Tíminn - 12.05.1990, Blaðsíða 2

12
HELGIN
Laugardagur 12. maí 1990
LÖGREGLUSTJÓRINN í REYKJAVÍK
Hverfisgötu 115 - Sími 10200
í vörslu óskilamuna-
deildar lögreglunnar
er margt óskilamuna, svo sem:
reiðhjól, barnakerrur, fatnaður, lyklaveski, lyklar,
buddur, seðlaveski, kvenveski, skjalatöskur, úr,
gleraugu o.fl.
Er þeim, sem slíkum munum hafa glatað, bent á
að spyrjast fyrir um þá á skrifstofu óskilamuna,
Hverfisgötu 113 (gengið inn frá Snorrabraut), frá
kl. 14:00-16:00 virka daga.
Þeir óskilamunir, sem eru búnir að vera í vörslu
lögreglunnar ár eða lengur, verða seldir á uppboði
í portinu að Borgartúni 7, laugardaginn 12. maí
1990. Uppboðið hefst kl. 13:30.
Lögreglustjórinn í Reykjavík,
9. maí 1990.
GÓÐIR
VARAHLUTIR
Á GÓÐU VERÐI
VAP varahlutir fyrir
MASSEY FERGUSON og
FORD dráttarvélar.
Einnig fyrir PERKINS vélar.
VÉLAR & ÞJÓNUSTA HF.
Járnhálsi 2. Sími 83266.

Útboð
Skeiða- og Hrunamannavegur, Holakot - Hellisholt
''/jV/A ■V' Vegagerð ríkisins óskar eftir tilboðum í ofangreint Br verk.
Sm Lengd kafla 7,16 km, fylling 56.000 rúmmetrar og skering 14.000 rúmmetrar. Verki skal að fullu lokið 1. nóvember 1990. Útboðsgögn verða afhent hjá Vegagerð ríkisins á Selfossi og í Reykjavík (aðalgjaldkera) fráog með 14. þ.m. Skila skal tilboðum á sömu stöðum fyrir kl. 14:00 þann 28. maí 1990.
Vegamálastjóri.

SUNDLAUG í ÁRBÆ
Teikningar og líkan af fyrirhugaöri sundlaug
í Árbæjarhverfi er til sýnis í félagsmiðstöðinni Árseli
virka daga frá kl. 17:00-20:00 frá og með 14. maí
og laugardaginn 19. maí frá 13:00-17:00. Fulltrúar frá
íþrótta- og tómstundaráði og hönnuðir verða
í Árseli mánudaginn 14. maí frá kl. 17:00.
ÍÞRÓTTA- OG
TÓMSTUNDARÁÐ
REYKJAVÍKUR
RAD
Drögum úr hraða £2
-ökum af skynsemi!
Eldhuginn
Þá bjó hann hjá Áma Gíslasyni
leturgrafara, sem var einn af fé-
Iagsmönnum hins „liberala
klúbbs“, kynntist Jóni Ólafssyni
betur og byrjaði að líta heiminn
dálítið öðrum augum sem alþýðu-
sinni. Hann varðveitti áfram vin-
áttu við Steingrím Thorsteinsson,
sem líka hafði verið róttækur í
skoðunum, frelsissinni og bylting-
armaður og ekki nema lítið farinn
að stillast. Hins vegar féll niður
vinátlan við Matlhías, enda var
þama komin upp misklíð milli
þjóðskáldanna. Hélt Matthías því
síðar fram að Þorsteinn hefði ver-
ið vanþakklátur fyrir allt sem hann
hefði fyrir hann gert. En ekki var
gott að gera svo öllum líkaði.
Þegar meiðyrðamál hófust milli
Jóns Ólafssonar og Gests Pálsson-
ar, kom það nokkuð undir álit
dómstóls að ákveða hvort Gestur
væri trúleysingi og guðníðingur,
og varð Þorsteinn þá meðal
margra vitna í málinu. Gaf hann
þá út svohljóðandi yfirlýsingu:
„Að Gestur nokkur Pálsson, sem
barst hingað til Reykjavíkur í vet-
ur frá Kaupmannahöfn, hafi oftar
en einu sinni viljað sanna mér að
hvorki væri til nokkur guð, eilífð
eða ódauðleg sál í manninum,
vitnast hér með og skal ég vinna
eið að því, nær sem vera skal.
Reykjavík 13. dag októbermánað-
ar 1883. — Þorsteinn Erlingsson.“
Er það hlálegt að Þorsteinn, sem
síðar varð frægasti „guðníðingur"
landsins, skyldi verða til að áfell-
ast Gest með þessum hætti.
Fyrstu heitrof
Þær breytingar urðu á högum
Þorsteins í skóla að hann sleit trú-
lofun sinni með Guðrúnu í Ey-
vindarmúla. Slík heitrof voru litin
mjög alvarlegum augum í þá daga
og ekki síst þegar unnusta hans og
fólk hennar var búið að styðja pilt-
inn til skólanáms. I augum siða-
strangra manna þeirra tíma var
þetta blettur á mannorði hans. En
það fylgir sögunni að Þorsteinn
hafi slitið tryggðir við Guðrúnu
eftir þunga baráttu við sjálfan sig.
Guðrún fluttist síðar vestur um
haf, hún giftist aldrei og tregaði
Þorstein alla ævi.
Ætla verður að ástæðan til þess-
ara heitrofa hafi verið að ný stúlka
var komin í spilið.
Hin nýja unnusta hans var Jar-
þrúður Jónsdóttir, dóttir Jóns Pét-
urssonar háyfirdómara, bróður
Péturs biskups. Jarþrúður var einn
allra besti kvenkostur í landinu,
rík, lagleg, ljúflynd og bráðgreind
kona. Hún var sjö árum eldri en
Þorsteinn og var komin yfir þrí-
tugt þegar þau tóku saman, og hef-
ur löngum verið talið að hún hafi,
ef svo má segja, tekið skáldið á
löpp, en sjálf var hún mjög ljóð-
elsk og jafnvel hagmælt.
Þorsteinn var jafnan mjög dulur
um eigin hagi. Vitað er að hann
var óráðinn að loknum skóla hvað
hann ætti að leggja fyrir sig og
mun ekki hafa haft mikinn áhuga á
háskólanámi. En nú bregður svo
við að hann siglir til Hafnar til
náms. í byrjun er hann í vafa um
hvað hann á að nema, en tekur svo
að leggja stund á laganám, sem
alls ekki stóð huga hans nærri. Er
líklegt að þar hafi þær nýju tengd-
ir sem í vændum voru ráðið miklu.
Háyfirdómarinn hefur varla tekið
annað í mál en að væntanlegur
tengdasonur hans lyki embættis-
prófi og þótt Þorsteinn segist ekki
hafa annað fé er hann siglir en 200
króna lán frá Þorvaldi á Eyri, þá
Jón söðli. Fyrír tilstuölan þessa
sérkennilega manns komst Þor-
steinn Eríingson til mennta.
má mikið vera ef hann hefur ekki
haft fyrirheit um stuðning frá Jóni
Péturssyni eða hinni efnuðu unn-
ustu sinni.
Ný lífsviðhorf
Þorsteinn hóf nú laganámið, en
flestum ber saman um að hann
hafi aldrei „stundað“ það nám.
Þess í stað beindist áhuginn að
skáldskap og íslensku máli. Þrátt
fyrir þetta algjöra áhugaleysi hélt
hann þó áfram að vera innritaður í
lagadeildina og var það undarlegt
og hefur þótt benda til að hann
hafi haldið áfram að njóta styrks
að heiman til náms.
Hann bjó á Stúdentagarðinum í
fjögur ár, eða til vorsins 1887, og
hlaut að sjálfsögðu venjulegan
Garðsstyrk. Þar tók hann sem aðr-
ir íslenskir stúdentar þátt í eijun-
um í milli Velvakanda- og Verð-
andihópanna og snerist hann á
sveif með hinum fyrmefhdu, og
ekki aðeins vegna þess að hann
var alþýðusinni af bændaættum,
heldur einnig vegna persónulegra
kynna áður við „liberala klúbb-
inn“, Þjóðólf og Jón Olafsson
heima.
I Höfn var hart deilt um skáld-
skap og aðeins tveimur mánuðum
eftir komu Þorsteins þangað 1883
flutti Hannes Hafstein frægt erindi
um íslenskan skáldskap í íslend-
ingafélaginu. Þar gerði Hannes í
nýfengnum realisma upp reikn-
ingana við sitt gamla, rómanlíska
átrúnaðargoð, Steingrím Thor-
steinsson, en hlífði hins vegar
Matthíasi. Varð Þorsteinn einn
fárra til þess að taka upp hanskann
fyrir Steingrím, en hafði ekki
mælsku eða sannfæringarkraft
Hannesar.
En tímamót voru skammt undan í
lífsskoðunum Þorsteins. Á Hafn-
arárunum gerðist hann sá sósíalisti
sem hann seinna varð svo kunnur
fyrir, en með það eins og margt
annað að erfitt er sjá hver tildrög
þess voru. Hin illræmda Estrup-
stjóm fór með völd í Danmörku á
þessum árum og störfúðu jafnað-
armenn sem nokkurs konar neðan-
jarðarhreyfing. Kynntist Þorsteinn
við ýmsa jafiiaðarmenn og ekki
útilokað að lítill hópur hafnarstúd-
enta hafi starfað í tengslum við þá,
þar á meðal hann. Þróun eða
þroski hans til róttækari stefnu var
þó æði hægfara, en í samsæti Is-
lendinga í júlí 1887 var sungið eft-
ir hann baráttukvæði, ort til rót-
tæks ritstjóra, Korsgaard að nafni,
sem bendir til að hann hafi þá ver-
ið farinn að hugsa alvarlega um
þjóðfélagsmál. I kvæðinu segir
m.a.:
„ Við fœlumst kannske fyrst
i stað
ef flóir blóð á strætum.
En virkjahleðslum hjálpast að,
það héld ég að við gœtum. “
Það er sannarlega orðinn kraftur í
herhvötinni, þar sem hún gellur
við, baráttuskáldið er orðið full-
mótað.
Rask — hneykslið
Og þá er komið að hinu fræga
Rask — hneyksli. Það vildi svo til
að þann 2.. nóvember 1887 vom
liðin hundrað ár frá fæðingu
Rasmus Christian Rask, hins
fræga danska málffæðings, sem
varð snemma á 19. öld einn mesti
velgjörðamaður þjóðarinnar.
Þegar þetta merkisafmæli nálg-
aðist vildi svo til að Finnur Jóns-
son var formaður Islendingafé-
lagsins og sem málfræðingur var
eðlilegt að hann vildi beita sér fyr-
ir því að afmælisins yrði minnst
með nokkurri viðhöfn. Kom hann
þvi til leiðar að minningarathöfn
var haldin, þótt ekki hefðu allir
áhuga á því, eins og Jón Þorkels-
son. Þama hélt Finnur minningar-
ræðu og flutti ffumort kvæði, en
Þorsteinn las annað kvæði eftir
sjálfan sig. „Og þaðan hófst ógæf-
an“, eins og Finnur komst að orði í
bréfi til foður síns, Jóns Borgfirð-
ings.
Það var Finnur sem skorað hafði
á Þorstein að yrkja kvæðið og fékk
hann það i hendur kvöldið fýrir
samkomuna. Kvæðið var þrjú er-
indi og leist Finni ekki á blikuna
er hann las annað erindið. Vildi
hann að Þorsteinn sleppti erind-
inu, en til þess var hann ófáanleg-
ur. Erindið hljóðaði svo: