Tíminn - 08.06.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Föstudagur 8. júní 1990
Tímirm
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Utgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavlk
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Glslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Glslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, 110 Reykjavík. Sími: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöldsímar. Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Oddi h.f.
Mánaðaráskrift kr. 1000,-, verð I lausasölu kr. 90,- og kr. 110,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Glundroðakenning
Þegar liðinn er u.þ.b. hálfur mánuður ffá sveitar-
stjómarkosningum í 150 sveitarfélögum, þar sem
meirihlutaaðstaða eins flokks eða framboðslista
heyrir til undantekninga, hefur yfirleitt verið rífandi
gangur á því að koma á samstarfi um stjóm sveitar-
félaganna, sem byggist á þátttöku tveggja eða fleiri
flokka og framboðssamtaka um meirihlutamyndun.
Ekkert bendir til annars en að ávallt sé fyrir hendi
vilji til samstarfs um stjóm sveitarfélaga, þegar
kosningaúrslit liggja fyrir. Allt tal um að glundroði
rísi af því að einn flokkur er ekki allsráðandi um
meirihlutastjóm, er órökstutt og afsannast yfirleitt
þegar á reynir. Kjömir fulltrúar í sveitarstjómir
reynast að jafnaði þeim vanda vaxnir að leita sam-
komulags um virka meirihlutastjóm eins og lýð-
ræðisskipulagið krefst og raunsæ afstaða til stjóm-
mála hlýtur að leiða til.
Ut af fyrir sig er það enginn ljóður á stjómmála-
flokki, þótt hann keppi að stómm sigmm og meiri-
hlutaaðstöðu, en í lýðræðisþjóðfélagi sem byggist á
Qölhyggju og fjölflokkakerfi er á hinn bóginn eðli-
legt að reynt sé að beijast gegn þeirri ofurvalds-
hyggju
sem felst í því að telja virku stjómarfari hætt, ef
ekki næst meirihlutasigur eins flokks.
I ijölda bæjarfélaga víðs vegar um land og öðmm
sveitarfélögum em hinir ýmsu minnihlutaflokkar
og framboðssamtök í óða önn að afsanna
glundroðakenninguna með því að semja um meiri-
hluta á kjörtímabilinu. Á þann hátt er haldið uppi
virku lýðræði eftir kosningar eins og það er eðlileg-
ur hlutur að hinir ýmsu flokkar keppi af hörku um
fylgi kjósenda í kosningum og úrslitin ráðist þar,
hversu hverjum vegnar.
Verðlagsþróunin
Nú reynir á samstöðu og samstarfsvilja aðila
vinnumarkaðarins og ríkisvaldsins um að tryggja
þá verðlagsþróun sem gengið var út frá í febrúar-
samkomulaginu.
Fram kom í máli Ara Skúlasonar, hagfræðings Al-
þýðusambands íslands, í viðtali við Tímann að
hann teldi ekki þörf á að gera kröfu til ríkisvaldsins
um sérstakar efnahagsaðgerðir, þótt verðhækkanir
að undanfömu ógnuðu viðmiðunum á heildarsam-
komulaginu að mati Þjóðhagsstofnunar.
Þetta álit Ara Skúlasonar verður ekki skilið öðm-
vísi en að hann sé að undirstrika samábyrgð allra
sem að heildarlausninni stóðu, um að tryggja við-
ráðanlega verðlagsþróun á því tímabili sem sam-
komulagið nær til, þ.e.a.s. fram á síðari hluta næsta
árs. Höfuðábyrgð þess að þetta samkomulag haldi
hvílir á aðilum vinnumarkaðarins. Ríkisvaldið hef-
ur að vísu stóm hlutverki að gegna í þessu efni, en
hinir formlegu viðsemjendur hins frjálsa vinnu-
markaðar eiga mest undir sjálfum sér hvemig til
tekst um verðlagsþróun og verðbólguhjöðnun.
GARRI

Garri nagar sig nú i handarbök-
in fyrir aó hafa ekki láiið eftir sér
að vcrða sér úti um skyndimennt-
un i viðskiptaíræðum og tungu-
málum hjá Viðskipta* og mála-
skðlanum í Reykjavík, f
vikublaðinu Pressunni segir frá
j)ví í gær að i þessari merkisstofn-
un sé aflt upp í loft, nemendur
próflausir og kennarar iaunalaus-
ir og skóiinn sjáifur tækjalaus.
Það aó nema viðskiptafræði við
slikan skóla hlýtur aö vera ómct-
anlcgt fyrir aiia þá sem á annað
borð hafa hug á að gerast at-
hafnamenn á fslandi. Viðskipta-
siðferðið cr með þeim hætti hcr að
menn sem löngu væri búið að ioka
bak við Iá$ og siá i ððrum lðndum
kaupa hér og reka fyrirtæki sem
sett eru á hausinn þegar eigendur
hafa sogið þaö sem sjúga má út úr
þeim. Ef til vill er þetta að breyt-
ast allra síðustu daga vcgua þcss
að þegar matvöruverslanakcðja
fór á hausinn á dögunum teygði
gjaldþrotið anga sina svo viða og
var svo ósvífið að heildsalaveldið
verkjaði undan J>ví, Garri er
þeírrar skoðunar að þá fyrst sé
umbóta að vsenta þegar vlð-
skiptajðfrarnir sjálfir þurfa að
greiða fyrir siðferðisbrcsti ann-
arra viðskiptajöfra úr eigin
pyngjum, en sameiginiegir sjóðir
íandsmanna sleppi við að hreinsa
upp óþrifnaðinn.
En á meðan enn eru stunduð við*
skipti á fsiandi með hefðbondn-
um hætti þá er víst að reynsian
sem boðið er upp á hjá Viðskipta-
og málaskóianum afskaplega dýr-
mæt. Ekki er Garra kunnugt um
hvernig hin fræðiicga hiið kennsl-
unnar hcfur vcrið, en hitt cr aug-
Ijóst að verklega hiiðin og sýni-
kcnnslan cru hrcint til
fyrirmyudar. Pressan greinir írá
því að þeir sem að þcssum skóla
standi séu ailt vel menntaðir hag-
fræðingar og viðskiptafræðingar
eða þá menn með mikia reynslu í
viðskiptum. Engin ástæða er til að
draga það í cfa. Frekari meömæii
með aðstandendum skóians eru
að stofnunin byggir á rústum
Tölvufræðslunnar sem þessir
sömu meun höfðu gertgjaldþrota.
f dag hafa nemeodur skóians, sem
væntanlega bafa greitt sín skðla-
gjðid með skiium, séð hvernig
peningar þeirra hafa veriö nýttir
af viðskiptasérfræðingunum f þvi
sem sennílega er sýnikennsla ára-
tugarins. Þróuninni er svo lýst af
greinarhöfundinum f Prcssunni:
»l’yrst hurfu skrifstofuhúsgögnin,
svo húsnæðiö, símínn lokaðíst og
loks hætti yfirkennarinu, sem
fengið hafði laun sin greidd með
gúmmftékkum. Nemendur sitja
eftir roeð sárt ennið og ekkert
prófskfrteini og kennarar fá ekki
borgað. Eigendur Viðskipta- og
málaskólans vita mismikið um
hvcrnig á þessum ósköpum síend-
ur. Skóiastjórinn ætiar að sjá tii
þess að nemcndur fái prófskir-
teinin á íöstudag, þö kennsiunni
hafi aldrei vedö lokið.“
Þetta hlýtur að hafa verið pen-
ingaoua virði, ekki hvaö sísí þar
sem nemendur hafa i fvigang
undirbúið útskrift $em síðan hef-
nr verið afturköiluð á siðustu
sfundu. En i dag eiga námsmenn-
irnir von á prófskirteini sínu og
Garri óskar þeim tii hamingju
raeð aft hafa lokið þessu gagn-
merka námskciði í viðskiptum.
Enginn efi er á því að þeir hafa
alla mögnleika á að gerast at-
móðinn - ef þeir kæra sig umjþað.
Gettó fyrir fullorðna
FBOtnitKium ?. JIMI «n. ^ f
Fermetri f þjónustuibúð Igildí 3ja I glæsihúsi víð Laugarásinn I Reykjavik.
P Lögfraeðingur fasteignasölu segir
Olögleg viðskipti með
íbúðir fyrir aldraða
I fosteignaaugíýslfieunn holeærtrmar m* «*ð þjóooww- oo f þjónturtua)úö<yrirJridraAa.Lðem»duf
toijAk fyrtr aJOrada ont boðriaf é mikiu hawt* vortf «n al- twktógrmotow^Ttmwtumí^raöástwKjaívfftskiptum
mamtar ft»ó6ir. Mmturtrtn svww til þeaa «6 þrtr fcmvrtrar i mcO ttxiötr fyrtr jdtíraóa vmu f og rrtWÖ trf
.Sáawítúal" vfft Laugarásvoginn I Reyqarfk tor á *vtpuftu viftsldptum vwru hrofrðoya ótfttfeo 9 Btaðsfóa 3
Þegar árin líða yftr aldraða íslend-
inga hafhar þjóðfélagið þeim. Þeir
sem landið erfa beijast um á hæl og
hnakka að koma ár sinni fyrir borð
og bola gamlingjunum út úr at-
hafnalífinu hvar sem því verður við
komið. Langtímanám og hentugar
prófgráður duga einkar vel til að ná
vinningi í þeim hráskinnaleik öll-
um. Hvenær fólk telst aldrað fer
eftir misjöfnum hagsmunum. Á
vinnumarkaði getur fólk orðið örv-
asa gamalmenni upp úr fertugu
þegar það er að flækjast fyrir ungu
ljónunum, sem skynja nútímann
hveiju sinni, á leikvellinum. 67 ára
verða allir löggild gamalmenni.
Opinberir starfsmenn geta sem best
leyft sér að verða gamlir upp úr sex-
tugu, en almenna lífeyrissjóðakerf-
ið harðbannar sínum meðlimum að
verða gamlir fyrr en á áttræðisaldri.
Heilsufar einstaklinga og líffræði-
leg hrömun kemur þessu máli ekk-
ert við, fremur en t.d. að náttúran
fái nokkru að ráða um hvenær á
æviskeiðinu hún telur eðlilegast að
fólk eignist böm.
Kynslóðabil
Liður í aðskilnaðarstefnu kynslóð-
anna er að skipuleggja og smíða
gettó sem nefnt er íbúðir aldraðra
eða þjónustuíbúðir fyrir aldraða.
Vonandi er hátindi þessarar tísku-
byljgju náð.
Ibúðum fyrir aldraða fylgir sú
kvöð að íbúamir þurfa að hafa náð
tilteknum aldri og munu þau elli-
mörk yfirleitt vera um sextugt. Öðr-
um er bannað að soíha í gettóunum
og er þetta eitthvert áhrifaríkasta
kynslóðabil sem skipuleggjendur
mannlífs hafa fundið upp og em
samt mörg skæðin góð á þeim víg-
velli.
Það besta við þjónustuíbúðir aldr-
aðra er enn ótalið, en það er hve
hægt er að græða óhemjulega á
þeim. Að visu tapa aldraðir, en
hvað gerir það til á meðan athafha-
mennimir græða.
Tíminn skýrði í gær frá því hvers
konar viðskiptahættir em viðhafðir
með þessi ósköp, sem sagt er að séu
í þágu aldraðra. Okrið á svona íbúð-
um er svo geigvænlegt að hver fer-
metri í þjónustuíbúð er þrisvar sinn-
um dýrari en í öðra íbúðarhúsnæði.
Seljendur bera því við að sameign
sé svo mikil í þjónustukjömunum
að húsnæði fyrir aldraða hljóti að
vera dýrara en aðrar íbúðir.
Með einhveijum undantekningum
er þetta vafasamaur sannleikur. I
mörgum tilvikum er sameignin sist
meiri en gerist og gengur í sambýl-
ishúsum og sé hún meiri er hún yf-
irleitt borguð af sveitarfélögum.
Alls staðar þjónusta
„Þjónustuíbúð fyrir aldraða" er
aldrei skilgreint og í auglýsingum
og skilmálum er sjaldnast tekið
fram hvað þetta merkir. Það er t.d.
alveg undir hælinn lagt hvort mötu-
neyti og aðstaða til sameiginlegs
borðhalds séu í námunda við „þjón-
ustuna".
Eftil vill erþessi marglofaða þjón-
usta lítið annað en einhver herbergi
þar sem hægt er að fá klipptar negl-
umar á tánum eða hárþvott og er
slíkt ekki að lasta. En svoleiðis
þjónustubrögð er hægt að fá fyrir-
hafnarlítið nær alls staðar fyrir þá
sem á annað borð hafa fótaferð og
þarf ekki að reisa stórhýsi yfir eða
heilu húsasamstæðumar.
Elliheimili og/eða sjúkrastofnanir
fyrir gamalt fólk, sem ekki er leng-
ur fært um að sjá fyrir daglegum
þörfum sínum, er allt annar hand-
leggur. Á því sviði hafa framtaks-
samir einstaklingar og opinberir að-
ilar unnið af ósérplægni og ber alls
ekki að blanda saman við braskið
með „þjónustuíbúðimar“.
Ekki er ljóst hvort einhveijar
kvaðir em lagðar á þá aðila sem
reisa og skipuleggja og selja þessar
þjónustuíbúðir fyrir aldraða.
Hvað er til að mynda þjónustu-
íbúð? Hvað réttlætir það olouverð á
eignum sem flokkaðar em undir
þjónustu og aldraða?
Er hægt samkvæmt byggingasam-
þykktum, eða jafhvel stjómarskrá,
að meina fólki undir eða yfir
ákveðnum aldri að kaupa og búa í
tilteknum húseignum eða hverfúm?
Getur hver sem er ákveðið hvaða
aldurshópar fá að búa í svona hverf-
um og hvaða skilyrði em fyrir því
að fá að kalla einhveijar eignir
„þjónustuíbúðir fyrir aldraða“?
Til era lagaákvæði um óeðlilega
viðskiptahætti og eitthvert apparat
hlýtur að fylgjast með að þar sé
ekki maðkur í mysu.
Okrið á öldmðum er óþolandi og
hálfsannleikurinn um þjónustuna
við þá ekki síður og okkar fámenna
þjóðfélag þarf á flestu öðm að
halda en vísvitandi aðskilnaði kyn-
slóðanna, sem kemur fram á mörg-
um sviðum og ekki síst í ruglinu um
að smala þurfi fúllfrísku fólki í get-
tó og kalla þau þjónustuhverfi og er
þá aukaatriði hvort þar er nokkra
svokallaða þjónustu að fá.
En gáum betur að hveijir græða á
hálfsannleikanum um „Þjónustu-
íbúðir fyrir aldraða".
OÓ