- kr og 110,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Morgunblaðið gerir fjárlagagerð og stjórn ríkis-
fjármála að umræðuefni sl. sunnudag. Ástæða er
til að taka undir áhyggjur sem þar koma fram um
hallarekstur ríkissjóðs, þótt jafnframt sé ástæða til
að finna að þeirri pólitísku einsýni sem fram kemur
í greininni að því er varðar þróun ríkisfjármála.
Við lestur Morgunblaðsgreinarinnar mætti ætla
að óæskileg þróun ríkisfjármála ætti höfuðrót sína
í tilkomu nýs stjórnarsamstarfs haustið 1988. Slíkt
fær að sjálfsögðu ekki staðist. Þróunarferillinn í
þessu efni er miklu lengri og þarfnast áreiðanlega
nánari athugunar en staldra aðeins við starfstíma
núverandi fjármálaráðherra og þeirra ríkisstjórna,
sem hann hefur setið í um það bil eitt og hálft ár.
Þótt ekki sé litið nema fá ár aftur í tímann, t.d. virt
fyrir sér kjörtímabilið 1983-1987, þegar sjálfstæðis-
menn gegndu embætti fjármálaráðherra, þ.á m.
Þorsteinn Pálsson, sýnist enginn höfuðmunur á
vanda fjárlagagerðar síðustu tveggja ára og þess
fjögurra ára tímabils sem sjálfstæðismenn stýrðu
ríkisfjármálum um miðbik líðandi áratugar með
miður góðum árangri.
Ríkisendurskoðun sendi fyrir nokkrum vikum
frá sér skýrslu um framkvæmd ríkisfjármála á
síðasta ári. Þar var farið allvítt yfir þetta löggjafar-
og stjórnsýslusvið og leidd athygli að ríkisrekstri
og afkomu ríkissjóðs a.m.k. hálfan annan áratug
og komist að þeirri niðurstöðu að gjöld umfram
tekjur á þessu tímabili næmu 43 milljörðum króna
í stað þess að tekjur umfram gjöld hefðu átt að
vera hátt á annan milljarð króna.
Á þessu tímabili var það næstum ófrávíkjanleg
stefna ríkisstjórna og Alþingis að afgreiða hallalaus
fjárlög, og svo var reyndar gert, þótt þannig tækist
til að fjárlagatölur færu úr skorðum á hverju
fjárlagaárinu á fætur öðru með þeirri heildarút-
komu sem ríkisendurskoðun hefur greint frá.
Fjárlagatölur stóðust ekki reynsluna.
Þegar yfirlit af þessu tagi liggur fyrir er minnstur
vandinn að sjá að niðurstöðutölur fjárlaga hafa
brugðist í framkvæmd ríkisbúskaparins, hitt er
vandameira að skýra ástæður þess og orsakir að
svona hefur tekist til. Eitt af því sem ríkisendur-
skoðun hefur bent á er að ríkisútgjöld hafa verið
vanáætluð við fjárlagaafgreiðslu, útgjöldin hafa
ekki verið miðuð við réttar verðlagsforsendur.
Þetta er í sjálfu sér rétt.
En hvers vegna hendir það löggjafarvaldið að
gefa sér rangar verðlagsforsendur ár eftir ár?
Meginskýringin á því er einföld. Orsakanna er
fyrst og fremst að leita í þeirri verðbólguþróun,
sem hrjáð hefur íslenskt efnahagskerfi allt of lengi.
Slík verðbólga setur alla áætlunargerð úr skorðum
og ágerist því fremur sem hún helst lengur. Þessum
höfuðvanda rekstrar- og fjárhagsáætlana, þar með
fjárlagagerðar, verður ekki eytt nema því mark-
miði núverandi ríkisstjórnar verði náð að vinna
bug á óhæfilegri verðbólgu.

Málgagn stuttkrata
Boðskapur hefur verið birtur
þjóðinni í útbreiddasta og langorð-
asta blaði landsins, Morgunblað-
inu, þess efnis að Alþýðublaðið
ætli að fara að koma út í stuttu
formi. Það er Ingólfur Margeirs-
son, ritstjóri Alþýðublaðsins, sem
birtir okkur þcnnan boðskap. Vit-
anlega er ekkert nenta gott um það
að segja, þegar minnsta blað lands-
ins hefur í hyggju að vera stuttort í
fréttaflutningi, en með þvf móti
kemst væntanlega meira í það af
fréttum. Fleira er boðað Alþýðu-
blaðinu til ágætis, sem stendur nú
í rosalegri samkeppni við sjálft sig,
þ.e. Pressuna sem kemur út cinu
sinni í viku, og er bæði langort og
leiðinlegt. Þar er yflrleitt ekki lagt
minna undir en ein opna um t.d.
að hvað konum finnst leiðinlegast
við karlmenn, cins og allir viti það
ekki, en síðan kemur stuttur kyn-
lífsdálkur, sem á að vera til að efla
þá skemmtun sem gagnstæð kyn
hafa hvort af öðru. Þeir á Alþýðu-
blaðinu hafa mikið dálæti á Press-
unni og líklega er hugmyndin um
stutt blað sprottin af aðdáun á
kynlífsþætinum.
Blað handa Ámunda
Að minnsta kosti er hugmynd
ritstjórans að stuttu blaði ekki
sprottin af því að í Alþýðuflokkn-
um séu styttri menn en í öðrum
flokkum og af þeim sökum sé verið
að rcyna að aðlaga málgagniö að
flokksfoyrstunni. Jónarnir að
vestan, scm báðir menntuðust í
Ögri við pössun á kúm samkvæmt
Svcrrissögu, eru vel meðalmenn á
vöxt. Þá cr Jóhanna i meðallagi á
hæð og sjálfur ritstjórinn líka, þó
að svona andlega séð sjái stundum
í iljar hans. Sá eini sem er frekar
stuttvaxinn heitir Ámundi
Ámundason, og er náttúrlcga hægt
að hugsa sér að blaðið verið sniðið
eftir honum, einkum eftir að hann
sýndi það afrck að koma Bjama P.
Magnússyni í þriðja sætið á fram-
boðslista Vettvangs. Þannig má
segja að rítstjórann skorti ekki
fyrirmyndina að þeirri frábæru
hugmynd sinni að gera Alþýðu-
blaðið stutt. Ekki er þar með sagt
að blaðið þurfi að vera lítið. Það
ætti einmitt að stækka víð þessa
breytingu. Eitt sinn var sýnt hvern-
ig hægt var að koma hlaðinu fyrir
í cldspýtustokki. Það er frágangs-
sök núna vegna þess að auðvitað
yrði að hafa Pressuna með.
Að stytta sig
í blaðamannastétt hafa orðið til
byltingasögur, sem ganga ekki allt-
af upp. Ónefndur ritstjórí talaði
um það í nokkur ár, að blað hans
þyrfti umbyltingar við. Því var
játað, enda talið að hann hætti við
alhliða breytingar. Þegar loks var
gengið á hann um hvers konar
byltingu hann væri að tala, lagði
hann einvörðungu til að dagbókar-
síðu blaðsins yrði breytt. Á sama
blaðinu vann um tíma ungur maður
sem lét sem hann vissi ýmislegt um
blaðamennsku. Hann eyddi stund-
um mestum vinnutíma sínum í að
tala um ágæti þessi að fréttir væra
stuttar. Sjálfur fylgdi hann kenn-
ingum sínum eftir og lagði tölu-
verða vinnu í að koma fréttum
sínum fyrir í einni eða tveimur
málsgreinum. Síðan urðu þær enn
styttri og loks urðu þær svo stuttar
að ekkert kom frá honum að
loknum vinnudegi. Hann gat ekki
breytt um fréttastd og þess vegna
styttist í vcru hans á blaðinu. Hann
er eini maðurinn sem vitað cr um,
að hafi náð ýtrustu styttingu sem
blaðamaður.
Sabotas í kýrhausnum
Auðvitað eru til margar rikjandi
skoðanir um blöð og hvernig þau
cigi að vera. Vel má vera að Ingólfi
Margeirssyni, ritstjóra, takist að
gera Alþýðublaðið svo stutt að það
taki því ekki að fletta því, en það
er auðvitað ekki meiningin.
Rcikna vcröur með því að við blöð
vinni fólk sem finnur hvenær frétt
er fullrituð og hvenær ekki. Sam-
kvæmt þeirri tísku seni ríkir í
fjölmiðlaheiminum, eru fréttir nú
þcgar orðnar mjög knappar og
ólíkar því sem óður þekktist. Þar
veldur mestu sú eðlisbreyting sem
orðið hefur á fréttaflutningi
almennt. Um hana hafa ekki gilt
dagskipanir ritstjóra. En stutt vilja
þeir hafa það á Aiþýðublaðinu á
sama tíma og þeir skrifa geispa-
greinar í Pressuna, sem þeir segja
að seljist öil reiðinnar ósköp. Það
er því eitthvert sabotas í kýrhausn-
um, fyrst þeir vilja stytta Alþýðu-
blaðið að fenginni þessari reynslu
af Pressunni. Nema þeir vilji Al-
þýðublaðið feigt, sem enginn trúir.
En þessi stytting getur haft aðrar
breytingar í för með sér. Við
fyrirsagnasmíð hér á árum áður,
þar sem stuttleikinn varð að ráða,
varð til orðið toppkrati. Við þessi
nýju tímamót í lífi Alþýðublaðsins
er liklegt að til verði orðið stutt-
krati. Garri
lilillllllllllllllllllll VITTOGBREITT
Átaks er ekki þörf
Sú var tíð að allir littererir
íslendingar höfðu hugtak eins og
kraftbirtingarhljómur á hraðbergi
og þeir sem best voru meðvitaðir
vissu að hljómur sá var kenndur
við guðdóminn. Þá voru vinstri-
sinnar ekki búnir að finna upp
borgaralega fermingu, enda hefði
slík villutrú varðað brottrekstri úr
sellu og endurskoðunarsinnunum
vísað út í ystu myrkur borgaralegs
samfélags.
En nú hafa menntakerfin skilað
eybyggjum svo áleiðis að kraftlyft-
ingar eiga hug þeirra allan og
guðdómurinn er seldur í formi
lífsgeislaarmbanda og kristalla.
Hægt er að fá hann í gjafaumbúð-
um.
Kraftlyftingar og kraftajötnar
skila svo góðum árangri að hér
sefur sterkastimaðuríheimi á
hverjum bæ og allt hefst með
miklunt átökum og framkvæmd og
árangur eftir því.
Skammt er síðan mikill rembing-
ur var virkjaður og stóðu menn og
konur á blístri í nokkrar vikur og
streittust við í miklu málræktar-
átaki. Skemmtikraftar fóru á kost-
um og sem betur fer linaðist svo á
átakinu að vonir standa til að
tungan beri ekki stóran skaða af
þeint aflraunum öllum.
Kraftlyftingar
og kraftaverk
Átakaráðherrann tilkynnti um
helgina að eflt hafi verið í mikið
átak gegn mengun og nú á að bæta
heiminn með sameiginlegri kraft-
lyftingu.
Nokkur forsmekkur hefur verið
að kraftalátunum. Efnaverksmiðja
í Reykjavíkurborg var nær sprung-
inn í loft upp að sögn vísra manna
og er hafið mikið átak að losna við
þá yfirvofandi hættu og þolir ntálið
enga bið, enda átaks þörf.
Gas- og olíubirgðir finnast dag
hvern um allan bæ og skilur eigin-
lega enginn í því hvernig stendur á
því að Reykjavík og mörg önnur
bæjarfélög skuli enn vera á sínum
stað.
Má telja það til kraftaverka, sem
þóttu merkileg áður en kraftlyft-
ingar og átakatrú tóku við trúnni á
kraftaverkin. Sér þeirri siðbót víða
stað.
Kröftugasta átakið sem framið
var í tilefni átakaársins gegn
mengun, var án efa framið á Sauð-
árkróki. Þar var svo hraustlega
tekið til hendinni að hafi trú
átaksmanna um mengunarhættu
átt við einhver rök að styðjast væri
nú verið að urða Sauðárkrpk og
safna liði til að jarðsyngja Skagfirð-
inga.
Þeir á Sauðárkróki lásu þá roku-
frétt í blaði fyrir sunnan að geig-
vænlegar eiturbirgðir væru undir
verksmiðjuvegg þeirra fyrir
norðan.
Þetta rauða og þetta bláa
Hendur voru þegar í stað látnar
standa fram úr ermum og efnt til
átaks. Svo mikið lá á að skurðgrafa
var sett á eiturtunnurnar og hundr-
uðum fermetra af jarðvegi var
djöflað upp. Tunnurnar fundust
fjótlega, enda á almanna vitorði
hvar þeirra var að leita.
Svo kröftugt var átakið að 22
tunnur létu undan skóflutönnunum
og lak innihald þeirra út um jarð-
veginn hér og hvar og var dreift
reglulega vel og víða þegar tunnu-
ræksnunum var komið fyrir annars
staðar.
Greining á innihaldi eiturtunn-
anna var lesin í Ríkisútvarpið og
var á þá leið, að í þeim sem
innihaldið lak úr hafi verið rauð-
leitur vökvi og í öðrum bláleitur.
Einhver fróðleiksmaður taldi að
þarna gæti jafnvel verið um
sprengiefnið ammóníak að ræða,
en ekki fylgdi útskýringunum hvort
það væri þetta rauða eða þetta bláa
sem lak úr tunnunum.
Á þriðja degi frá því að átaka-
menn dreifðu úr tunnunum hræði-
legu yfir Sauðárkrók voru fjölmiðl-
ar enn að hugga heimamenn með
að brátt mundu sýni send til efna-
greiningar og þá kæmi í ljós hvort
eitrið væri eitrað eða bara rautt og
blátt.
Kraftátakamenn vöruðust eftir
megni að leita upplýsinga hjá þeint
sem betur máttu vita, enda hefði
það spillt fyrir sjálfu átakinu gegn
mengun í byrjun þess árs sem það
á að standa yfir að sögn átakaráð-
herra.
Nú mun hefjast mikil fræðsla um
átakið til björgunar móður jörð og
verður kraftlyftingahjörðin engu
nær um hvað má henni til varnar
verða en að lyfta sem mestu sem
allra, allra fyrst. Skortur á heims-
meistarahöllum má ekki verða til
þess að við drögumst aftur úr og
allir geymslustaðir eiturefna og
vetnisbomba molaðir mélinu
smærra.
En trúi enn einhverjir á kraft-
birtingarhljóm guðdómsins, er tími
til fyrir þá að biðja fyrir sér, að
hætti séra Sigvalda, og frábiðja sér
öll átök misviturra manna.
OÓ