Tíminn - 18.05.1990, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Föstudagur 18. maí 1990
Fjárfestingar þjóðarinnar síöustu 10 árin að mestu út á erlend lán:
Þjóðarauður á mann nú
minni en fyrir áratug
Minni þjóðarauður stendur nú að baki hverjum íslendingi en fýr-
ir áratug. Af þjóðarauðnum voru 17,5% í veði fýrír eríendum lán-
um í byrjun þessa árs boríð saman við 7,9% fýrír áratug. Um 125
milljarða aukning eríendra skuida á umliðnum áratug þýðir að
mikill meiríhluti þeirra eigna sem íslendingar bættu við sig var
greiddur með erlendu lánsfé. Þjóðarauðurínn, að frádregnum
eríendum skuldum, hefiir þvt lítið vaxið — og hreinlega minnkað
sé honum jafnað niður á fjölda landsmanna.
Vegna skuldasöftnmar í útlöndum
þarf þjóðin nú að sjá á eftir miklu
stasrri hluta tekna sinna (um 10 millj-
örðum í ár) í vaxtagreiðslur á sparifé
Araba, Japana, Þjóðveija og annarra
útlendinga heldur en íýrir tíu árum.
Þjóðarauðurinn felst m.a. í verðmæti
allra bygginga í landinu, véla- og
tækjabúnaði atvinnuveganna, raf-
orkuverum og veitum, samgöngu-
mannvirkjum, símakerfí, skipaflotan-
um og öllum bílaflota landsmanna
ásamt með birgðum sem til eru í land-
inu. Náttúruauðlindir eru hins vegar
undanskildar. íbúðarhúsin og einka-
bílamir eru t.d. í kringum þriðjungur
þjóðarauðsins og drjúgur tíundi hluti í
raforkuverum og veitum.
Tölur um þjóðarauð og erlendar
skuldir 1980 og 1990 eru fengnar í
Fjármálatíðindum Seðlabankans.
Samkvæmt þeim var verðmæti þjóða-
rauðsins um 953 milljarðar kr. í upp-
hafí þessa árs (um 3.760 þús. kr. á
landsmann). Erlendar skuldir á sama
tíma voru 167 milljarðar kr., sem þýð-
ir að 17,5% þjóðarauðsins eru í raun
skuldsett í útlöndum. Þjóðarauður að
frádregnum erlendum skuldum var
því um 786 milljarðar kr, (3.100 þús.
kr. á mann).
í ársbyijun 1980 (er íslendingar voru
um 27 þúsundum færri) var þjóða-
rauðurinn, að frádregnum skuldum
við útlendinga, tæpir 39 milljarðar
nýkróna. Það svaraði til um 736 millj-
arða kr. „auðs“ miðað við verðlag
(byggingavísitölu) í byijun þessa árs
— þ.e. 3.240 þús. kr. á hvem lands-
mann 1980, eða um 140 þús.kr. hærri
upphæð en í bytjun þessa árs. Sá hluti
þjóðarauðsins sem ekki er í skuld við
útlendinga hefúr því aðeins aukist í
kringum 7% á sama áratug og lands-
mönnum hefúr fjölgað um 12%. Þótt
sá þjóðarauður sem Islendingar eiga
að naíninu til hafi aukist um rúma
150 milljarða kr. — eða um 240
þús.kr. á roann — er hver íslendingur
nú að meðaltali um 140 þús.kr. fátæk-
ari heldur en fyrir tíu árum, þegar er-
lendu skuldimar hafa verið dregnar
ffá þjóðarauðnum. Fyrir áratug vom
erlendar skuldir landsmanna um 3,3
milljarðar nýkróna sem þá voru 7,9%
af þjóðarauðnum, sem áður segir.
Framreiknað með vísitölu meðal-
gengis svarar upphæðin til um 42ja
milljarða skuldar í ársbyrjun 1990,
sem er þá 125 milljörðum lægri upp-
hæð en í byijun þessa árs. Sé aftur á
móti miðað við sama hlutfall (7,9%)
þjóðarauðsins bæði árin reiknaðist
hlutfallsleg hækkun erlendu lánanna
um 92 milljarðar á áratugnum (um
360 þús. kr. á mann). Þar sem skuld-
ir verða varla greiddar nema af tekj-
um má einnig benda á að íyrir áratug
hefði íslendingum nægt rúmur fjórð-
ungur af landsffamleiðslu eins árs til
að greiða upp erlendar skuldir sínar.
Nú þyrfti til þess meira en helmrng
landsífamleiðslunnar.
Alger grundvallarmunur er því hvort
fjárfest er með með erlendu lánsfé
eða mnlendu. Byggi Jón Jónsson sér
t.d. 10 milljóna króna hús fyrir lánsfé
ffá Alla araba eykst þjóðarauður ís-
lendinga að visu að nafninu til — en í
raun hefúr þjóðin ekki auðgast sem
þessu nemur fyrr en Jón hefúr sparað
fyrir verði hússins og endurgreitt
Alla. Hafi hins vegar Páll Pálsson
safhað 10 milljónunum og lánað Jóni
fyrir húsinu hefúr auður þjóðarinnar
raunverulega aukist um 10 milljónir
— auk þess sem allar vaxtagreiðslur
Jóns á Iánstímanum renna þá inn í ís-
lenskt efhahagslíf en ekki arabískt.
- HEI
Halldór Ásgrímsson sjávarútvegsráðherra, ásamt Níels Áma Lund sem skipar 1. sæti Framsóknarflokksins í
komandi bæjarstjómarkosningum í Hafnarfiröi og Magnús Bjamason sem skipar 2. sæti listans, skömmu áð-
ur en opni fundurinn um sjávarútvegsmálin hófst. —Tímamynd Ámi Bjama
Sjávarútvegsráðherra á opnum fundi með hagsmunaaðilum í sjávarútvegi í Hafnarfirði:
Löggjöfin á eftir
að hafa mikil áhrif
„Þessi nýja löggjöf kemur til með
að hafa mikil áhrif í landinu, áhrif
sem enginn sér fyrir að öllu leyti í'
dag,“ sagði Halldór Ásgrimsson sjáv-
arútvegsráðherra í upphafi máls síns
á opnum fundi um nýja fiskveiði-
stefhu, sem Framsóknarfélögin í
Hafnarfirði efndu til fyrir útgerðar-
menn og aðra hagsmunaaðila í sjáv-
arútvegi á miðvikudag. Nokkuð fjöl-
menni var á fúndunum og urðu lífleg-
ar umræður m.a. um Hagræðingar-
sjóð sjávarútvegsins. ____.
Halldór sagðist vera sannfærður um
að þessi nýja stefna komi til með að
hafa mikil áhrif á hagkvæmni í sjáv-
arútvegi, þó svo hún gæti víða valdið
sársauka. Ráðherra reifaði fyrst þá
umræðu sem farið hefúr fram niðri á
þingi og benti á þær leiðir sem rædd-
ar höfðu verið undanfarin ár um
stjómun fiskveiða, bæði á Alþingi og
í herbúðum hagsmunaaðila. Hann
sagði að þeir sem þátt hafi tekið í um-
ræðunni hafi komist að þeirri niður-
stöðu að lokum, að einhvers konar
kvótakerfi væri það sem menn þyrftu
að búa við. Niðurstaða ráðgjafa-
nefhdarinnar hafi orðið sú sem kom
fram í frumvarpi um stjómun fisk-
veiða, að veiðiheimildunum yrði út-
hlutað til fiskiskipanna. Það væm þau
sem ættu að hafa veiðiheimildimar
og engir aðrir og þeirra að ráðstafa
þeim. „Þetta er í raun grunntónninn í
þeirri stefnu sem nú héfur verið tek-
in,“ sagði Halldór. /
Halldór gerði Hagræðingarsjóð
sjávarútvegsins að umtalsefni. Gert
er ráð fyrir að sjó^urinn fái til umráða
veiðiheimildir sem nema 12 þúsund
tonnum í þorskígildum. Sjóðurinn
getur keypt gömul og úrelt fiskiskip
og leigt veiðiheimildimar í ákveðinn
tíma. „Hins vegar munu þessar veiði-
heimildir renna til flotans í heild,
smátt og smátt,“ sagði Halldór. Ráð-
stafa má hluta af þessum veiðiheim-
ildum til byggðarlaga, þar sem fiski-
skip hafa verið seld í burtu og sala
skipanna valdið verulegri fækkun
starfa og ef byggðaröskun er yfirvof-
andi. Stjóm sjóðsins þarf að komast
að samkomulagi um hvort og hvemig
veiðiheimildunum er ráðstafað, en
hún er samsett af fúlltrúum frá út-
vegsmönnum, sjómönnum, Fisk-
veiðasjóði, Byggðasjóði og einum frá
sjávarútvegsráðherra. Að auki þarf
Byggðastofnun að komast að þessari
niðurstöðu. Um ágæti þessa sjóðs
spannst nokkur umræða og sýndist
sitt hveijum. ,Hg tel að það hafi verið
gert allt of mikið úr þessu máli. Þama
var hreinlega verið að ná sátt í þessu
viðkvæma byggðamáli,“ sagði Hall-
dór.
—ABÓ
Vínardrengir
til Akureyrar
Laugardaginn 2. júní nk. mun Vín-
ardrengjakórinn víðfrægi halda tón-
Ieika í Akureyrarkirkju. Kórinn kem-
ur til íslands í tengslum við Listahá-
tíð sem hefst í Reykjavík í byijun
júní. Kórinn kemur til Akureyrar á
vegum Menningarmálanefndar Ak-
ureyrar, og ber Akureyrarbær fjár-
hagslega ábyrgð á komu kórsins til
Norðurlands. Vínardrengjakórinn
mun einungis halda eina tónleika á
Akureyri. Forsala aðgöngumiða hefst
mánudaginn 21. maí nk. að Strand-
götu 19b, en einnig er hægt að panta
miða í síma 96-27245.
Vínardrengjakórinn er einn þekkt-
asti kór í heimi. Hann var formlega
stofnaður árið 1498, en það var ekki
fyrr en 1930 sem kórinn fór að ferð-
ast um heiminn og halda söng-
skemmtanir. Síðan hafa allar heims-
álfúr verið heimsóttar, og alls staðar
hefúr kórinn vakið jafhmikla hrifh-
ingu. Kórinn skipa 20 drengir, en ár-
lega berast hundruð umsókna um inn-
göngu. Það þykir mikill heiður að fá
inngöngu í kórinn, og þeir sem því
marki ná fara allir í sama skólann þar
sem sérstök áhersla er lögð á tónlist-
arkennslu, auk almennrar grunskóla-
fræðslu.
hiá-akureyri.
Breytt stjórn hjá
Síldarútvegsnefnd
Þær breytingar hafa verið gerðar á
starfsskipan hjá Síldarútvegsnefhd
að Gunnar Flóvenz framkvæmda-
stjóri hefúr verið skipaður formaður
nefndarinnar frá 1. maí sl. Jafhframt
hefúr Einar Benediktsson aðstoðar-
framkvæmdastjóri verið ráðinn ffam-
kvæmdastjóri.
Gunnar Flóvenz hefúr starfað sem
framkvæmdastjóri hjá nefhdinni í
rúma þijá áratugi, eða frá 1959. Þar
áður var hann forstöðumaður skrif-
stofu Síldarútvegsnefndar í Reykja-
vík ffá stofhun hennar árið 1950.
Einar Benediktsson er 39 ára við-
skiptaffæðingur. Hann hefúr starfað
hjá Síldarútvegsnefhd i 14 ár, fyrst
sem fúlltrúi ffamkvæmdastjóra og
síðan sem aðstoðarframkvæmda-
stjóri.
Magnús E. Guð-
jónsson látinn
Magnús E. Guðjónsson, ffam-
kvæmdastjóri Sambands íslenskra
sveitarfélaga, lést í fyrradag á Land-
spítalanum á sextugasta og fjórða
aldursári, fæddur 13. sept 1926 á
Hólmavík.
Magnús var lögfræðingur að
mennt, var fúlltrúi lögreglustjóra á
Keflavíkurflugvelli .1954-1958,
bæjarstjóri á Akureyri 1958-1967,
en eftir það ffamkvæmdastjóri Sam-
bands ísl. sveitarfélaga til dauða-
dags. Eftirlifandi eiginkona hans er
Alda Bjamadóttir ffá Sauðárkróki.
Magnús E. Guðjónsson.