Tíminn - 26.06.1990, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 26. júní 1990
Tíminn 7
AÐ UTAN
j§!
Dr. Judith Hampson tók þátt í að
semja skýrslu um notkun Irfandi dýra
viö vísindarannsóknir. Hún er gagn-
rýnin og segir oft vera beitt óvísinda-
legum aðferöum og þar fari fram
óþarfa sóun á lífi.
Þar em vísindamenn gagnrýndir (yrir
að segja ekki írá hvað hefði í rauninni
verið gert við apana, hvemig um þá
hefði verið annast eða hvaðan þeir
hefðu komið.
Einn höfunda skýrslunnar, Dr. Judith
Hampson, segir frá því að í sumum
tilfellum sé svo að sjá að vísinda-
mennimir hefðu notast við stök af-
gangsspendýr frá tilraun sem einhver
annar hefði gert. Þetta segir Dr.
Hampson ekki vera góða vísindaað-
ferð og líka sóun á lífi.
Þrátt fyrir að visindamenn halda þvi
stöðugt til streitu að á möigum svið-
um læknisfræðirannsókna sé nauð-
synlegt að vinna með lifandi dýr,
dregur aukin tækniþróun úr þörfinni
fyrir að nota dýr við gmndvallarrann-
sóknir.
Að undanfomu hafa dýravemdarmenn i Bretiandi fært sig upp á
skaftið í baráttu sinni og láta nú ekki lengur srtja við orðin tóm. Þeir
öfgafyllstu hafa grípið til aðferða hryðjuverkamanna til að ná
markmiði sínu, sem þeir segja vera að koma því á að ekki verði
lengur notast við lifandi dýr við rannsóknir.
Skotspænir þessara skæruliða em þess vegna fyrst og ffemst
vísindamenn en eins og oft vill verða þegar nafríleysingjar beita
hryðjuverkaaðferðum, s.s. að koma fýrír sprengjum í bílum, verða
oft óviðkomandi vegfarendurfýrir barðinu á þessum árásum.
Slíkum bílasprengjutilræðum hefur
farið fjölgandi að undanfómu og er
mikill óhugur í visindamönnum, sem
telja víst að eiga nöfh sín á dauðalist-
anum. Hins vegar vex árásarmönnun-
um fiskur um hrygg og þeir hafa sig
sífellt meira í ftammi.
Er sprengja undir bílnum?
Er veitt eftirför?
A hvetjum degi gáir Jefltey Gray,
prófessor í sálftæði við Lundúnahá-
skóla, að því hvort nokkrar sprengjur
séu undir bílnum hans. Þegar hann
ekur til vinnu sinnar lítur hann alltaf
öðru hveiju i bakspegilinn til að gá
hvort honum er veitt eftirfor.
Þessar varúðarráðstafanir em skyn-
samlegar, þó að hann vinni við starf
sem flestir myndu ekki setja í sam-
band við svona öryggisráðstafanir. En
Gray hefúr ástæðu til að halda að
dýravemdarhryðjuverkamenn sækist
eftir lífí hans.
„Glæpur“ Grays er að hann hefúr
notað rottur við tilraunú- sinar á 20 ára
rannsóknarferli þar sem hann hefúr
verið að kanna heilaskemmdir, minn-
istap og Alzheimer-sjúkdómúm.
„Þctta er ekki ofsóknarbijálæði. Eg
veit að nafn mitt er á dauðalista," seg-
ir Gray. Allir þeir sem vinna á sömu
deild og hann búa við sömu ógnun og
starfsbróðir hans hefúr reyndar fúndið
sprengju undir bílnum sínum. Og
ekki er langt síðan tæknúnanni á
rannsóknarstofúnni hans barst hótun.
lega ekki misst svefh þess vegna,“
segir hún.
Annar baráttumaður á þessu sviði,
þó í öðmm samtökum, ALF, sem nú
situr af sér 10 ára fangelsisdóm vegna
íkveikju, er Vivien til aðstoðar úr
fangaklefanum við að ritstýra nýju
tímariti, Arkangel. Þar er fjallað fagn-
andi um sprengjuárásimar.
í síðasai tölublaði Arkangel er birt
grein ótilgremds aðila, þar sem stuðn-
ingsmenn ALF em hvattir til að draga
lærdóm af bardagaaðferðum IRA,
bera á sprengingunum.
Fáir vísúidamenn sem hafa nokkuð
með dýr að gera geta talið sig ömgga.
í byijun júní kom Duncan Walker
prófessor og skurðlæknú- að óboðn-
um gesti í garði sínum og var hótað
lífláti. Glæpur Walkers var m.a. að
hafa notað vef úr svínshjarta til að
bjaiga lífi sjö mánaða gamals drengs.
Vísúidamenn, erns og Gray, em sárir
og reiðir vegna ógnunarherferðarinn-
ar. Gray segist vera mjög stoltur af því
sem hann starfar að. „Eg er fúllkom-
lega ánægður með starf mitt og hvem-
ig það er unnið. Ég á ekkert eríitt með
að veija það,“ segir hann. En hann
bætir því við að það soiglega sé að nú
séu vísindamenn famir að hafa hljótt
um starf sitt. Þeir séu orðnir hræddir
við að láta í sér heyra og verða þar
með skotspænir öfgamanna.
Háskólar og lyfjafyrirtæki em nú far-
in að búast til vamar á eigin spýtur.
Andvísindalegum félags-
skap hefur vaxiö ásmegin
Herskár dýravemdarmaður hefur hér náð f sína vörslu væntanlegu tilraunadýrí. Hann og félagar skirrast einskis til að
bjarga dýrunum og hallast að því aö beita aöferöum frska lýðveldishersins til að ná markmiðum sínum.
Dýraverndarmenn í Bret-
landi beita sprengjutilræð-
um og ógnunum
Tvær bílasprengjuárású á dýra-
skurðlækna á minna en vikutima í
hafa enn frekar aukið á þá tilfinningu
þeirra 18.000 breskra vísúidamanna,
sem leyfi hafa til að gera tilraunir á
dýmm, að nýjum andvísindalegum
félagsskap hafi vaxið ásmegin. Og
ekki er langt síðan lögreglan tók til
við að rannsaka enn eitt sprengjutil-
ræðið, með bensmsprengju, á sendibíl
kjötkaupmanns í Portsmouth.
Jeffrey Gray segir að stuðnúigsmenn
þessa félagsskapar hafi hulið sig
„grænum“ dularhjúp. Þeún sé fyrir-
munað að sjá siðrænt samhengisleysi
í því að beita ofbeldisverkum gegn
mönnum í nafni dýravemdunar.
Sprengjutilræðin hafa skipt dýra-
vemdunarsinnum í andstæða hópa.
Sumú þeú sem mest höfða til al-
mennings, s.s. bresku samtökin sem
berjast fyrir afhámi kvikskurðar, for-
dæma ofbeldið, en aðrir hópar fagna
því.
Sækjast ekki lengur eftir
stuöningi almennings
Einn forsprakki samtaka sem gripið
hafa til svona aðgerða í nafni dýra-
vemdar, Vivien Smith, segir að hún
og félagar hennar leiti nú ekki lengur
stuðnings almennúigs við málstað
sútn. „Eg hefði ekki fúndið til iðrunar
ef þeún sem sprengjunum var beúit
að hefðu týnt lífi. Ég hefði áreiðan-
írska lýðveldishersúis. „Þeir hafa þró-
ast ffá því að vera her fálmandi
bænda, vopnaðir frumstæðum verk-
færum og nokkmm vopnum, í það að
vera ákaflega vel útbúnir, áhrifarikir
og alvarleg ógnun við óvin sinn,“ seg-
ú þar. „Þegar dýraffelsishreyfingin
gengur á vit síðasta áratugar aldarinn-
ar verður hún að grípa til fúllorðins-
ráða — bamaleikimú verða að
hætta.“
Rannsóknarlögreglumenn álíta að
tveún bílasprengjum hafi verið ætlað
að springa á sama tíma. Önnur þeúra
sprakknýlega í Bristol og skaddaði 13
mánaða gamlan dreng, sem var ekið í
bamakerra ffam hjá bíl dr. Max Head-
leys, vísúidamanns sem stundar lækn-
isfræðilegar rannsóknú varðandi
taugakerfið. Drengurinn fékk i sig
sprengjubrot og hafði næstum misst
fingur en er nú á batavegi á sjúkra-
húsi.
I öllum sprengjutilræðunum var not-
aður sams konar búnaður og er
sprengiefnið ffamleitt einungis til
hemaðarlegra nota.
Verðlaun til höfuös
sprengjumönnunum
Nú hefúr félagsskapur sem stendur
vörð um rannsóknú heitið 10.000
sterlúigspunda verðlaunum hveijum
þeim sem geti gefið upplýsingar sem
leiði til handtöku þeirra sem ábyigð
Eitt stærsta lyfjafyrirtækið i Bretlandi
hefúr sent 2.000 starfsmönnum sínum
bréf með ráðleggingum um hvemig
verða megi var við bilasprengjur.
Rannsóknardýrum hefur
farið stöðugt fækkandi
A undanfomum árum hafa vísinda-
menn smám saman dregið úr fjölda
dýratilrauna. Tölur sem innanríkis-
ráðuneytið hefúr birt sýna að fækkað
hefur þeim dýrum sem notuð em við
tilraunir 13. árið í röð. I fyrra vom
dýrin 3,2 milljónú og er það fækkun
um 6% ffá árinu á undan.
Þróun í læknisffæðilegum aðferðum
og tækni, auk þrýstúigs ffá dýravinum
hafa leitt til þess að dýrunum hefur
stöðugt fækkað síðan 1976, en þá var
notast við 5,4 milljónú dýra.
Lög vom sett í Bretlandi 1986 um
notkun dýra í vísindalegum tilgangi
og tóku þau gildi á þessu ári. Skv.
þeim er öllum vísúidamönnum skylt
að meta hversu miklum þjáningum
tilraun er líkleg til að valda dýrunum
og taka samkvæmt því mið af því
hversu miklum árangri tilraunin er
líkleg til að skila.
En, jafnvel þó að lögin séu einhver
víðtækustu dýravemdarlög í heimi,
verður ffamkvæmd þeúra fyrir sífellt
meúi gagnrýni.
I maí sl. skilaði Wilhelm Feldberg,
89 ára prófessor og virtur vísinda-
maður, leyfinu sínu til rannsókna með
aðstoð dýra, eftir að tekin var kvik-
mynd af honum þegar hann skar á
kanínu sem hafði ekki verið full-
svæfð. Þessi grimmdarlega aðferð var
viðhöfð þó að eftirlitsmenn innanrík-
isráðuneytisins hefðu komið á rann-
sóknarstofúna hans fjórum sinnum á
síðasta ári og átt viðræður við Feld-
berg í hálft ár um hvort binda ætti
enda á starf hans.
Lög og skýrsla sem
tryggja áframhald umræðna
Ahyggjur færast líka í aukana vegna
nýlegs lagabálks um notkun lifandi
dýra við rannsóknir. Talsmenn há-
skóla og dýralæknaskóla segja að
stofnanú þeirra hafi ekki efni á að
uppfylla skilyrði laganna um bætt
húsnæði og umönnnun dýra á rann-
sóknarstofúm. Kostnaðurinn við að
ffamfyigja lögunum er yfir 75 millj-
ónir sterlingspunda en stofnanimar fá
ekki nema 10 milljón punda styrk.
I næsta mánuði verður birt skýrsla
dýravinafélagsins RSPCA og góð-
gerðasamtaka sem nefnast „Fund for
the Replacement of Animals in Med-
ical Experúnents" og verður þá áreið-
anlega tekin upp gagnrýnin umræða
um notkun spendýra í tilraunum.
Könnun þessara samtaka nær til
meira en 200 tilrauna þar sem spendýr
vom notuð í fjögur ár, til ársins 1988.
Dýr ekki eins nauðsynleg
og áöur viö rannsóknir
en ómissandi þó
1 júníbyijun viðurkenndi virtvr með-
limur nefndar á vegum innanrikis-
ráðuneytisúis sem fylgist með rann-
sóknaraðferðum en vildi ekki láta
nafns súis getið af ótta við hefhdarað-
gerðir, að komið hefði í ljós að lang-
varandi eitrunartilraunir á dýmrn
hefðu að mestum hluta verið ónauð-
synlegar. í mörgum tilfellum getur
hálfs árs tilraun gefið eins miklar upp-
lýsingar og tilraun sem stendur í heilt
ár.
En við sumar rannsóknú er ekki um
að ræða að nota eitthvað annað í stað-
inn fyrir lifandi vef að sögn Colins
Blakemore, prófessors sem hefúr orð-
ið að ganga í gegnum óffægingarher-
ferð vegna ffumheijavinnu sinnar
varðandi sjón. Hann vikur ekki ffá
þeirri afstöðu súrni að vísindamenn
hafi rétt til að vinna með dýr.
,J3g þekki engan sem vinnur með
dýr, sem hefur gaman af því að drepa
þau. Ef hægt væri að nota eitthvað
annað í staðinn, myndum við gera
það,“ segir hann.
„Sú hatursherferð sem nú er í gangi
er eðlilegt framhald á 10 ára áróðri
fyrú réttindum dýra. En fólk er skelf-
ingu lostið. Sjálfúr er ég stjarfur af
ótta vegna mín og fjölskyldu múinar,"
segir hann.