Tíminn - 10.07.1990, Page 6

»r| *• I I .1 •» ». l'A 1* / ’
6 Tíminn
ÞriðjudagurlO. júlí 1990
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin (Reykjavik
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gfslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjóri: Birgir Guðmundsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Glslason
Skrífstofur: Lyngháls 9, 110 Reykjavlk. Sfml: 686300.
Auglýslngasíml: 680001. Kvöldsímar. Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi h.f.
Mánaðaráskrift kr. 1000,-, verð I lausasölu kr. 90,- og kr. 110,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
NATO umbreytist
Leiðtogar Atlantshafsbandalagsins héldu í fyrri viku
(5.-6. júlí) fund í London sem án minnsta vafa mark-
ar tímamót í sögu þess.
I langri yfirlýsingu ffá leiðtogafundinum segir í
lokaorðum að Atlantshafsbandalagið hafi „um-
breyst“, tekið algerri eðlisbreytingu. Rökin fyrir þess-
ari umbreytingu eru þau sem greinir í upphafi yfirlýs-
ingarinnar, að nýtt skeið með nýjum vonum sé hafið í
sögu Evrópu. Hið nýja skeið markast af því, segir í
yfirlýsingunni, að Mið- og Austur-Evrópa er að öðl-
ast frelsi fyrir eigin frumkvæði og Sovétríkin hafa
ráðist til langrar ferðar í átt að frjálsu þjóðfélagi.
Athyglisvert er að í þessum orðum leggur Atlants-
hafsbandalagið áherslu á að hinar nýfrjálsu þjóðir í
Evrópu hafi sjálfar leyst sig undan okinu. Um það er
enginn ágreiningur að það var þróunin í austurblökk-
inni sjálffi sem skapaði skilyrði til þess að alþýðulýð-
veldin öðluðust þjóðffelsi og stjómmálaffelsi. Frels-
isbylgjan í Austur- og Mið-Evrópu á sér rætur í um-
bótastefnu Gorbatsjovs í Sovétríkjunum. Núverandi
valdhafar þar hafa með beinum og óbeinum hætti
stuðlað að ffelsi alþýðulýðveldanna. Það eru þau sem
hafa ummyndast svo rækilega að það hlaut að hafa
áhrif á þróun Atlantshafsbandalagsins. Lundúnafund-
ur leiðtoga Atlantshafsbandalagsins tók afstöðu til
þróunarinnar í austurblökkinni. yfirlýsing fundarins
ber með sér, að sú ummyndun stjómarfars sem þar
hefur átt sér stað, varð að koma ffam í stefhu og eðl-
isgerð Atlantshafsbandalagsins.
Hin pólitíska ummyndun í Austur- og Mið-Evrópu
og sú staðreynd að ríkin þar lúta ekki lengur valdi
Sovétríkjanna, hefur auk þess leitt til þess að Varsjár-
bandalagið, hemaðarbandalag kommúnistaríkjanna,
er nú nafhið tómt. Varsjárbandalagið veldur þar af
leiðandi engri hemaðarógn. Upplausn þess hefhr gert
allar fyrri hugmyndir um heri og herbúnað á megin-
landi Evrópu að engu. Öllu þessu fylgir að Sovétríkin
flytja heim stóra heri úr Varsjárbandalagslöndum sem
ýtir enn ffekar á samdrátt herafla og vopna af hálfu
Atlantshafsbandalagsins.
Eins og ljóst er af Lundúnayfirlýsingunni vilja leið-
togar Atlantshafsbandalagsins láta það koma skýrt
fram að þeir séu að rétta Sovétríkjunum sáttahönd.
Atlantshafsbandalagið mun halda stöðu sinni sem
vamarbandalag, en vígbúnaðarstefha þess í Evrópu
breytist með áþreifanlegum hætti svo og samskipti
við sovésk stjómvöld.
Islendingar munu sem aðrir fagna þessum tímamót-
um í sögu Atlantshafsbandalagsins. Ekki er þó svo að
sjá að í bili dragi úr hemaðargildi íslands. Greinilega
kom ffam á Lundúnafundinum að samdráttur vopna-
búnaðar og herafla er ekki efst á óskalista Breta og
Bandaríkjamanna. Enn sem fyrr líta stórveldin svo á
að samdráttarvígbúnaður snerti eingöngu megin-
landsheri og herbúnað á landi. Þessi afstaða kann þó
að breytast. í því efni er ekkert útilokað, a.m.k. ekki
ef til lengri tíma er litið. Islendingar eiga að halda til
streitu kröfunni um að Norðurhöf verði kjamorku-
laust svæði.
GARRI

Þá er heimsmefstarakeppDÍ i
knattspyrnu loksins lokið með
sigri Vestur-Þjóðverja. Því fylgir
m.a. sú blessun að sjónvarpsdag-
skráin fcr að jafna sig. Þegar
hæst stóð i mánuðinum sem ieið
um beinf sjónvarp frá þessari
keppni dag eftir dag var fóik að
geta sér til nm það hversu stór
hundraðshiuti sjónvarpsáhorf-
enda fcrefðist þess i raun og veru
aði aiiri dagskrárvenju aðalsjón-
varpsstnðvar íslendinga.
Fótbolti hefur
forgang
Menn gátu sér þess t|| að varla
vaeri nema lítið brot áhorfenda
sem heimfaði bcina útsendingu á
öllum kappleikjunum sem fram
fóru á ftalíu, flestir myndu láta
sér nægja að sjá einn og cinn leik
í beinnj útsendingu, en aðra á eft-
ir af myndbandL Sumir voru
jafnvel svo gamaldags að ta)a um
kostoað í þessu sarabandi, en nm
það veit almenningur annars ift-
iö. Eftir þvf sem helst er að skilja
á niðurstöðu skoðanakönnunar á
sjónvarsefni, er meirihiuta sjón-
varpsáhorfenda þaö ekki á mnti
skapi að sjónvarpa beint frá
heimsmeistarakcppni í knatf-
spyrnu. Gildir þá einu þótt slíka
útsendingu beri upp á besta sjótt*
m.a. útsendingu vinsælasta sjón-
varpsefnisins, frétttim, og öðrum
þáttum að sama skapí, auk þess
sem það hcfur áhrif á daglegar
venjur fólks sem tryggast er sjón-
varpinu og nntar það sem aðal-
skcmmti- og fræðslutæki sitt.
Hluti heimilis-
vanans
Nú má vel vera að dagskrár-
stjórn sjónvarps meö það rétt að
almennt nuini áhorfendur ekki
gera veður út af því þótt vikið sé
frá vananum í sjónvarpinu, þeg-
lega getur vaninn orðið leiði-
gjarn. En hins vegar er það iniklu
nieira cn að vikja frá vananum að
sjónvarpa öllum kappieikjum í
spyntu. Með því er bdnlínis verlð
að umturna dagskrártímanum,
sem er mlldu minni tillitssemi við
trygga sjónvarpsáhorfendur en
forráðamenn sjónvarpsins gera
sérgmnfyrír.
Hvort sem mönnum líkar betur
cða vcrr, er sjónvurp (og útvarp)
hluti af helmilislxfl fjölda fúlks.
Og eins og einstök atríði beimilis-
lifs þurfa sina festu, á dagskrár-
títni sjónvarpsios að réttu að vera
vanabundinn en ekki duttlungum
háðnr. Það getur út af fyrir sig
verið rétt að 60% sjónvarps-
áhorfenda svari þvi svo i skoð-
anakönnun að þeir láti sér það
iynda. þótt dagskrárskipulagi sc
ítrekað raskað vegna beinna út-
Sendinga frá knattspyrnumótum,
en það rnerkir hins vcgar ekki að
þessi stórí hópur geri heinlinis
kröfor til þess að svona sé að
verkf staðið. H»'n beina krafa f
þessw efni er bundin við miklu
þrengri hóp.
Sönghátíð í Róm
ú s>o
enn að sjónvarpið rauf dag-
varpsefni frá Róm. Þar frarn fór
sannkölluð tónlistarhátið. Út af
fyrir sig vnr engin þörí á þessu
beina sjónvarpi frá Caracaila-
og njóta söngs þeirra mcð undir-
leik þrefaldrar slnfóniuhljómsveit-
ar. Það er ekki á hverjum dcgi að
islenskir tónlistarvinir eigi þess
kost að hlusta á José Carrera og
er iagið upp á prae og upplifa Pa-
varolti sprcngja skalann í hvcrju
iaginu ú fætur öðru. Söngsniild
framkoman, tóköDu fram,
Það var aldrei nema v<m að teygð-
svo við aó ekki var hægt aó sýna
hana aOa i sjónvarpinu. Sendingin
var klippt sundur áður en hátið-
inni var lokirt. Sú ákvöröun var aö
visu tekld i Róm. Evrópusjónvarp-
ið skar á sendinguna. En hvað
ef eiobver dagskrárstjórn hcfði
hætt í miðjum klíóuin útsendingu
frá framlengdum leik í heims-
meistarakeppni f knattspyrnu?
Hágróöur menningar
Borgin eilífa var heldur betur inni í
stofum heimsbyggðarinnar um
helgina. Á sunnudagskvöld var
háður þar úrslitaleikur í fótbolta og
svo er tæknisnillingum fyrir að
þakka að hægt er að fylgjast með
honum á íslandi eins og í sjálfri
Róm. Á laugardagskvöld var boðið
í Terme di Caracalla þar sem húm-
aði og myrkrið skall á á meðan á
einhveijum stórglæsilegustu tón-
leikum, sem hægt er að bjóða upp á,
stóð. Bein sjónvarpsútsending af
hálistrænum atburði veldur ekki
ósvipuðum fiðringi og að horfa á
kappleik á meðan á honum stendur.
Ekki leikur minnsti vafi á að tónlist-
arflutningurinn frá Róm hitti beint í
mark. I sunnudagskaffinu á Borginni
var Albert og fótbolti tekinn af dag-
skrá en frammistaða tenórsöngvara
rædd af hrifningu og eldmóði. Clau-
senbræður, sem eru keppnismenn
miklir, voru ekki í miklum vafa um
að hann Kristján okkar hefði sómt sér
vel í selskapnum í Terme di Caracalla
og átt þar góðan sjans.
I heitu pottum sundlauganna
gengu umræðumar út á hveijir voru
svo heppnir að hafa verið heima
þegar konsertinn var gefinn og ber-
rassaðir karlar í sturtunum, sem
annars þekkjast ekkert, sömdu um
lán á myndbandsupptökum og áttu
ekki orð til að lýsa hvílík lífsgæði
helltust yfir þá úr jafhólíklegum
stað og sjónvarpinu kvöldið áður.
Svo heyrast oft umkvartanir yfir
að listin sé leiðinleg. Það er að vísu
rétt að vond list er flestum leiði-
gjöm en flestir era svo vel af guði
gerðir að þeir hrifast þegar góða list
ber fyrir augu eða eym.
En framboðspotið af vondri og
leiðinlegri kúnst er bara svo miklu
meira en af því sem bitastætt er af
ffamboði hámenningar.
Ræktun láf^róðurs
Kannski em allir s i glaðir og
ánægðir með beinu útsendinguna af
tónleikum meistaratenóranna vegna
þess hve óvænt hún var. Hennar var
að vísu getið í dagskrá og annarri
hvunndagslegri kynningu á efhi
Ríkisútvarpsins. Við örlitla effir-
grennslan er auðvelt að komast að
því að slíkt fer ffamhjá allflestum
áheyrendum og áhorfendum.
Starfsfólk allra fjölmiðla, ekki síst
þeirra ríkisreknu, telur það hlutverk
sitt og heilaga skyldu að auglýsa
ókeypis og mæra lofi alla þá raf-
drifnu ffethólka sem tröllríða sí-
byljunni og skemmtanastöðum,
hvenær sem lágkúltúrinn þarf á vin-
samlegri umfjöllun að halda.
Þegar sjónvarpið sýnir beint ffá
hálfsdags tónleikum, sem auglýstir
em upp með eymd deyjandi bama
og gamalmenna og haldnir eituræt-
um til dýrðar, er ekkert lát á for-
kynningunum dögum og vikum
saman áður en rafmagnið og ljósa-
sjóið er sett í gang.
Auðvitað hefði þannig gauragangur
verið hneykslanleg ósvífhi við þá
vönduðu listamenn og ágætu tón-
verk sem flutt voru í rústum gömlu
Rómar á sunnudagskvöldið. En vel
mátti leggja meiri áherslu á beinu út-
sendinguna í kynningum en gert var.
Þeir sem ergja og
þeir sem gfeöja
Hvað um það, sjónvarpið á sann-
arlega þökk skilda fyrir að þekkja
sinn vitjunartíma þegar boð kom
um að kostur væri á beinni útsend-
ingu ffá þeim einstæða atburði að
þrír ffemstu tenórar heims vildu
gera öllum glatt í geði samtímis. Og
sjálfir skemmtu þeir sér best allra
og sönnuðu einu sinni enn að göfug
og kunnáttusöm list er alls ekki
leiðinleg heldur þvert á móti og
lyftir mannsandanum upp úr ar-
mæðunni og gerir líf þeirra sem
njóta fegurra og betra.
Gaman var líka að fá að fylgjast
með úrslitaleikjum fótboltakeppn-
innar miklu. Hitt verður ekki tekið
aftur að það var óþarfa gleypigang-
ur að sýna hátt í 40 leiki í beinni út-
sendingu og fordæmalaus aula-
skapur ráðamanna Ríkisútvarpsins
að líða yfirgangssömum fótbolta-
bullum að ryðja heimsókn. Breta-
drottningar með nær öllu úr ís-
lenska ríkissjónvarpinu.
En aldrei verður gert svo öllum
líki og einna síst í sjónvarpi.
Hins vegar gerði ekki til þótt þeir
sem lagt hafa undir sig íslenska
íjölmiðlun gerðu ögn meiri kröfur
til eigin smekks á menningu.
Annars er ffóðlegt að fylgjast með
skítkasti þeirra sem enn halda að
listin sé að rifa vestræn þjóðfélög
niður. Þar metast skallapopparamir
um hver þeirra sé orðinn vambsíð-
astur og botna ekkert í að þeir era
hættir að vera 18 ára og blaðadeilur
standa um hvort goðið Zimmer-
mann sé endanlega búið að væla
vestræna menningu í kútinn eða
eigi enn eitthvað ógert í því efni.
En allt verður það þras léttvægt
þegar alvöm listamenn fara með al-
vömtónlist og hugljúf og mannvin-
samleg snilldin berst ífá Terme di
Caracalla til heimsbyggðarinnar.
OÓ