Tíminn - 09.05.1990, Blaðsíða 2

.2 Tíminn
, Miövikudagur 9. maí 1990
A leið í barnfátækt einstæðinga- og öldungaþjóðfélag?
Barnafjölskyldum
fækkaöi í fyrra
Þau tímamót urðu á síðasta árí, aö íslenskum bamaQölskyidum
(hjónum, pömm og einstæöum foreldrum með böm) fækkaði um
kríngum 100 frá árínu áður. Þar á móti fjölgaði Qörgömlu fólki (85
ára og eldra) um um það bil 100 manns (3,3%). Fólk, sem skilið er,
er nú 230% fleira en fýrír áratug og er nú í fýrsta sinn eins margt
og ekkjur og ekklar (10.500 manns í hvomm hóp). íslendingar í
hjónabandi vom aftur á móti um 240 færri um s.l. áramót heldur en
árí áður, þannig að ný hjónabönd hafa ekki nærrí því vegið á móti
fjölda hjónabanda, sem rofnuðu við skilnaði eða andlát
Manníjöldatölur Hagstofunnar virð-
ast benda til þess, að við séum á
hraðleið inn í bamfátækt öldunga-
þjóðfélag, þar sem fleiri og fleiri búa
aleinir.
Eftirfarandi tölur um breytingu
kjamafjölskyldna í landinu sýna þró-
unina á síðasta áratug:
Kjarnafjölsk.: 1979 1989
Bamslaus „hjón“ 17.400 23.100
„Hjón“ m. böm 30.300 30.600
Einst.foreldr. 5.500 7.500
Alls:___________53.200 61.200
Einhleypingar 58.700 71.500
Hefðbundnum kjamafjölskyldum,
hjónum ,giftum eða í sambúð, með
böm, hefúr nær ekkert fjölgað í heil-
an áratug, þótt Islendingum hafi á
sama tíma fjölgað um 27 þús. manns.
Eina fjölgun bamafjölskyldna á ára-
tugnum er vegna 37% fjölgunar ein-
stæðra foreldra. Bamlaus „hjón“ er
em nú hins vegar um þriðjungi fleiri
en fyrir áratug og einhleypingar um
22% fleiri.
Innan viö 1/3 býr meö
maka og börnum
í ljósi þessa verða m.a. auglýsingar
ferðaskrifstofanna, sem gjaman miða
við „hjón með tvö böm 2ja til 12 ára“
hálf hjákátlegar. Því þær geta aðeins
höfðað til lítils minnihluta þjóðarinn-
ar.
Aðeins um helmingur 180 þús. ís-
lendinga á nýrri kjörskrá er gift fólk,
sem býr með maka sínum. Innan við
þriðjungur uppkominna karla og
kvenna í landinu búa með maka (gift
eða í sambúð) og bömum (innan 16
ára aldurs). í Reykjavík er það raunar
aðeins rúmlega fjórðungur borgar-
anna, sem býr í þannig hefðbundinni
kjamafjölskyldu - sem hvað oftast er
þó notuð sem viðmiðun, hvort sem
rætt er um t.d. íbúðarbyggingar eða
auglýsingar sólarlandaferða.
Um fjórðungur uppkominna lands-
manna búa í bamlausu hjónabandi
eða sambúð. í Reykjavík em bam-
Iaus hjón raunar álíka mörg og
„hjón“ með böm. Stærsti hópurinn
em hins vcgar einhleypingar, um
42% allra karla og 35% allra kvenna
í landinu. Mismunurinn þama er
vegna einstæðra foreldra. Meira en
13. íslensk kona (yfir 15 ára) býr ein
með bömum sínum. í Reykjavík er
nær 10. hver kona ein með böm, enda
einstæðar mæður meira en fjórðung-
ur allra mæðra í höfúðborginni.
Fjölgunin langmest
á elliheimilunum
Hvert stefnir með „öldrun" þjóðar-
innar, má m.a. nokkuð marka af því,
að á sama tíma og bömum og ung-
mennum fækkar, hefúr fólki 85 ára og
eldra fjölgað um 41% á áratug. Fjöldi
landsmanna undir tvítugu annars veg-
ar og sjötugt og eldri hins vegar hefúr
breyst þannig á einum áratug:
1979 1989
0-19 ára 84.700 84.060
70 ára og eldr. 15.300 18.200
(þ.a. 85 ára +) (2.090) (2.950)
A þessum áratug fjölgaði þjóðinni í
heild um 12%. Þó hefúr bömum og
ungmennum heldur fækkað. Ellilíf-
eyrisþegum (sjötugum og eldri) hef-
ur aftur á móti fjölgað um 19% (og
85 ára og eldri um 41%).
Enn meiri verður breytingin, ef litið
er tvo áratugi aftur (til 1970). Þótt ís-
lendingum hafi síðan fjölgað í kring-
um 50 þús. manns (24%), em lands-
menn undir tvítugu um 2.400 færri en
þá (fækkað úr 42% niður i 33%
landsmanna).
„Fjörgamlir“ 170%
ffleiri en 1970
Arið 1970 vom aftur á móti aðeins
um 9.000 landsmenn á lífi 70 ára og
eldri. Sá hópur telur nú meira en tvö-
falt fleiri (102%). Á sama tíma hefúr
íslendingum yfir 85 ára fjölgað nær
þrisvar sinnum - úr 1.090 í nær 3.000
manns - þ.e. nokkum veginn jafn
mikið og fækkað hefúr í hópi bama
og ungmenna. Þarf kannski engan að
undra, að öldrunarstofnanir hafi ver-
ið ofar á framkvæmdalistum en
bamaheimili á undanfomum ámm.
Athyglivert er, að fólk, sem nú er yf-
ir 85 ára, kemur úr litlu stærri ár-
göngum en fólk á sama aldri fyrir
tveim áratugum. Um 170% fjölgun
síðan er því beinlínis vegna þess,
hvað miklu fleiri lifa það, að ná svo
háum aldri. Þegar þetta fólk fæddist í
kringum síðustu aldamót lifðu aðeins
um 2.000 böm á ári eins árs afmæli
sitt. Þeir sem nú em að komast á elli-
laun em úr um 2.500 bama árgöng-
um, en ellilífeyrisþegar eftir 2015
koma úr 4.200 til 4.700 bama ár-
göngum. - HEI
BÆNDUR FARA
í FRÍ í JÚLÍ
Það hefur vakið nokkra athygli
þeirra, sem sjá um að úthiuta or-
lofshúsum til bænda, að ásókn í
þau er nokkuð jöfn yflr alla sum-
armánuðina. Undanfarin ár bef-
ur Util ásókn verið 1 júlí, en þá
stendur heyskapur yflr og mikið
að gera á flestum bæjum. Nú
bregður svo við, að allir dagar i
þeim mánuði eru upppantaöir og
það sama er raunar að segja um
mánuðina júní og ágúst.
Bændasamtökin eiga fjögur or-
iofshús I Grímsnesinu og tvÖ á
Hólum í Hjaltadal. Að sögn Gylfa
Orrasonar, sem sér um að úthluta
húsunum, hafa bændur vaxandi
áhuga á að nýta sér þessi hús.
Hann sagði, að áhugi bænda á að
komast í frí i júlí sýna m.a., að
mjög margir bændur stunda nú
orðið búgreinar, sem ekki flokk-
a$t undir hefðbundinn búskap.
Hann sagði jafnframt, að sam-
vinna milli bænda væri að aukast
og þess væru dæmi, að bændur
sæju um bú nágrannans á meðan
hann skryppi í frí. -EÓ
HÚNVETNINGAR,
SKAGFIRÐINGAR
OG SIGLFIRÐINGAR f REYKJAVÍK
Sigrún Magnúsdóttir Páll Pétursson
Alfreð Þorsteinsson
Stefán Guðmundsson
Efstu menn á B-listanum í Reykjavík og alþingismenn Norður-
landskjördæmis vestra bjóða Norðlendingum, sem búsettir eru í
Reykjavík, í kaffispjall fimmtudaginn 10. maí n.k. kl. 20.30 að
Grensásvegi 44.
B-listinn í Reykjavík.
Skýringar fjár-
málaráðuneytis:
í tilefni
potusolu
Timanum hefur borist eftirfar-
andi athugasemd frá fjármála-
ráðuneytinu:
„Vegna frétta um Boeing-þot-
una, sem ríkið leysti til sín frá
Arnarflugi hf. i ársbyrjun 1989
og seldi Atlanta hf. í byrjun
þessa árs vfll fjármálaráðuneyttð
taka þetta fram:
Hinn 4. janúar siðastliðinn var
gerður kaupsamningur við Atl-
anta hf. um kaup á vélinni fyrir
7,1 milljónir Bandaríkjadala.
Kaupverð skyldi staðgreitt við
afhendingu vélarinnar.
Kaupandí greiddi við undir-
skrift 150.000 Bandaríkjadala af
kaupverðinu, sem samsvarar 9
míDjónum islenskra króna.
Þangað til vélin vcrður afhent
formicga, greiðir Atlanta hf. rík-
issjóði vegna dráttarins 120.000
Bandaríkjadala eða um 7,2 millj-
ómr króna á mánuði.
í samningunum sem undirrit-
aðir voru 4. janúar var ákveðinn
tveggja mánaða frestur afhend-
ingar, þannig að AUanta hf, gæf-
ist kostur á sem hagstæðustum
fjármögnunarmöguleikum. Vlð
samningaumleitanir Atlanta hf.
við erlend fjármögnunarfyrir-
tæki var óskað eftir öflum skoð-
unar- og viðhaldsgögnum vélar-
innar. í síðari hluta febrúar kom
í Ijós, að gögn voru ekki tiltæk
fyrír tímabilió 1971 -1978, Skoð-
unar- og viðhaldsgögn frá þess-
um tíma liggja ekki fyrir hjá
Arnarflugi hf. og fyrirspurnir til
fyrri eigenda, norska fyrirtækis-
ins Braatens a/s hafa ekki borið
árangur.
Verið er að rannsaka nákvæm-
lega, hvar gögnin eru niðurkom-
in, vegna þess að möguleikar Atl-
anta hf. til hagstæðrar
fjármögnunar eru meðal annars
komnir undir því, að upplýsing-
ar um sögu vélarinnar og ástand
á hverjum tíma séu sem traust-
astar. Afhendingarfrestur hefúr
verið framlengdur þar til þetta
mál er upplýst, og þar með
greiðsla kaupverðs, þar sem áð-
urnefndur gagnaskortur er ekki
á ábyrgð kaupandans.
Fjármálaráðuneytið vill taka
fram að samskiptin við fyrirtæk-
ið Atlanta hf. hafa ekki gefið
neins konar ástæðu til tortryggni
í þessum viðskiptum. Fyrirtækið
hefur staðið fyllilega við sinn hlut
samkomulagsins og greltt sitt á
réttum og tilskildum tíma.“
Skagaströnd:
Guömundur
Guðmundur Sigvaldason svelt-
arstjóri á Skagaströnd hefur
verið ráðinn framkvæmda-
stjóri Heilsugæsiustöðvarinnar
á Akureyri. Guðmundur mun
taka við hinu nýja starfi 15 júní
nk.. Hann hefur gegnt starfi
sveitarstjóra hjá Höfðahreppi i
fjðgur ár, þ.e á þvi kjörtímabili
sem nú er að Ij úka. ÖÞ.
12% áburðar-
verð samþykkt
Stjórn áburðarverksmiðju rík-
isins kom saman í gær og sam-
þykkti að hækka verð á áburði
um 12%. Áburðarverð verður
formlega auglýst í þessari viku.
Þar með er endir bundinn á deil-
una um áburðarverðið. Stjórn
verksmiðjunnar samþykkti í tví-
gang fyrr í vetur að hækka verð
á áburði um 18%. VMji stjórn-
valda og bænda náði þó fram að
ganga að lokum. -EÓ