Tíminn - 03.07.1990, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Þriðjudagur 3. júlí 1990
Þriðjudagur 3. júlí 1990
Tíminn 9
lll
R1
.
i

Þrjátíu Víetnamar yfirgáfu ættland sitt og héldu á vit óvissunnar til íslands:
Hvað er þess valdandi að stórir hópar fólks
sjá sig knúna til að flýja heimaland sitt og
setjast að á ókunnum slóðum? Hvaða áhrif
hefur það að beija Island augum í fyrsta
skipti, sérstaklega ef viðkomandi hefur áð-
ur haft litla sem enga hugmynd um tilvist
lands og þjóðar? Til að leita svara við þess-
um spumingum og öðrum fór Tíminn á
stúfana og ræddi stuttlega við tvær af þeim
víetnömsku konum sem komu hingað til
lands síðastliðinn fímmtudag í hópi 30
flóttamanna. Þegar Tímann bar að garði
var Hólmfríður Gísladóttir fulltrúi Rauða
Kross íslands að ræða við flóttamennina
og kynna þeim dagskrá næstu daga. En Ví-
etnamamir búa enn sem komið er í Gisti-
heimilinu Bergi í Hafharfirði.
Stríðshrjáö land
Víetnam er gerólíkt íslandi og má þá heita
nokkuð sama á hvaða sviði borið er niður.
Sem dæmi má nefna að konumar tvær, sem
Tíminn ræddi við, heita Vu Thi Luan og
Hoang Thi Xuan. Xuan þýðir vor og Luan
þýðir rennandi vatn. Nafh túlksins, sem
kom blaðamanni Tímans til aðstoðar, er
Tran kirsubeijablóm (Anh-Dao).
Eftir lok síðari heimsstyijaldar þurfti víet-
namska þjóðin að þola þijátíu ára tímabil
blóðugra styijalda. 1954 var landinu skipt í
tvo hluta um sautjándu gráðu norðlægrar
breiddar. Borgarastyijöld braust síðan út er
norðurríkin reyndu að sameina landið und-
ir stjóm kommúnista. Sem frægt er orðið
veittu Bandaríkin suðurhluta Víetnam
töluverða aðstoð en urðu frá að hverfa árið
1975. Árið 1976 var Víetnam sameinað en
landsmenn gátu ekki allir sætt sig við
stjóm kommúnista og hefur mikill straum-
ur flóttamanna legið frá landinu allar götur
síðan.
Flóttinn tók mánuð
Helsta atvinnugreinin í Víetnam er hrís-
gijónarækt og fiskveiðar em einnig stund-
aðar töluvert. Luan og Xuan em báðar frá
Quing Linh, sjávarþorpi í norðurhluta Vi-
etnam rétt við landamæri Kína. Efnahags-
ástand landsins er mjög bágborið. Báðar
konumar koma úr verkamannastétt og
sögðust fyrir mikla vinnu hafa fengið mjög
lág laun. Luan og Xuan sögðu það þvi
mestu hafa ráðið um flóttann að þær sáu
ekki fram á að geta veitt bömum sínum
menntun né skapað þeim sómasamleg lífs-
skilyrði.
Jafhframt meginatvinnuvegi Ouing Linh,
sjávarútvegi, stimdar töluverður fjöldi
fólks vömflutninga. Vamingur er þá fluttur
frá einum strandbæ til annars á tveggja
tonna opnum bátum. En það var einmitt á
slikum bátum sem fjölskyldan flúði til
Hong Kong fyrir tveimur ámm síðan.
Ferðin tók heilan mánuð og þar sem ekkert
skýli var í bátunum og um tuttugu manns í
hveijum bát var ferðalagið eðlilega mjög
erfitt. Luan sagði þó að samferðamenn
hennar hefðu haft nóg matvæli og vatn og
allir komist heilu og höldnu á áfangastað.
Konumar tvær vom ekki fyrr komnar til
Hong Kong fyrr en lög vom sett þess efhis
að ekki yrði tekið á móti fleiri flóttamönn-
um. Þeim sem komu eftir 16. júní 1988 var
Eftir
Jóhönnu
Bimi

því umsvifalaust stungið í fangelsi, þannig
að þar sitja nú 43 þúsund manns.
Þegar til Hong Kong kom tók við líf í
flóttamannabúðum. En þar hafast í dag við
um ellefu þúsund manns. Eftir sex mánaða
einangmn var flóttamönnunum veitt tíma-
bundið atvinnuleyfi. Að sögn kvennanna
var mikilsvarðandi að varðveita atvinnu-
leyfisplaggið eins og sjáaldur auga síns því
ef það tapaðist var ekki um neina endur-
nýjun að ræða. Fólksfjöldi í Hong Kong er
gifurlegur svo að flóttamönnunum gekk
upp og ofan að verða sér úti um atvinnu. I
Víetnam hafði fólkið vanist þvi að notast
væri nær einvörðungu við handaflið þann-
ig að vélvæðing verksmiðjuvinnu í Hong
Kong var flóttamönnunum mikil viðbrigði.
Hvers vegna ísland?
Síðustu fjömtíu ár hefur ríkisstjóm íslands
einu sinni á hveijum áratug tekið þá
ákvörðun að veita ákveðnum fjölda flótta-
manna hæli. 1 fyrra var tekin sú ákvörðun
að veita sextíu manns frá Suðaustur- Asíu
hæli á þremur ámm. Rauði Kross íslands
hefur þá milligöngu um málið og sér um
móttöku þeirra. Haft var samband við
flóttamannastofhun Sameinuðu Þjóðanna
og í byijun maí lögðu sendimenn íslenska
Rauða Krossins land undir fót til að ræða
við fólkið áður en ákvörðun varðandi
flutning yrði tekin.
Flóttamennimir sjálfir geta litlu um það
ráðið hvar í veröldinni þeir lenda á endan-
um. Þegar þeim berst boð frá ákveðnu
landi geta þeir að visu hafhað því að fara.
En þá er viðbúið að langt verði að bíða

næsta tilboðs þannig að höfhun mun vera
tiltölulega fátíð.
Fjölskylda Xuan og Luan, 24 einstakling-
ar í allt og þar af sjö böm, bjó á sama svæði
i Víetnam, ekki þó öll undir sama þaki.
Þeim fannst vitaskuld nóg um að hafa
neyðst til að yfirgefa ættland sitt án vonar
um að geta nokkum tíma komist þangað
aftur. Það sem þennan hóp skipti því mestu
máli var að stórfjölskyldan kæmist öll til
sama lands. í byijun maí fengu flóttamenn-
imir að vita að þeim stæði til boða að fara
og setjast að á eyju langt norður í hafi. Þar
sem í boði Rauða Kross Islands fólst að
tekið væri við samtals þijátíu einstakling-
um tók fjölskyldan boðinu fegins hendi og
hélt á vit óvissunnar. Að auki em með í
förinni ein hjón og fjögur böm þeirra sem
ekki tilheyra umræddri fjölskyldu. Kon-
umar tvær nefhdu einnig að önnur ástæða
þess að þær heföu gjaman viljað koma,
væri sú að þeim hefði verið sagt að hér
væm fáir flóttamenn enn sem komið er.
Þetta er eins og á tunglinu
Aður en boðið kom hafði að sögn ekkert
Víetnamanna hugmynd um að til væri
land, sem héti ísland, hvað þá meira. Upp-
lýsingar, sem þau fengu fyrir komuna,
vom einnig af skomum skammti. Þannig
sögðu Xuan og Luan að þeim heföi aðeins
verið sagt að hér væri kalt og ekki mikið af
fólki. Tran sagði Víetnama yfir höfuð ekki
vita mikið um ísland og nefndi að hún sjálf
heföi ekki haft hugmynd um tilvist Iands-
ins fyrr en hún kynntist núverandi eigin-
manni sínum sem er íslendingur.
Loftslag í Víetnam er hitabeltisloftslag og
er meðalhitastig við sjávarmál rétt undir
þijátíu gráðum. Gróður er því mikill og
víða breiða hitabeltisregnskógar úr sér.
Flóttamönnunum brá því nokkuð í brún
við viðbrigðin er lent var á Keflavíkurflug-
velli. Sögðu konumar tvær að þeim heföi
þótt Iandslagið svipað því og þær gerðu sér
í hugarlund að væri á tunglinu. Þær hefðu
jafhframt velt því fyrir sér hvemig fólk
færi eiginlega að því að búa hérlendis þar
sem lítill sem enginn tijágróður væri sjáan-
legur svo langt sem augað eygði.
Breyting á hitastigi er einnig töluverð fiá
því sem flóttamennimir eiga að venjast. Til
að mynda sögðu Xuan og Luan hálfhlæj-
andi frá því að þegar íslendingamir væm
að tala um hvað væri heitt inni þá þætti
þeim hrollkalt.
Konumar sögðu þó að einstaklega vel
heföi verið tekið á móti sér og hjálpfysi og
alúðlegheit íslendinga hefðu orðið þess
valdandi að þeim væri strax farið að líða
vel hér á landi. Þær nefhdu einnig að sér
þætti fámennið þægilegt, það væri auð-
veldara að draga andann hér heldur en í
Hong Kong. Heimaland flóttafólksins er
.... ...
einnig þéttsetið en Víetnam er ekki nema
tæpir 330 ferkilómetrar að stærð og fólks-
fjöldi rúmar 52 milljónir.
Komin til að vera
í dag gengst hópurinn allur undir læknis-
skoðun til að tryggja að allt sé i lagi. En
fólkið hefur þegar verið skoðað í Hong
Kong undir umsjón Alþjóða Heilbrigðis-
stofhunarinnar. A morgun verður tekið til
við að flytja Víetnamana í húsnæði sem
leigt hefur verið víða um bæinn og á
fimmtudag verður hafist handa við ís-
lenskukennslu. Stefht er að því að næsta
mánuði veiji flóttamennimir öllum degin-
um við að lesa íslensku. I komandi mánuði
geti þeir síðan farið út á vinnumarkaðinn
en þá verði kennslunni haldið áfram hálfan
daginn.
í gær var farið i skoðunarferð um Reykja-
vík og að sögn Hólmfríðar leist fólkinu
ágætlega á sig. Þá bauð bæjarstjóm
Grindavíkur fólkinu öllu í skoðunarferð
um Reykjanesið í byijun vikunnar og var
þá meðal annars komið við í Bláa Lóninu.
Jafnframt var komið við í verbúðum í
Fiskanesi og að sögn Hólmfríðar var þar
tekið einstaklega vel á móti Vietnömun-
um, tveimur bömum, sem áttu afmæli,
færð afmælisterta og gjafir, austurlenskur
matur útbúinn og fleira. Hólmfríður sagði
bæði Víetnamana er hingað komu árið
1979, sem og aðra sem leitað hefur verið
til, hafa bmgðist einstaklega vel við. Þann-
ig hefur til að mynda söfhun húsmuna og
fatnaðar gengið ffarnar öllum vonum. Þá
hafa Víetnamamir sem búsettir em hér á
landi séð flóttafólkinu fyrir mat á kvöldin
og reynt að hafa matinn sem líkastan því
sem fólkið hefur átt að venjast. Tran Ang-
Dao hefur einnig verið með fólkinu ffá
komu þess og sagði Hólmffíður hennar
hlut sem túlkur ómetanlegan. Valin hafa
verið nöfn handa öllum Víetnömunum og
verður þeim úthlutað á næstunni.
Xuan og Luan sögðust aðspurðar enn sem
komið er hafa litlar væntingar varðandi
veruna á Islandi. Það sem án efayrði erfið-
ast til að byija með væri að geta ekki tjáð
sig á tungu landsmanna. Af þeim sökum
sögðust þær myndu leggja kapp á að læra
íslensku, öðmvísi væri ekki hægt að sam-
lagast íslensku þjóðlífi. Þær sögðust búast
við að fá heimþrá öðm hvom en fyrst þær
væm komnar á annað borð væm þær
komnar til að vera, það væri ekki í annað
hús að venda.
Frá komu Víetnamanna í síðustu viku. Ótta-
blandin óvissa skfn úr svip þessara ungu
hjóna. Tímamynd Ámi Bjama