Tíminn - 06.07.1990, Page 4

4 Tíminn -
Föstudagur 6. júlí 1990
Bush vill að NATÓ sýni Sovétmönnum að kalda stríðinu sé lokið:
GORBATSJOV BOÐK) AÐ
HEIMSÆKJA NATÓ-FUNDI?
Forseti Bandaríkjanna, Georg Bush, vill að NATÓ-fundurinn í Lundúnum
sýni Gorbatsjov skýr merki þess, að ástæöulaust sé fýrir hann að óttast
hemaðarbandalagið. Hann lagði meðal annars til í gær, að Gorbatsjov yrði
boðið á fund með ráðamönnum NATÓ. í opnunanæðu í gær á tveggja
daga fundi í Lundúnum með ráðamönnum NATÓ, lagði Bush fram tillögur
um aðgerðir sem eiga að laga bandalagið að breyttum tímum eftir lok kalda
striðsins.
í tillögunum er gert ráð fyrir að „atóm-
fælingarstefnu" bandalagsins verði
breytt, að kjamahleðslur verði fjar-
lægðar úr Evrópu og að einhvers konar
griðasáttmáli NATO og rikja Varsjár-
bandalagsins verði undirritaður. Mark-
miðið með tillögunum var Ijóst. Sýna á
Gorbatsjov að hann þuríi ekki að óttast
bandalag, sem sameinað Þýskaland á
aðild að, og að Sovétríkin þurfi ekki að
einangrast heldur geti orðið hluti af
gjörbreyttri Evrópu.
Margrét Thatcher, forsætisráðherra
Breta, hefur reynst vera herskáust leið-
toga NATO á fundinum. Hún lagði á
það áherslu í gær að engar breytingar
mætti gera á NATÓ, sem drægju úr
hemaðarmætti þess, og hún hefur haft
efasemdir um ágæti þess að breyta „at-
ómfælingarstefnunni“. Engu að síður
var útlit fyrir það í gær að orðalag um
hana yrði samþykkt á fundinum og að
NATÓ héti því, að beita ekki kjam-
orkuvopnum nema í ýtrustu neyð.
Helmut Kohl þrýsti í gær á um að grið-
arsáttmáli yrði undirritaður við ríki
Varsjárbandalagsins. Hann sagði enn-
fremur að ríkistjóm sín í Vestur-Þýska-
landi væri reiðubúin að ræða um tak-
markanir á stærð þýska hersins eins og
Moskvustjóm hefur krafist.
Gorbatsjov og Bush takast í hendur á
leiðtogafundinum í Washington fýrr á
árínu.
28. þing sovéskra kommúnista:
Enginn líklegur til
að ógna Gorbatsjov
í gær virtist Gorbatsjov hafa staðið
af sér allar árásir og vera eini maður-
inn sem til greina komi í embætti
flokksleiðtoga. „Við tölum aðeins
um einn frambjóðanda til æðsta
embættis kommúnistaflokksins og
hann er Míkhaíl Gorbatsjov", sagði
formaður lettneska kommúnista-
flokksins, Alfred Rubik á frétta-
mannafundi í gær. I lok næstu viku
verður kosið um stöður í flokknum
og þá mun Gorbatsjov ásamt sam-
herjum sínum í Sovétsjóminni leita
eftir endurkjöri. Hann sagði á mið-
vikudag, að hann myndi segja af sér,
ef umbætur hans í efhahagsmálum
skiluðu ekki árangri innan tveggja
ára. Með þessu vísaði hann þó ein-
göngu til stöðu sinnar sem flokksfor-
manns, en ekki til embættis forseta
sem hann var kosinn í til næstu fimm
ára í marsmánuði. Rubik sagði að
þeir fjölmörgu, sem hafa gagnrýnt
Gorbatsjov síðustu fimm árin, heíðu
ekki gefið í skyn, að þeir myndu
benda á mótframbjóðenda í næstu
viku. Stuðningur við Gorbatsjov er
mjög víðtækur. Margir íhaldsmenn
vilja að hann stjómi flokknum áfram
jafnvel þótt þeir séu á móti umbót-
áætlunum hans, því að þeir óttast, að
án Gorbatjov muni völd kommúnista
dvína enn ffekar. Róttækir umbóta-
menn eru fáir á þinginu, en þeir hafa
mikið fylgi almennra félaga í flokkn-
um. Þeir telja margir, að Gorbatsjov
sé ekki nógu „vinstrisinnaður" og
höfðu fyrir þingið hótað að kljúfa
flokkinn. Engu að síður virðist nú
Hklegt að flokkurinn haldist í einu
lagi því aðeins 80 af 4700 fulltrúum
hafa sagt, að þeir muni segja sig úr
honum og margir þingfulltrúar segja,
að enn sé tími til að jafna ágreining
og koma á sáttum.
TVúuó hjón sek
um dauða sonar
SERBAR LEYSA UPP
ÞINGID í KOSÓVÓ
Stærsta lýðveldi Júgóslav-
íu, Serbía, leysti í gær upp
héraðstjórnina í Kósóvó, en
á mánudag lýstu andófs-
menn af albönskum uppruna
yfir sjálfstæði héraðsins frá
Serbíu. Tanjug fréttastofan
sagði, að ákvörðun um þetta
hefði verið kynnt serbnesk-
um fulltrúum frá Kósóvó á
þingi í Pristína sem albansk-
ir fulltrúar neita að sækja.
„Þing hins sósíaltska lýðveldis
Serbíu hefur ákveðið að leysa upp
þing og héraðstjóm sjálfstjómar-
svæðisins Kósóvó“, sagði í tilkynn-
ingunni, en á mánudag lýsti meiri-
hluti þingmanna frá Kósóvó-héraði
því yfir, að Kósóvo væri sjálfstæð
eining innan ríkjasambands Júgó-
slavíu með sömu réttindin og önnur
lýðveldi. Kósóvó hefur jafnan talist
vera hluti af Serbíu-lýðveldinu og
stjóm þess sagði strax að ályktun
þingmannanna væri ólögleg og
bryti í bága við stjómarskrá lands-
ins. I tilkynningu Serba í gær var
sagt, að sérstakar ráðstafanir yrðu
gerðar vegna útvarpsstöðvar Al-
bana i Kósóvó og vegna dagblaða
sem gefin em út á albönsku. Ekki
var sagt hvaða ráðstafanir það yrðu.
I Kósóvó-héraði em íbúar í yfir-
gnæfandi meirihluta af albönskum
uppmna. Tilkynningin um afnám
sjálfstjómar í Kósóvó var birt um
leið og sagt var frá því að yfirgnæf-
andi meirihluti íbúa í Serbíu hefði
samþykkt ályktun um að fresta
frjálsum kosningum í landinu þar
til stjómarskrá Serbíu hefði verið
breytt, meðal annars á þann veg, að
draga enn frekar úr sjálfræði Kó-
sóvó-héraðs. 96.8% þeirra 5.7
milljóna, sem greiddu atkvæði,
vildu fresta frjálsum kosningum að
sögn dagblaða í Belgrad.
Frá nágrannaríkinu Albaníu bámst
þær fréttir í gær, að flóttamenn
hefðust enn við í vestrænum sendi-
ráðum og vildu yfirgefa landið.
Flugvél, sem Vestur-Þjóðverjar
sendu með hjálpargögn til sendir-
ráðs síns í Tírana, var snúið frá, en
í gær bættist vemlega í hóp þeirra
sem leitað hafa skjóls í erlendum
sendiráðum í Albaníu. Fyrr í vikuni
hófust mótmæli í Tírana vegna þess
að Albanir neita andófsmönnum
um vegabréfsáritanir til útlanda, en
þeir gripu til þess ráðs að brjótast
inn í erlend sendiráð.
Stjóm Efnahagsbandalagsins
sendi í gær Albaníustjórn harðort
skeyti og hvatti hana til að refsa
ekki andófsmönnum og til að virða
mannréttindi þegna sinna. Albanía
er eina landið í Evrópu, sem ekki
hefur undirritað Helsinkisáttmál-
ann, en stjómvöld hafa gefið til
kynna að þau íhugi aðild að sátt-
málanum, og að samtökum RÖSE-
þjóða. I orðsendingu EB sagði að
Albaníustjóm yrði að sýna að hún
virti mannréttindi ef hún vildi
koma á eðlilegum samskiptum við
aðrar þjóðir.
Hjónin David og Ginger Twitchell í
trúarsöfhuðinum, „Kirkju kristinna
vísinda" vom í gær dæmd sek um
manndráp vegna dauða tveggja og
hálfs árs gamals sonar síns. Þau
höfðu reynt að lækna son sinn með
bænum í stað þess að gefa honum lyf.
Dómurinn var kveðinn upp í Boston í
Bandaríkjunum. Margir meðdóm-
endur létu í ljós samúð sína með tár-
um og ekkasogum. Lögfræðingur
hjónanna sagði að dómnum yrði
áftýjað en hámarksrefsing, sem býð-
ur þeirra, er 20 ára fangelsi. Með
dómnum lauk tveggja mánaða réttar-
höldum sem hafa einkennst af mikilli
tilfinningabaráttu. Með réttarhöldun-
um hefur verið reynt að komast að
því, hvort hjónunum hefði mátt vera
Ijóst að sonur þeirra, Robyn var lífs-
hættulega veikur vegna iðraveiki.
Vegna veikindanna hefði þeim borið
skylda til að leita læknishjálpar þrátt
fyrir trú þeirra á lækningamátt bæna.
Robyn Twitchell dó í fangi föður síns
8. april 1986 eftir 5 daga veikindi.
Læknar báru fyrir rétti að bamið hlyti
að hafa virst vera mjög veikt en
Twitchell- hjónin sögðu hins vegar
að þau hafi ekki haft neina hugmynd
um hversu alvarleg veikindin voru og
að iðraveikin hafi stafað af mjög
sjaldgæfri vansköpun sem fullmennt-
aður læknir hefði átt í erfiðleikum
með að greina. Eiginmaðurinn skað-
aði málstað sinn með því að gangast
við því að hafa notað kvalastillandi
lyf þegar tannlæknir rótarfyllti í hon-
um tönn. Söfnuður hans „Kirkja
kristinna vísinda" (The Christian Sci-
ence Church) var stofnuð fyrir 111
árum og boðar að „hugur hafi vald
yfir efni“. Söfhuðurinn trúir því að
hægt sé að lækna veikindi með bæn-
um eingöngu. Yfirmaður kirkjunnar,
Nathan Talbot, sagði að dómurinn
væri kæra á hendur kirkju hans. „Ég
tel að hér hafi andleg lækning verið
til umfjöllunnar", sagði hann við
fréttamenn. „Mér sýnist dómstóllinn
ætlast til þess að andleg lækning
heppnist í öllum tilvikum".
Stöðva fund eistneskra hermanna úr seinna stríði:
Sovéskar hersveitir
sendar til Eistlands
Sovéskir fallhlífarhermenn vom send-
ir inn í lítið eistneskt þorp til að stöðva
ftind sem herstjórar fullyrða að sé bar-
áttufundur eismeskra uppgjafarher-
manna í SS- úrvalssveitum Hitlers.
Talsmaður eistneskur ríkisstjómarinn-
ar, Sergei Chemov, sagði í gær, að 28
brynvarin ökutæki og 15 hertrukkar
hlaðnir fallhlífarhermönnum, hefðu
þeyst inn í þorpið Tori á miðvikudags-
nótt. Eistnesk stjómvöld vissu ekkert
um þetta fyrirffam. „Hermenn ganga
um götumar. Þeir komu ffá Pskov (í
Norður-Rússlandi). Ég hef ekki heyrt
um nein átök. Allt virðist vera með
kynum kjörum“, sagði Chemov við
fréttamann Reuters í símaviðtali ffá
höfuðborginni Tallinn. Eistar ætla að
mótmæla þessum herflutningum við
sovésk stjómvöld sagði Chemov.
Embættismaður í Tori sagði að 3000
íbúar þorpsins vasru reiðir og skyldu
ekki hvaða erindi hermennimir ættu.
,JÞeir em að sýna hemaðarmátt sinn“,
sagði hann.
Yfirmaður í sovéska hemum sendi
Eistum skeyti á miðvikudag og krafðist
þess, að fundur eistneskra uppgjafar-
hermanna í Tori yrði bannaður, vegna
þess að þar myndu fasistar koma sam-
an. Eistnesk stjómvöld vildu ekki
banna fundinn til að sýnast ekki vera
ólýðræðisleg, en þau hafa gagnrýnt
hann og sagt að hann gæti skaðað mál-
stað Eistlendinga. Talsmaður stjómar-
innar sagði í gær, að skipuleggjendur
fundaruppgjafarhermanna hefðu kom-
ið ffam í útvarpi skömmu eftir komu
Rússa og afboðað fundinn í Tori og
sagt gestum að halda sig fjarri bænum.
Skipuleggjendur fundarins „Félag um
eistneska arfleifð", neituðu ásökunum
um að fundurinn væri mót fasista.
„Fundurinn er opin öllum sem börðust,
hvort sem er með Sovétmönnum eða
Þjóðveijum, gegn fasisma og gegn ein-
ræði Stalíns. Sumir gætu ef til vill hafa
verið í SS“, sagði talsmaður félagsins.
Eystrasaltslöndin voru sjálfstæð ríki
milli stríða en voru innlimuð í Sovét-
ríkin 1940 eftir að Hitler og Stalín
gerðu samning um skiptingu áhrifa-
svæða. Þjóðveijar lögðu Eystrasalts-
svæðið undir sig í árás sinni á Sovét-
rikin 1941. Þjóðveijar stofnuðu SS-
sveitir skipaðar Eistum og öðrum
Eystrasaltsþjóðum sem börðust með
20. deild Waffen-SS. SS- sveitimar
voru úrvalssveitir sem ætlað var að
beijast í fremstu víglínu og lutu stjóm
Hitlers en ekki þýsku herstjóminni.
Sveitimar stóðu fyrir ofbeldisverkum
gegn almenningi í herteknum löndum
Þjóðverja, þar á meðal í Frakklandi,
Sovétríkjunum, Hollandi og Tékkó-
slóvakíu.