Tíminn - 17.05.1990, Síða 10

10 Tíminn
Fimmtudagur 17. maí 1990
Fimmtudagur 17. maí 1990
Tíminn 11

Baráttan fyrir álveri við Eyjafjörð er barátta upp á líf og dauða, segir Sigfús Jónsson bæjarstjóri
Eyjafjöröur verður að fá álver
Eftir Halldór Inga Ásgeirsson
Um 400 manns sóttu fund um „mál mál-
anna“, álver við Eyjaíjörð, sem var haldinn
í Sjallanum á Akureyri í fyrrakvöld. Fund-
urinn var haldinn að tilstuðlan álviðræðu-
nefndar sveitarfélaga við Eyjatjörð og Iðn-
þróunarfélags Eyjafjarðar hf. Iðnaðarmenn
voru fjölmennir á fundinum, og iðnfyrirtæki
auglýstu fundinn grimmt. Það er ekki að
undra því talið er að á annað hundrað iðnað-
armenn muni flytja frá Akureyri með fjöl-
skyldur sínar ef ekki verður af byggingu ál-
vers, því við þeim blasir ekkert annað en
ördeyða á vinnumarkaðnum.
Frummælendur á fundinum voru Sigfús
Jónsson bæjarstjóri, Sigurður P. Sigmunds-
son, framkvæmdastjóri Iðnþróunarfélags
Eyjaljarðar, Andrés Svanbjömsson, yfir-
verkfræðingur markaðsskrifstofu iðnaðar-
ráðuneytisins, og Þóra Hjaltadóttir, formað-
ur Alþýðusambands Norðurlands. Að
loknum framsöguræðum steig fjöldi manna
í pontu og lét í ljós skoðanir sínar.
Dregur til úrslita
um staðarvalið
„A næstu vikum dregur til úrslita vegna
ákvarðana um staðsetningu álvers," sagði
Sigfús Jónsson í ræðu sinni. „Þaö er að duga
eða drepast fyrir okkur Eyfírðinga að ná ál-
veri hingað norður, og við verðum að sam-
einast í baráttunni. Eg vek athygli á því að
hérerá ferðinni gífurlegt hagsmunamál fyr-
ir Eyjaljörð, eins og ástandið er í dag þá er
um 3.5% atvinnuleysi á öllu Norður- og
Austurlandi að meðaltali.
Atvinnuleysi er nærri óþekkt á Vest-
fjörðum, og á suðvesturhominu er atvinnu-
leysi 1-1,5% eftir sveitarfélögum. Landsm-
eðaltal er hins vegar 1,9%. Miðað við
hvemig staðan er í dag og ef álver kemur á
suðvesturhomið þá mun það hafa gífurlega
neikvæð áhrif á byggð á Norðurlandi vegna
þess að fólk mun flykkjast suður, þannig að
ef við hugsum eingöngu um eyfirska hags-
muni, en látum þjóðarhag lönd og Icið, þá
má segja að ekkert álver sé betra en að stað-
setja það á suðvesturhorninu. Þannig er
okkar staða í þessu máli og ég tel að um Iíf
og dauða sé að tefla að ná þessu álveri hing-
að norður. Hins vegar er ég ckki tilbúinn að
kaupa það hvaða verði sem er. Við verðum í
slíkum samningum að standa vörð um okk-
ar umhverfi, og við verðum að fá greitt gjald
fyrir okkar þjónustu. Við eigum mikið fylgi
við okkar málstað m.a. í Reykjavík og Ijóst
að margir skilja að þetta sé hagsmunamál
landsbyggðarinnar. Það er ekki 100% ljóst á
þessu stigi hvort það kemur álver inn í land-
ið, en eins og málin standa eru sterkar líkur
á því. Við verðum því enn um sinn að bíða í
óvissu um hvort álver kemur inn í landið, en
ef það kemur verðum við að standa saman
og ná því norður til Eyjaíjarðar," sagði Sig-
fús í ræðu sinni.
Málið hefur verið í stöðugri þróun og
margt hefur komið fram síðustu vikumar
sem brýnir enn frekar að Eyfirðingar nái
samstöðu um að fá álver. A næstu vikum
dregur til úrslita í þessum málum. Um þetta
sagði Sigfús:
„I fyrstu áttum við í samkeppni við
Straumsvík, en málin hafa þróast þannig að
Straumsvík er nánast út úr myndinni, en
hins vegar hafa sveitarfélög á suðvestur-
hominu lagt áherslu á að fá álver á Keilisnes
á Vatnsleysuströnd. Þessa dagana emm við
spurðir í þaula um hvað við getum boðið og
hvað við emm tilbúnir að gera og hvað við
emm tilbúnir að ganga til samninga um.
Samningar í málinu verða þríhliða, milli
Atlantal, iðnaðarráðuneytisins og heima-
manna og því verðum við að ákveða boð
okkar og kröfur og hvers konar þjónustu við
erum tilbúnir að selja þessum aðilum. T.d.
höfnin, vatnsveitan, vegir og lóðir. Við höf-
um orðið varir við það upp á síðkastið að
bændur í Eyjafirði vilja fá meiri upplýsing-
ar, og það er mjög skiljanlegt, auk þess sem
þetta er krafa fleiri aðila. Því boðum við
m.a. til þessa fundar að birta þær upplýsing-
ar sem fyrirliggjandi eru um mengunarvarn-
ir. Því miður vantar mciri upplýsingar um
mengunarvamir áður en endanleg afstaða
verður tekin í málinu."
Framkvæmdir gætu hafist
í águst1991
Sigurður P. Sigmundsson sagði í ræðu
sinni að nú styltist óðum í að nýju 200 þús-
und tonna álveri verði valin staðsetning.
„Nú er lokaspretturinn hafinn og mikið
spáð í stöðuna. Utlendingamir hafa ekki
gefið neina ákveðna niðurstöðu. Hag-
kvæmnirannsóknum er haldið áfram og von
er á sérfræðingum í lok mánaðarins til að
skoða staðselningar betur. Þótt stjómvöld
og Atlantsál hafi ekki náð samkomulagi um
veigamikil atriði, svo sem raforkuverð og
skatta, þá stefnir allt í það. Hvað framhaldið
varðar mun ákvörðun um staðsetningu
liggja fyrrir síðari hluta júnímánaðar. I lok
september á öllum samningum að vera lok-
ið og samþykki Alþingis mun liggja fyrir í
árslok. Framkvæmdir við byggingu álvers
gætu síðan hafist í ágúst 1991, og álbræðsla
hafist í ágústmánuði 1994,“ sagði Sigurður.
Hann sagði að nýtt álver myndi tryggja
aukna sölu á raforku, auka ljölbreytni og
stöðugleika í atvinnulífinu, skapa íjölmörg
ný störf, skapa gjaldeyri og auka verðmæta-
sköpun.
Fram kom hjá Sigurði að nýverið barst
bréf frá Atlantsáli, þar sem greint er frá skil-
yrðum fyrir staðsetningu. Þar er komið nýtt
atriði sem er að stækkunarmöguleikar upp í
400 þúsund tonn verði að vera fyrir hendi.
Önnur atriði eru landrými 70-100 hektarar,
hafnarskilyrði, raforkuöflun, umhverfismál
og vinnusókn 5-6000 íbúa.
„Rekstrarkostnaður skiptir meira máli en
stofnkostnaður. Dysnes er heldur dýrari
kostur en Keilisnes ef frá eru laldar hafnar-
framkvæmdir, en valið virðist helst standa
milli þessara staða. Hins vegar er meiri
stöðugleiki í vinnuafli hér. Mcngunarvarnir
eru hins vegar stærsti punkturinn fyrir okk-
ur og mun dýrari í framkvæmd hér þar sem
ríkjandi vindátt á Keilisnesi er út á haf.
Staðarvalið fer að lokum eflir tvennu, vilja
stjómvalda og ákvörðunum Atlantsáls.
Vægi þeirra er ekki ljóst, en það er ljóst að
stjómvöld geta haft veruleg áhrif. En mest
er um vert að samstaða sé meðal heima-
manna, því ef hún er ekki fyrir hendi er til
einskis barist," sagði Sigurður.
Stofnkostnaður við álver af þessari stærð
er 48 milljarðar króna og áætlað er að bygg-
ingartíminn verði 36 mánuðir og mannafli á
byggingartíma 2800 ársverk, sem þýðir að
1200 manns verða við vinnu þegar fram-
kvæmdir standa hæst. Starfsmenn í rekstri
verða um 600. Rekstrarkostnaður verður um
15 milljarðar á ári. Raforkunotkun lands-
manna er um 4000 gígavattstundir á ári, raf-
orkuþörf nýs álvers er hins vegar 2900 gwh/
á ári.
Álverið hefur áhrif
á umhverfið
Andrés Svanbjömsson rakti í ræðu sinni
Frá fundinum í Sjallanum í fyrrakvöld. Milli 400 og 500 manns sóttu fundinn.
umhverfisáhrif áliðju. Helstu þættir sem
varða umhverfisáhrif og þá sér í lagi sveit-
imar við Eyjafjörð. Hann sagði að álver af
þessari stærð gæti raskað landnýtingu vem-
lega. Einnig væri hugsanleg röskun á lands-
Iagi, náttúmfari og gróðri. Mengun sjávar
og gmnnvatns væri einnig hugsanleg.
„Eyjafjarðarsvæðið hefur verið kannað
ítarlega hvað þetta varðar, en hins vegar
liggja niðurstöður nýjustu mengunarvama-
skýrslna ekki fyrir. Samkvæmt niðurstöðum
Hollustuvemdar ríkisins er Eyjatjarðar-
svæðið mjög viðkvæmt fyrir mengunar-
áhrifum, og því þyrfti álver hér að vera búið
bæði þurrhreinsi- og blauthreinsibúnaði til
þess að losna við brennisteinstvísýring.
Varasöm efni sem myndast við brennslu í
keijum em koltvísýringur, flúor, ryk og
brennisteinstvísýringur og kerbrot. I góðum
hreinsibúnaði er hægt að ná fram um 98%
hreinsun. Hins vegar er ekki hægt að komast
hjá því að eitthvað af efnum og lofttegund-
um fari út í andrúmsloftið.“
Andrés sagði að áhrifa þessara efna
gætti í ákveðnum radíus kringum verk-
smiðjuna, á svonefndu þynningarsvæði. Ut-
an þess svæðis væm áhrifin hverfandi. Hins
vegar yrði að gæta þess að setja mjög
strangar reglur varðandi hreinsibúnað.
Andrés lagði áherslu á að hreinlæti og að-
búnaður hefði batnað í áliðjum hvarvetna í
heiminum og sýndi máli sínu til stuðnings
myndir af álverum erlendis, þar sem m.a.
kýr vom á beit rétt við húsvegginn á stóm
álveri.
Þóra Hjaltadóttir, formaður Alþýðusam-
bands Norðurlands, sagði að ef álveri yrði
valinn staður á suðvesturhominu hefði það
í för með sér meiri byggðaröskun en nokk-
um hefði órað fyrir. „Atvinnuleysi á Akur-
eyri er nú 3,57% vinnufærra manna og em
það hæstu tölur sem þekkst hafa á Akureyri
um langt árabil," sagði Þóra. „Mikill óró-
leiki er í fólki vegna þessa ástands og ljóst
að mjög margar fjölskyldur munu flytja bú-
ferlum suður yfir heiðar ef stóriðju verður
valinn staður á suðvesturhominu. Ef, sem
vonandi verður ekki, að fólksflótti verði
héðan mun fólk ekki setja fyrir sig þótt það
geti ekki selt húseignir sínar að svo komnu
máli. Því von um trausta afkomu og at-
vinnuöryggi sér og sínum til handa er átt-
I----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------:-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1
...................................................................................................................... ................. i ................................... . ..... —..........—■ .......- , ....... - , ---------------------- --------------------------------I______________________I_________________j_______
Ljósmyrtd: Krístján Logason
hagaást og eignastöðu yfirsterkari. Slíkir
búferlaflutningar yrðu mikil blóðtaka fyrir
Akureyri og nágrenni og umræða um bú-
ferlafluninga er mikil. Slík umræða er eðli-
leg þar sem fólk er vonlítið um að stjóm-
völd og sveitarstjómir hafi dug í sér og
samstöðu til að stóriðjunni verði valinn
staður hér. Ekki að ástæðulausu því sumir
háttvirtir alþingismenn fara eins og kettir í
kringum heitan graut þegar minnst er á
staðarval og vilja ekkert láta frá sér fara. Þó
reyna þingmenn að hygla sínum kjördæm-
um, og sagði m.a. einn pólilíkus á fundi hér
fyrir skömmu að Reyknesingar yrðu að fá
ný atvinnutækifæri þar sem herinn væri á
fömm þótt ekkert sé ljóst í þeim efnum enn-
þá. Þetta er ekki í fyrsta sinn sem ládeyða er
í atvinnulífi hér. Yfirleitt hefur það tengst
samdrætti í sjávarafla, en engar uppsveiflur
em væntanlegar í þeim málum vegna stýr-
ingar fiskveiða. Því þurfa að koma til ný at-
vinnutækifæri sem skapa mörgum mönnum
vinnu.“
Að afloknum erindum framsögumanna
var mælendaskrá opnuð og tók fjöldi manna
til máls.