Tíminn - 16.06.1990, Page 7
Tíminn 7
Þingvallavatn.
því að hann væri haldinn ncinum
þjóðrcmbingi, því að slíkur rcmbing-
ur var honum jafnfjarri sem hann var
manna lítillátastur og hatursmaður
hvcrs kyns ofdrambs og ofurvcldis.
Hann kunni full skil á þcim mismun
scm cr á því að smáþjóð haldi fram
þjóðrcttindum sínum og vcrndi þjóð-
menningu sína og hinu að þjóðcrnis-
hyggja sc virkjuð scm ofbcldis- og
árásarstcfna. Vcra má að málflutn-
ingur Ólafs Lárussonar eigi ckki
grciðan aðgang að tæknikrötum sam-
tímans, scm gcra sér það m.a. að leik
að upphclja alþjóðahyggju auðhring-
anna á kostnað heilbrigðrar þjóð-
rækni. Heilbrlgð þjóðræknistcfna
fclst m.a. í því að vara við afsali
þjóðlcgra valda til yfirþjóðlcgra
valdastofnana og alríkisstjóma í
voldugum rikjabandalögum.
Hins vcgar cr fyllilega tímabært að
rilja upp orð Ólafs Lárussonar á
sjálfan þjóðhátíðardaginn vcgna þcss
að þau brcgða birtu á málcfnið scm
dagurinn hclgast af. Auk þcss cru
margir enn svo langminnugir og
geymnir á söguskoðun þjóðfrclsis-
manna eins og Ólafs Lámssonar, að
orð hans ftnna hljómgmnn, þótt ekki
sé meira gert en tæpa á þeim í blaða-
grcin í tilefni þjóðhátiðardagsins.
Og það mætti kallast hin þriðja
ástæða þess að vísað er til orða látins
lagaprófessors og sagnfræðings, að
margir sakna þess að lifandi og starf-
andi kollegar hans við Háskóla Is-
lands nú um stundir em lítt til leið-
sagnar stjómmálamönnum og al-
menningi um þróun stjómskipulags
eða hversu horfi um framtíð sjálf-
stæðis og fullvcldis þjóðarinnar á
komandi áram, ef sú stefna vcrður
ofan á — fyrr eða síðar — að ganga í
Evrópubandalagið eins og stærsti
stjómmáladokkur landsins stcfnir að.
Eru íslendingar
Evrópuþjóð?
Tíminn hcfur fyrir sitt lcyti itrckað
rcynt að vckja athygli á þcirri stað-
reynd að umræður um Evrópumál
snúast nær cingöngu um efnahags-
og fjármál. Lögfræðileg álitaefni
verða út undan. Útgangspunktur allr-
ar umræðu er rekstrarheimspcki al-
þjóðlegra auðhringa sem lúta sínum
eigin lögum og hafa sinn ákveðna til-
gang, sem er sá að koma á eins konar
alheimsstjóm hins alþjóðlega Ijár-
málavalds, þótt að sinni sé látið
nægja að stjómskipulcgum yfirráð-
um yfir tiltcknum Evrópulöndum þar
sem Þýskaland er þungamiðjan og
leiðandi afl I sameiningarhugsjón
Evrópuveldanna og innlimunarpólit-
ík þeirra gagnvart smáríkjum.
Nú má kannski gefa sér það að mcg-
inlandsþjóðimar, stórar og smáar,
verði að dansa mcð i þcssum lcik. Því
veldur nálægðin og allur sá pólitíski
og efnahagslcgi samgróningur sem er
milli smáþjóða og stórþjóða á megin-
landi Evrópu. En er hægt að bera
stöðu Islands saman við stöðu evr-
ópskra smáríkja? Þegar að cr gætt er
ólíku saman að jafna. ísland hcfur
svo mikla efnahagslcga, landfræði-
lega, sögulega ög menningarlega sér-
stöðu meðal Evrópuþjóða, að íslcnd-
ingar eiga enga stórpólitíska eða
efnahagslega samleið með megin-
landsþjóðunum. íslendingar em
reyndar á mörkum þess að vera Evr-
ópuþjóð í þeim skilningi sem megin-
landsþjóðir leggja í það orð. Land-
fræðilega og sögulega em Islending-
ar eins konar auka- og áheymaraðilar
að Evrópu. Þetta hefur aldrei verið
Ijósara cn í sjálfum nútímanum. þeg-
ar einangmn Islands hefur verið rofin
og í ljós kemur að landið er í þjóð-
braut heimssamgangna og á kross-
götum þar sem leiðir liggja í allar átt-
ir. Frá Islandi gefur allt aðra sýn til
hcimsins í víðáttu þess lifsrýmis sem
þjóðin býr við en gcrist í aðþrcngsl-
um meginlandsins.
Það cr cin kórvillan í E\TÓpuum-
ræðunni að halda þvi fram að ein-
angmnarhætta vofi yfir íslcndingum
ef þeir renni ckki saman við megin-
landsþjóðimar í einhverju rikja-
bandalagi. Þetta er eitt dæmið cnn
uin það frá hvaða sjónarhóli islcnsku
tæknikratamir horfa, að þeir em ekki
staddir á íslandi þegar þeir cm að
skyggnast um I heiminum, þeir em
ýmist með hugann í miðstöð Evrópu-
bandalagsins í Brússel og gá þaðan
til veðurs, ellegar í einhveiju hálf-
sjálfstæðu fúrstadæmi sem auðhring-
amir og stórbankamir era löngu bún-
ir að leggja undir sig, svo að hvergi
sjást skil milli innlendra og erlendra
yfirráða og þjóðleg menning á í vök
að veijast. Þessari heimssýn hins evr-
ópska þröngbýlis em íslensku tækni-
kratamir að þröngva upp á íslenska
eyjarskeggja með dyggilegri aðstoð
áhrifamestu Ijölmiðla landsins, eink-
um Ríkisútvarpsins.
r
Aróður um
markaðsmál
Árangur kynningarstarfs um „Evr-
ópumál“ er með þeim hætti að þorri
íslenskra kjósenda veit lítið sem ekk-
ert um einfoldustu staðreyndir þeirra,
leggur ekkert slíkt á minnið. Hins
vegar síast inn í fólk þau áróðursat-
riði, sem „sérfræðingamir" tönglast
sífellt á, svo sem það að Islendingar
megi ekki „einangrast" frá Evrópu og
verða viðskila við þróun ríkjabanda-
laganna þar, því að slíkt muni hafa al-
varleg áhrif á íslensk efnahagsmál og
þjóðarbúskap, ef ekki sjálfa þjóð-
menninguna. Það sem er rétt í þessu
er að íslendingar eiga mikið undir
evrópskum markaði hvað varðar út-
flutningsvömr sínar. Sá markaður
hefúr orðið til af þeirri einföldu
ástæðu að Evrópuþjóðir sækjast eftir
íslenskum fiski og fiskafurðum og sú
eftirspum mun halda áfram, hvað
sem líður rikjabandalögum og efna-
hagssvæðum.
Vissulega er það mikils virði að fá
afnumda þá tolla sem enn em á fiski
frá Islandi. En það er langsótt að
þjóðin verði að skerða fullveldi sitt
með inngöngu í ríkjabandalög til
þess að ná slíku ffarn, enda er það
sannast mála að bætt markaðsaðstaða
fyrir fisk er ekki höfuðtilgangur þess
að Islendingar fari að tengjast megin-
landsþjóðum Evrópu pólitiskt og
efnahagslega. Það em ekki hagsmun-
ir íslensks sjávarútvegs sem reka á
eftir í þvi efni. Islenskur sjávarútveg-
ur er ekki í neinum vandræðum með
að selja afurðir sínar, hvort sem er til
Evrópu eða annarra markaðssvæða.
Það getur heldur ekki verið tilgang-
urinn að gera innflutning vöm frá
Evrópu frjálsan því að hann er það nú
þegar svo fúllnægjandi má teljast.
Evrópskar vörar flæða inn í landið.
Heildsalar þurfa ekki að kvarta.
Að græða á fátæktinni
Hver er þá hvötin sem knýr á urn að
Islendingar tengist meginlandsrikj-
unum stjómmálalega og efnahags-
lega ef það er ekki til að selja fisk?
Svarið við þeirri spumingu er eink-
um það að islenskir fjánnagnscig-
endur, tiltölulega fámennur hópur
auðmanna, vilja fá ótakmarkað frclsi
til að flytja auð sinn úr landi og
ávaxta hann þar sem arðsvonin cr
mest. Iðnrekendur, sem þrátt fyrirallt
em margir stórauðugir, ganga þarna
fram fyrir skjöldu, því að þcir gcra
sér vonir um að geta Ijárfcst i verk-
smiðjuni í láglaunalöndum Evrópu-
bandalagsins. Þeirra hugsun nær ckki
lengra cn að græða á fátæktinni i Evr-
ópu.
Hins vegar mætti gcra þá kröfu til
stjómmálamanna og forystumanna
stétta- og hagsmunasamtaka að
hugsa þessa stcfnu Qármagnscigend-
anna til enda. Hún er ekki alveg eins
saklaus og áhrifalaus og hún liiur úl
fyrir að vera.