Tíminn - 05.07.1990, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 5. júlí 1990
Tíminn 9
AÐ UTAN
Er bandaríski
kúrekinn að
deyja
út?
Hér á eftir fer frásögn sem
fengi Butch Cassidy til að
gráta ofan í viskýglasið sitt
Bandaríski kúrekinn, sem
dáður er um heim allan sem
tákn um hápunkt vestrænnar
karlmennsku, er í raunveru-
legri útrýmingarhættu.
Skarðið sem hann lætur eftir
sig er fljótt að fýllast af nýrri
kynslóð snörusveiflandi reið-
manna frá nágrannaríkinu í
suðri, Mexíkó.
Sannleikurinn er því miður sá að
ungir Bandarikjamenn nú á dögum
eru ekki tilbúnir að hlýða kalli hins
frjálsa lífs í óbyggðum. Þeir láta
frekar lokkast af björtum borgar-
ljósum en stritinu á hestbaki
klukkustundum saman.
Útkoman er sú að stórbændur á því
svæði sem einu sinni var kallað
„villta vestrið" hafa rekið sig á að
það er þvi sem næst ómögulegt að
fá nú til vinnu hina alþekktu hrein-
ræktuðu amerísku, sjálfstæðu og
hvítu kúrekamanngerð sem John
Wayne gerði svo ffæga í ótal kvik-
myndum.
John Wayne var löng-
um fyrirmynd stráka
sem sáu rómantík kú-
rekalífsins í rósrauðum
bjarma á hvíta tjaldinu.
Nú eru strákamir fljótir
að átta sig á því að
þetta er erfitt og van-
þakklátt starf og leita
frekar að frama á öðr-
um vettvangi.
Texas notast þeir orðið við þyrlur við að smala saman nautgripum til merkingar og geldingar. Þá sjaldan ríðandi kúreki sést er líkiegra að
hann hafi sombrero á höfði en gamaldags kúrekahatt
„Þeir eru orðnir svo
hóglífir og vilja að allt
sé unnið með vélum“
„Þetta er okkur að kenna — eldri
kynslóðin gerði þeim lífið of auð-
velt,“ segir einn stórbændanna,
John Morris, þar sem hann situr á
útidyratröppunum sínum og horfir
yfír hluta af þeim 70.000 ekrum
graslendis sem tilheyra búgarði
hans í suðausturhluta Wyoming.
„Þeir eru orðnir svo hóglífir að þeir
vilja að allt sé unnið með vélum,
tölvum eða vélmennum," segir
hann og hryllir við tilhugsuninni.
Sjálfur er hann í svitastorknum
gallabuxum eftir að hafa setið allan
daginn á hestbaki og sinnt nautgrip-
unum sínum.
Gallinn er sá að fáir kúrekar fá yf-
ir 1500 dollara í laun á mánuði eða
um 90.000 ísl. kr. Þó að við bætist
hlunnindi eins og ffítt fæði, hús-
næði og stundum smávörubíll, dug-
ir það ekki til að laða unga Amerík-
ana á hestbak.
„Ungir strákar vita að þeir eru ekki
tilneyddir til að lifa þessu lífi,“ seg-
ir Greg Baker, búgarðseigandi sem
hreykir sér af þvi að vera afkom-
andi Jesse James. „Þeir vita að þeir
fá ekki rasssæri af þvi að sitja í for-
stjórastólum.“
Sækja nú kúrekana
suöur yfir landamærin
Þeir Morris og Baker og fleiri stór-
bændur eru famir að leita að kúrek-
um á fjarlægari slóðum og hafa
komist að þvi að það er enginn
hörgull á þvílíku vinnuafli í Mexí-
kó. Sumir eru reyndar famir að aug-
lýsa eftir kúrekum í dagblöðum í
Perú og Ekvador. í augum margra
sunnan landamæranna em 600 doll-
ara mánaðarlaun í Wyoming hreint
ævintýraleg upphæð — jafnvel þó
að vinnusamningurinn sé aðeins
gerður til skamms tíma en stjóm-
völd í Washington leyfa ekki meir.
Það er enginn vafi að þessir menn
em góðir kúrekar og gefa tilefni til
þeirrar hugmyndar að sígarettufyr-
irtækið Marlboro endurskoði kú-
rekana sína í auglýsingunum, sem
allur heimur þekkir, og skelli á þá
sombrero í stað stetson-hattanna.
Búgarðseigandinn Baker sem áður
er nefhdur hefur 250.000 ekmr beit-
arlands í fjórum rikjum undir sinni
stjóm og hefur í vinnu fimm Mexí-
kana sem hann gefur hið besta orð.
Hann segir suður-amerísku kúrek-
ana hafa vanist því að fá 35 dollara
mánaðarlaun, en í Bandarikjunum
fái þeir 600 dollara og sendi fjöl-
skyldum sínum heima peningana.
„Við reynum að fá Bandarikja-
menn til starfa en ég býst við að við
séum allir orðnir latir. Það er ekkert
langt síðan við náðum í einn ná-
unga ffá Boston en hann fór eftir
tvær vikur. Það vantar ekki að borg-
arstrákar em alltaf öðm hveiju að
spyija um vinnu, en þeirra hug-
mynd um kúrekastarfið er að ríða
inn í sólarlagið.“
Þyrlur í staö hesta
í Wyoming, sem hefur kúreka á
baki bolakálfs í merki sínu, em
menn vandræðalegir vegna skorts á
þeirri manngerð sem tamdi „villta"
vestrið á sínum tíma.
Á hveiju götuhomi í bæjum þessa
stóra en stijálbýla ríkis má sjá „kú-
rekabari". Hins vegar sjást fáir
raunvemlegir kúrekar á ferli. Gest-
komandi taka eftir því að límmiðar
á stuðumm bíla herma að „kúrekar
gera það í hnakknum", en alltaf
verður það líklegra og liklegra að sá
hnakkur sé á torfæmhjóli þar sem
stórbændur reyna sífellt að drýgja
sem mest vinnuafl þessara fáu kú-
reka sem þeir fá til starfa.
í Texas, þar sem allt er stærst og
mest og stórbýlin ná yfir mörg
hundmð fermílna svæði, nota eig-
endumir þyrlur við að smala saman
nautgripum til merkingar og geld-
ingar. Þessi hugmynd veldur sönn-
um aðdáendum Wyatt Earp eða
Billy the Kid hrolli.
Efnahagsmálin hafa
gengiö frá kúrekunum
Dánarorsök kúrekans hefðbundna
er einfaldlega efhahagsmál. Vextir
hafa ætt upp úr öllu valdi undanfar-
inn áratug og búgarðseigendur hafa
orðið að fækka í hjörðum sínum,
draga úr vélvæðingu og sameinast
um vinnuafl. Lítill ágóði af rekstrin-
um hefur gert bændum ógerlegt að
greiða þau laun sem ungir frama-
gjamir starfsmenn gera kröfur til.
Og þar sem það kostar a.m.k.
500.000 dollara að kaupa miðl-
ungsbúgarð og búpening geta
óbreyttir kúrekar varla gert sér von-
ir um að eignast sitt eigið býli einn
góðan veðurdag.
Þar að auki þarf sérstaka manngerð
til að standa í þessum búskap, segir
Baker á meðan hann fylgist með
þrem mexíkönskum kúrekum sem
sveifla um sig snömnum æpandi og
hrópandi og smala saman á gamal-
dags máta nautum sem hafa stungið
af. „Við verðum að hafa starfsmenn
sem við getum treyst. Þeir verða að
geta komist af af eigin rammleik úti
á beitilöndunum þegar veðrið verð-
ur vont, og gert við girðingar og
jámað hestana sína.“
Það er erfitt að skilja að líf nútima-
kúreka í Ameriku geti verið erfitt
þegar ekið er um 2.000 „hestagirð-
ingu“ sem ilmar af salvíu. En að
vetrarlagi getur frostið í Wyoming
farið langt niður fyrir frostmark og
hvesst skyndilega.
Einn mexíkönsku kúrekanna sem
vinnur fýrir Baker og hefur unnið á
bandariskum búgörðum í 10 ár seg-
ir þetta augljóslega of erfiða vinnu
fyrir Kanana sjálfa. Hann sendir
kaupið sitt til fjölskyldu sinnar rétt
hinum megin við landamærin.
Hann er ekki i neinum vafa um að á
þeim árum sem hann hefur unnið
norðan landamæranna hafi hann
fylgst með því þegar bandarisk
æska hefur glatað kjarkinum sem
þurfti til að leggja „villta vestrið"
undir sig.
Aff hverju ráöa þeir ekki
kúrekastelpur?
í nautgriparæktarhéraðum Banda-
rikjanna er álitið raddalegt að segja
frá hversu mikil nautgripaeignin er
eða ekramar margar. En þeir hafa
orðið að sæta gagnrýni fyrir að ráða
ekki fleiri konur til kúrekastarfa.
Nokkrar stúlkur hafa unnið við að
annast um sauðfé og til era þeir
bændur sem svetja og sárt við
leggja að þær séu betri í kúarekstr-
inum en strákamir.
En Baker, og fjölskylda hans hefiir
stundað þennan atvinnurekstur í
sex ættliði, tekur allt annan pól í
hæðina. Hann segir ástæðuna til
þess að hann ráði ekki konur til kú-
rekastarfa þær sömu og hann láti
ekki hryssumar sínar vera innan um
hestana. „Þær myndu eyða öllum
tíma sínum í karlaleit en ekki beit-
arleit," segir hann og bætir við að
sömu sögu sé að segja um kúrekana
sjálfa. Þeir verði eins og bjánar þeg-
ar kvenfólk er í nánd.
IBandarískum strákum
finnst starfið of erfitt
og illa launað