Tíminn - 28.04.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Laugardagur 28. apríl 1990
Laugardagur 28. apríl 1990
Tíminn 7
TÍMTNN
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarfiokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason
Skrifetofúr Lyngháls 9, 110 Reykjavík. Sími: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttstjórar 686306, fþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning
og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Mánaðarásknft kr. 1000,-, verð í lausasölu í 90,- kr og 110,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Enginn er ómissandi
Uppistaða fjölmiðlarekstrar er fréttaflutningur í
einu eða öðru formi. Að langmestu leyti hljóta blöð
og aðrir fjölmiðlar að fjalla um menn og málefni líð-
andi stundar, segja sögur af nýliðnum viðburðum, því
sem er að gerast í sömu andrá og orðin eru töluð eða
skrifuð.
Þetta verður að sjálfsögðu til þess að gera frétta-
mennsku að spennandi starfí sem auk þess hlýtur að
leiða til samkeppni á fréttamarkaði sem ekki er óend-
anlegur, alveg eins og sjómenn og útgerðarmenn eru
dæmdir til að keppa um hvemig eigi að fá ríkisvaldið
til að útdeila fiskveiðihlunnindum, af því að takmark-
að líffíki sjávarins leyfír ekki að veiðimenn keppi
óhindrað hverjir við aðra á sjálfum fiskislóðunum.
Að vísu er þessi samanburður á fréttaöflun og fisk-
iríi engan veginn altækur, en eigi síður tiltækur út frá
því eðli blaðamennskunnar að vera helst með það á
vömnum sem menn sjá í augnablikinu, hvort sem það
em persónur eða atburðir og von er til að hægt sé að
gera frásagnarvert. List fréttamannsins er að gera
daglega viðburði frásagnarverða. Blöð og aðrir fjöl-
miðlar em vettvangur slíkrar frásagnarlistar. Þótt
svartsýnismenn láti sér stundum um munn fara efa-
semdarorð um ágæti fjölmiðlamenningar, þar á með-
al fréttamennskunnar, er ekki síður ástæða til að virða
það sem vel er gert og átta sig á þeirri gmndvallar-
staðreynd að ijölbreytt blaðaútgáfa er homsteinn lýð-
ræðis, eitt sýnilegasta dæmið um að menn búi í lýð-
ræðisþjóðfélagi.
Hitt er annað að í þessu litla þjóðfélagi íslendinga,
sem er líkara ættflokkssamfélagi en stéttskiptu iðnað-
arríki, ef einhverjum samanburði verður við komið,
er það eins og leiðinlegur kækur, hvemig fjölmiðla-
menn sem ættu að vera í samkeppni og sjá ekki allt
með sömu augunum, koma sér upp stöðluðum við-
horfum gagnvart mönnum og málefnum og þó helst
mönnum sem einhver ósýnileg hönd eða yfirskilvit-
legur andi í fréttaheiminum er farinn að gera að hetj-
um og ofurmennum áður en nokkur veit af í einhveiju
hetjulausasta samfélagi manna sem um getur: ís-
lensku nútímaþjóðfélagi.
Forystumenn þjóðfélagsins yrðu síst verri menn
fyrir það þótt þeir væru undanþegnir þeirri laumulegu
persónuupphafningu sem ágerist en minnkar ekki í
fjölmiðlaheimi Islendinga, þvert ofan í þær vonir sem
menn hafa gert sér um víðsýni fréttamennsku á und-
anfomum árum, þar sem málefni fengju meira rúm en
mannadýrkun.
Þar sem nú fara í hönd borgarstjómarkosningar í
Reykjavík er fullt tilefni til að minna á það dæmið
sem augljósast er, að andstæðingar núverandi borgar-
stjómarmeirihluta eiga ekki í höggi við einn mann og
hans persónulegu gerðir, eins og helst mætti ætla eft-
ir orðafari fjölmiðla, heldur gróið valdabákn Sjálf-
stæðisflokksins sem samanstendur af vel skipulögð-
um hagsmunahópum, sem er það fagnaðar- og
framdráttarefhi að þeirra tilvera sé látin gleymast í
kjánalegum sandkassaleik fjölmiðla við borgarstjór-
ann sem fólk fer að trúa að sé ómissandi, þótt hann sé
það ekki.
DAVÍÐ Oddsson, borgar-
stjóri, svimar í fé skatt-
greiðenda í Reykjavík.
Hann byggir fálkatum á
heitavatnsgeymum í Öskjuhlíð
fyrir fé skattborgara, og ráðhús
við Tjömina og nú býður hann
stórfé fýrir Hótel Borg. 60%
kjósenda í Reykjavík láta svo í
skoðanakönnunum að Sjálfstæð-
isflokkurinn og Davíð Oddsson
sérstaklega séu að gefa Reykvík-
ingum stórgjafir með fyrrgreind-
um byggingaffamkvæmdum og
kaupum. Ráðhúsið er í raun það
eina af þessu þrennu sem kemur
skattborgumnum við. Fálkatum-
inn á Öskjuhlíð, svo heitinn
vegna flokksmerkis Sjálfstæðis-
flokksins, er ekkert nema óþörf
mannalæti í borg þar sem veit-
ingahús em á hveiju götuhomi.
Akvörðun um kaupin á Hótel
Borg em ekki gerð til annars en
striða Alþingi, sem hefúr ekki
getað, frekar en i öðrum efnum,
tekið ákvörðun um hvort það eigi
að kaupa Borgina eða ekki. En
Alþingi hefúr úr nógu að velja.
Oddfellow- húsið er til sölu og
einnig hús kennt við Ragnar
Blöndal handan Austurvallar. En
Davíð býður fé fyrír hótelið sem
hann hefur ekki aflað heldur
skattborgarar í Reykjavík. Hið
sama gildir um fálkatuminn.
Heyrst hefur frá Alþingi að orðuð
hafi verið þingsályktunartillaga
um að flytja þingið annað tveggja
í Mosfellsbæ eða Garðabæ. Sé á
annað borð verið að tala um
flutning þingsins vegna þess hve
það er orðið aðþrengt í Reykja-
vík, skyldu menn hafa í huga, að
óðara verður vakin upp gömul
tillaga um að flytja það á Þing-
völl.
r
Utsvör í tildurverk
En þrengingar Alþingis í húsa-
kosti em ekki hér til umræðu,
heldur ánægja útsvarsgreiðenda í
borginni yfir sínum hlut, þegar
þeir horfa á eftir fjármunum sín-
um í hendur borgarstjórans og
meirihluta hans til tildurverka
eins og fálkatumsins, þegar hægt
hefði verið að lækka útsvör á
hveijum eintstaklingi eða
minnka hitaveitugjöld, sem
byggingarkostnaði á fálkatumin-
um nemur. í stað þess að segja
sem svo: Herra borgarstjóri. Þú
ferð illa með það fé sem ég hef
fengið þér í hendur og þess vegna
ætla ég ekki að kjósa þig, segja
60% kjósenda samkvæmt skoð-
anakönnunum: Ó guðumlíki
borgarstjóri. Ég þakka þér fyrir
að féfletta mig í útsvörum, svo
fálkatumar Sjálfstæðisflokksins
fái að ljóma yfir þessari borg
stjómvisku þinni og fjármálspeki
til dýrðar. Fjölmörg önnur dæmi
mætti nefha um óþarfa eyðslu hjá
borginni, en hér hafa verið nefnd
dæmi, sem em það fjarri þörfúm
útsvarsgreiðenda að þau leiða
sjálfkrafa til íhugunar um hvort
ekki mætti fara hægar í skatt-
heimtu í Reykjavík og em þá líka
tekin með í reikninginn þau sér-
gjöld, sem borgin innheimtir af
íbúum sinum.
Reynslulítill hópur
Á móti eyðsluvaldi Sjálfstæðis-
flokksins í borgarstjóm, þar sem
gripið er til milljónanna af borg-
arstjóra og meirihluta hans með
sama hraða og kúrekar villta
vestursins í Ameríku þegar þeir
munduðu skammbyssur sínar, en
þeir vom taldir skotglaðastir
manna, kemur býsna sundurleitur
og reynslulítill hópur fólks í öll-
um litrófúm vinstrimennskunnar.
Flestir hafa sameinast um einn
lista sem boðinn er ffam af Nýj-
um vettvangi. Þess utan er gamli
G-listi þeirra Alþýðubandalags-
manna á ferðinni með sinn gamla
trésmið í fararbroddi. Bæði þessi
framboð halda áfram að svamla í
smáum málum, eins konar „swe-
et nonsence“ sem Kvennnalistinn
hefur kallað mjúku málin, án
þess að örli á því að eitthvað af
þessu ffamboðsfólki skilji sam-
hengi hlutanna. í anda mjúku
málanna er mest talað um bama-
heimili, félagsmiðstöðvar og
strætó, eins og þetta fólk sé alltaf
að semja um sjálfsagða hluti við
sér æðri menn. Og þessir æðri
menn em náttúrlega ekkert annað
en íhaldsmeirihlutinn í Reykja-
vík, sem sóar fé útsvarsgreiðenda
við mikinn fögnuð kjósenda.
Vinstra liðinu er kannski vorkunn
hvað það er fúst að beygja sig í
málefnaduftið fyrir ofurvaldi
kjósenda, sem eiga það sameig-
inlegt að horfa á eftir útsvömm
sínum í fálkatuma.
Hvíta duftið
Áherslur vinstra fólksins á vett-
vangi borgarmála byija alltaf á
sömu orðunum: Byggja skal hús
... Og það em svo sem byggð hús
í borginni, en alltaf er hægt að
sanna með tölum að það þurfi að
byggja meira af húsum. Nú em
athvörf á döfinni og samkvæmt
aðsóknartölum og jafnvel fjölda
símhringinga, sem stöðugt em tí-
undaðar í helsta málgagni vinstra
liðsins, virðist fúll þörf fyrir þessi
athvörf. Ekki skal lastað þegar
fólk af áhuga, dugnaði og þörf
kemur upp athvörfum fyrir þá
sem eiga um sárt að binda. En í
borg sem á við vaxandi vandamál
að stríða hvað varðar fíkniefna-
neyslu, þennan hvíta dufisins
kross sem heijar hvarvetna á
borgir á Vesturlöndum, þá dugir
fasta lausnin skammt, þessi:
Byggja skal hús ... Það verða
nefnilega ekki öll vandamál
borgarbyggðar leyst með húsum.
Til þess að hús komi að gagni, fé-
lagsmiðstöðvar og íþróttahús,
þarf að fá fólk til að nýta húsin og
það er vissulega hægt áður en
unglingar lenda í útigöngu fíkni-
þarfar. Eftir það þýðir lítið að
reyna að byggja yfir þá félags-
miðstöðvar. Aftur á móti geta
þær þjónað sem staður stefnu-
móts neytenda og seljenda. Hér
hefúr ekkert verið gert af hálfú
borgarinnar til að mæta áhlaupi
fíkniefnasalanna, aðeins dvalið
við það að segja stórar sögur af
mígildi nærri miðbænum, þar
sem krökkum er snýtt á nóttunni.
„Praktískt“ íhald
Á sama tíma og íhaldið í borg-
inni gumar af því hvað það sé
praktískt, og notar útsvarsfé
kjósenda til að svamla í praktísk-
um hlutum eins og fálkatumin-
um í Öskjuhlíð, er félagshyggju-
fólk að vafra i fyrirgreiðslum á
vettvangi samhjálpar án þess að
geta slegið um sig með stórum
tumum. Það stafar af því að í
augum félagshyggjufólks er
maðurinn sjálfur verðmæti. Slik
viðhorf hafa ekki verið á döfinni
hjá meirihlutanum i borginni og
borgarstjóra hans. Maðurinn á
þeim bæ er fyrst og fremst út-
svarsgreiðandi sem skapartekjur
fyrir borgina svo hún geti smíðað
svo sem einn fálkatum. En nú
em samtök félagshyggjufólks
sundmð og ósamstæð vegna þess
að hluti þess hefúr trúað á mann-
fjandsamlega forystu kommún-
istaríkja í Rússlandi og Austur-
Evrópu og viljað móta lifshætti á
íslandi að hætti þeirrar maskínu.
Þegar svo upp komst um stjóm-
arhættina vegna þess að fólkið
sjálft reis upp, þá urðu erlendu
áhrifin ljós hér á landi og fylgdi
upplausn Alþýðubandalagsins.
Flokksbroddar þar á bæ hafa
ekki viljað ræða fortíðina. Þess
þarf ekki. Við þurfum ekki stórar
játningar til að láta sannfærast
um, að við höfðum rétt fyrir okk-
ur allan tímann. Sönnunin liggur
fyrir. Hún birtist fólki í þeirri
staðreynd, að Alþýðubandalagið
er búið að vera og hefúr þegar
leyst upp í fmmeindir sínar af
því að það var svo háð erlend-
um fyrirmyndum, að það þoldi
ekki að ósannindahulunni um
fVelsun kommúnismans væri
svipt af Austur- Evrópuþjóðum.
Það er nægur vitnisburður um
fortíð fyrir okkur hin.
Þegar svo var komið fyrir Al-
þýðubandalaginu, sem lengi
hélt því fram að það væri for-
ystuflokkur mannvináttunnar
og félagshyggjunnar, gerðist
það alveg óvænt, að flokkur
Stefáns Jóhanns Stefánssonar,
Stefáns Pjeturssonar, Emils
Jónssonar, Gylfa Þ. Gislasonar
og Áka Jakobssonar vék sér
undan framboði í höfúðvígi
íhaldsins, Reykjavík og lagðist
á árar með sögulausu skyndiliði
í kringum einhvem poppglaum
sem kallar sig Nýjan vettvang.
Loksins þegar Álþýðubanda-
lagið, höfúðóvinur Alþýðu-
flokksins, liggur flakandi utan
vegar vegna ósæmilegrar pólit-
ískrar hegðunar í lýðræðislandi
í sextíu ár, segist Álþýðuflokk-
urinn ekki geta meira í Reykja-
vík og verður að sætta sig við
þriðja sæti á lista poppliðsins.
Man nú enginn Stefán Jóhann.
íhaldið bandamaður
_________Stalíns__________
íhaldsmenn hafa lengi vel átt
einn umtalsverðan pólitískan
óvin í landinu, Framsóknar-
flokkinn. Flokkurinn einn hefur
ekki verið heiðraður með þessari
afstöðu, heldur líka samvinnu-
hreyfingin, sem þeir segja af
hinu vonda. Þessi afstaða sjálf-
stæðismanna er ekki undarleg.
Framsóknarmenn hafa aldrei lát-
ið þá sitja lengi í griðum. Áður, á
þeim dögum þegar Framsóknar-
menn og Alþýðuflokkurinn unnu
saman að stjóm landsins og fór
það vel úr hendi, vann Sjálfstæð-
isflokkurinn að því í launþega-
hreyfingunni, að koma komm-
únistum þar til valda til að vinna
skemmdarverk á Alþýðuflokkn-
um. Þetta tókst um það leyti sem
við vorum að hverfa inn í alda-
skipti stríðsáranna síðari. Um
það leyti vom kommúnistar
orðnir nógu öflugir fyrir tilstuðl-
an og með hjálp flokksforystu
íhaldsins, að þeir gátu klofið Al-
þýðuflokkinn. Síðan héldu þeir
áfram að kljúfa út úr honum, eft-
ir því sem aðstæður leyfðu og
metnaðurinn. Allt var það gert í
stórri þökk íhaldsforystunnar í
landinu. Þannig taldi hún að hún
gæti slævt og eyðilagt hina fé-
lagslegu þætti þjóðlífsins, sem
Alþýðuflokkur og Framsóknar-
flokkur höfðu unnið að og byggt
upp með miklum ágætum. Þetta
þoldi íhaldsforystan ekki, en ját-
aðist undir sumt af þeim málum
síðar, mest til að geta náð fylgi af
Alþýðuflokknum. Nú linnir ekki
hjá báðum þessum aðilum end-
urteknum óskum um nýja við-
reisn. Það hafði verið svo gaman
að lifa þá.
Alþýðuflokkurinn bar ekki sitt
barr eftir að íhaldið hafði sigað
kommúnistum á flokkinn grenj-
andi í byltingarhug og með fyrir-
skipun frá Moskvu upp á vasann
um að slást við Alþýðuflokka
vítt og breitt um Evrópu upp á líf
og dauða. Það fór þó aldrei þann-
ig, að íhaldið á íslandi ætti ekki
bandamann í Stalín um tíma.
Þegar íhaldið hafði þannig reynt
að ganga á milli bols og höfúðs á
Alþýðuflokknum sneri það sér í
auknum mæli að Framsókn.
Helsta skammaryrði íhaldsins í
Reykjavík um Framsókn er og
hefur verið, að hann sé bænda-
flokkur. Það fer minna fyrir
þessu orðalagi úti á landsbyggð-
inni. Að auki er Framsókn flokk-
ur samvinnumanna, sem var líka
óskaplega vont. Nú er Sjálfstæð-
isflokkurinn að likindum ámóta
mikill bændaflokkur og Fram-
sóknarflokkurinn, en hann segist
ekki vera það í Reykjavík.
Flokkurinn sem átti samstöðu
með Stalín við að koma Alþýðu-
flokknum á kné hefúr haldið
áfram að láta glórulaust stétta-
hatur ráða pólitískum viðhorfúm
sínum, þegar hann er að fjalla
um ffamboð í Reykjavík. í raun
er Sjálfstæðisflokkurinn að því
leyti eins og kommúnistar. Hann
á bágt með að tala um fortíð sína.
Ráðherra
offramleiðslunnar
Bændur hafa átt í erfiðleikum á
síðustu árum vegna þess að þeir
ffamleiða of mikið, og erlendur
markaður fyrir vörur þeirra er
enginn nema á mjög niðursettu
verði. Mismunurinn er greiddur
af almannafé. Sem betur fer
horfir þetta til réttrar áttar og þar
hafa bændur sjálfir forystuna og
reyndar mest að segja. Þeir hafa
aldrei viljað vera bónbjargar-
menn á þjóðinni. En þegar litið
er til baka sést að það voru ekki
Framsóknarmenn sem héldu svo
ákaft á málum landbúnaðarins
að úr varð löng og þung offram-
leiðsla bæði fyrir bændur og rík-
ið. Á Viðreisnarárunum hafði
Sjálfstæðisflokkurinn á að skipa
bjartsýnum og áhugasömum
landbúnaðarráðherra. Hann
lagði grunninn að offtamleiðsl-
unni. Orðið bændaflokkur getur
aldrei orðið skammaryrði hve
lengi sem íhaldið þusar, en það
hefúr valdið bændum ómældum
skaða og óþægindum, og verið
gæti að hægt yrði að finna
skammaryrði yfir slíkt athæfi.
Hin svívirðingin, sem íhaldið
telur sig geta meykt á Framsókn-
arflokkinn við öll tækifæri er, að
hann er samvinnuflokkur. En
miðað við að þær fimmtán fjöl-
skyldur, sem ráða yfir mestum
fjármunum i landinu, eru í Sjálf-
stæðisflokknum, þykir Fram-
sókn betra að styðja við bakið á
félagslegum samtökum eins og
samvinnuhreyfingunni, enda í
samræmi við stefnumið félags-
lega sinnaðs flokks sem metur
manninn meira en peninga. Ætli
þau 60% kjósenda í Reykjavík,
sem skoðanakannanir sýna að
ætla að kjósa íhaldið, yrðu ekki
hissa, ef þau vissu hve nauða
einfaldur allur málatilbúnaður
íhaldsins er, fyrir utan hvað
íhaldsmeirihlutinn í borgarstjóm
er ósvífmn, að nota útsvarspen-
inga til að byggja mónúment yfir
borgarstjórann.
Uppgjöf og uppgjör
Framsóknarflokkurinn gengur
sem fyrr til borgarstjómarkosn-
inga í Reykjavík óhræddur um
fylgi sitt. Frá fyrstu tíð hefur
hann verið félagshyggjuflokkur,
sem byggir á íslenskum grunni
og á því ekki við þann vanda að
stríða, að hrynji einhver öfl í út-
löndum hrynji hann. Hann varð
til á öðmm tug aldarinnar, um
það leyti sem kaupmenn vom að
kaupa Morgunblaðið, þegar fé-
lagshyggja var lífsnauðsyn fyrir
þjóðina. Hann hefur skipað sér í
miðju stjómmálanna og unnið á
báðar hendur eftir því sem að-
stæður hafa boðið. Hann hefúr
lengi haft að kjörorði að allt sé
betra en íhaldið. Miðað við
ástandið á vinstri væng stjóm-
málanna, þar sem ýmist á sér
stað uppgjöf eða uppgjör, er al-
veg ljóst að heill og sterkur
Framsóknarflokkur er það skjól
sem félagslega sinnaðir kjósend-
ur eiga í komandi kosningum.
Það er margt sem þarf að gera
hér í borginni annað en gera til-
lögur um strætó. Upphlaup út af
hættusvæðum gera enga stoð hjá
þeim, sem með valdið hafa farið
í borginni og notað það til að
drita út um allt geymslustöðum
fyrir lífshættuleg efni og eld-
gildmm, alveg eins og þeir hafi
haft það á stefnuskrá sinni. Eins
og Nelson ber Davíð Oddsson
kíkinn fyrir blinda augað þegar
fíknieftianotkun er annars vegar
og heldur að sé nóg og vandinn
verði leystur með því að hafa
pissirí opið um nætur í miðborg-
inni. Það er ekki verið að hafa
áhyggjur af fólki umfram nauð-
syn með slíku æpandi afskipta-
leysi um vaxandi fíknieíharotk-
” unglinpa. En það verða
einmitt unglingamir í dag sem
taka við borginni á morgun og
stjóma henni.