Tíminn - 13.07.1990, Side 4

4 Tíminn
Föstudagur13. júlí 1990
FRÉTTAYFIRLIT
MOSKVA - Hinn nýi vara-
leiötogi sovéska kommún-
istafiokksins, Vladimir Iv-
ashko, hét að hlusta á öll
sjónarmiö og sagði að sigur
hans á Ligatsjov hefði verið
sigur skynsemi á tilfinning-
um. Ivashko er talinn vera
hófsamur íhaldsmaður en
hann sagðist myndi hlusta á
róttæka menn eins og Jelts-
in forseta Rússlands.
BRINDISI, ftalía - Lítil flota-
deild fimm skipa mun leita
hafnar I Brindisi á ftaliu á
föstudag. Meira en 4500 al-
banskir flóttamenn eru um
borð í skipunum en þeir hafa
dvalist í erlendum sendiráð-
um í Tirönu.
f Aþenu sögðu yfirvöld að
her og floti landsins væri við
æfingar nærri landamærun-
um við Albaníu. Grikkir
sögðu aö gömul söguleg
deiluefni væru nú að vakna
til nýs lífs á Balkanskaga.
WASHINGTON - Rlkissak-
sóknarinn Dick Thornburgh
sagði að ef sannanir reynd-
ust nægar myndi mál verða
höfðað gegn syni Georgs
Bush Bandaríkjaforseta en
hann hefur verið sakaður um
að brjóta reglur við stjórn
fjármálastofnunar.
NAfRÓBÍ - Stjórnvöld I Ken-
íu leyfðu að fundur yrði hald-
inn til að fagna Nelson Man-
dela hetju svartra manna í
Suður-Afríku en von er á
honum til landsins á föstu-
dag. Lögregla hélt I gær
áfram aðgerðum til að bæla
niður mótmæli almennings
gegn alræði eins stjórnmála-
flokks í landinu. Mandela
hefur náð sér eftir veikindi
og mun ávarpa fundinn.
MANAGVA - Tíu daga verk-
falli stuðningsmanna sand-
ínista lauk I gær með undir-
ritun samninga. Verkfallið
leiddi til mikilla hernaðar-
átaka sem stefndu I hættu
völdum rlkisstjórnar Violetu
Chamorro.
GENF - Samningamenn
hófu viðræður í Genf um
áætlun til að minnka hömlur
I viðskiptum milli landa. Leið-
togar sjö ríkustu iðnaðar-
þjóða heims fólu þeim þetta
verkefni á grundvelli mála-
miðlunar sem leiötogarnir
urðu ásáttir um í Houston.
AUSTUR-BERLÍN - Forstjóri
þýska seölabankans „Bund-
esbank“, Karl Ottó Poehl,
hvatti í gær Austur-Þjóðverja
til að umbylta ósamkeppnis-
hæfum efnahagi sínum ella
biði þeirra Ijöldaatvinnuleysi.
Þetta sagði Poehl að loknum
fyrsta fundi þýska seðla-
bankans í Austur-Berlín í
byggingu gamla ríkisbank-
ans. Poehl var spurður eftir
fundinn hvort hann væri
móðgaður vegna orða Rid-
leys viðskipta- og iðnaðar-
ráðherra bresku stjórnarinn-
ar um að nýleg heimsókn
hans til Bretlands hefði verið
þýskt brambolt til að leggja
undir sig Evrópu. „Nei mér er
alveg sama. Eg þekki Ridley
ekki. Af hverju ætti ég að
vera reiður?“ Hann sagði þó
aö hann teldi ummæli Rid-
leys ekki hæfa ráðherra í
EB-ríki.
í _ m _ __ _ _
UTLOND
Breskur ráðherra dregur ummæli sín til baka:
„Þjóðverjar ætla sér að
ná undirtökum í Evrópu“
Háttsettur breskur ráðherra dró i
gær til baka ummæli sín um að V-
Þjóðveijar væru að reyna að ná
völdum í Evrópu og að það væri
sambærilegt að láta breskt fullveldi
í hendur Evrópubandalaginu og að
gefast upp fyrir Adólfi Hitler. Nik-
ólas Ridley sem er iðnaðar- og við-
skiptamálaráðherra í bresku ríkis-
stjóminni lét hafa þessi ummæli eft-
ir sér í tímaritinu „Spectator" en
ummælin vöktu strax sterk andmæli
víða í Evrópu. Ridley er talinn
hugsa líkt og forsætisráðherrann
Margrét Thatcher en hún gaf strax
út yfirlýsingu um að orð Ridleys
lýstu ekki sjónarmiðum bresku rík-
isstjómarinnar. Hún sagðist þó ekki
ætla að krefjast þess að Ridley segði
af sér eins og stjómarandstæðingar
og margir þingmenn íhaldsstjómar-
innar hafa farið fram á.
í viðtalinu sem bar nafnið „Að
segja það sem ekki má“ ræddi Ridl-
ey um heimsókn vestur-þýska
seðlabankastjórans Karls Óttos Poe-
hls til Lundúna þar sem hann þrýsti
á um gjaldmiðilssamruna Evrópu.
, J>etta er alit saman þýskt brambolt
sem steínir að því að ná völdum í
allri Evrópu" sagði Ridley og bætti
því við að innlimun Austur- Þýska-
lands gengi of hratt og Frakkar
hegðuðu sér eins og kjölturakkar
Þjóðveija. Ridley er sonur bresks
greifa og að hætti aðalsmanna er
hann þekktur fyrir að láta gagnrýni
annaira ekki hafa áhrif á sig. Hann
sneri síðan gagnrýni sinni að Efna-
hagsbandalaginu en Bretar hafa
ekki viljað ganga jafn langt og aðrar
EB-þjóðir í átt til gjaldmiðilssam-
mna og segja þeir að með honum
myndu þeir afsala sér fúllveldi
landsins. „Þegar ég lýt á þessar
stofnanir, sem ætlast er til að fái
fúllveldi okkar i hendur, þá fyllist ég
hryllingi," sagði hann. „Ég er ekki
endilega á móti því að við látum af
fúllveldi okkar, en ekki í hendur
þessum mönnum. Það mætti eins af-
henda það Adólfi Hitler í hreinskilni
sagt“. Ritstjóri tímaritsins spurði þá
hvort Helmút Kohl væri ekki skárri
en Hitler því „hann fleygir þó ekki í
okkur sprengjum". Ridley svaraði
því: „Ég er ekki viss um hvort ég
kysi heldur...sprengjuskýii og
möguleika til að beijast frekar en að
verða að gefast upp fyrir ... hag-
ffæði“.
Breska sterlingspundið lækkaði í
verði í gær vegna ummæla ráðherr-
ans en það hefúr verið mjög sterkt
að undanfomu.
Ýmislegt fleira kom fram í þessu
viðtali sem hneykslaði marga. M.a.
kallaði hann stjómendur Efnahags-
bandalagsins „afgangs“- stjóm-
málamenn sem enga ábyrgð þyrftu
að taka á gerðum sínum og hann
minntist á hið mörghundmð ára
markmið utanríkisstefhu Breta að
koma í veg fyrir sameiningu Evr-
ópu. ,J>að hefúr aldrei verið mikil-
vægara en nú að halda valdajafh-
vægi í Evrópu með Þjóðveija jafh
uppvöðslusama og þeir em nú“.
Hann sagði að þýska markið yrði
alltaf sterkasti gjaldmiðill í Evrópu
vegna eðlis Þjóðveija en því væri
ekki hægt að þröngva upp á Breta.
Þingmenn á Evrópuþinginu og
talsmenn stjómmálaflokka í Bonn
hafa reiðst ummælum Ridleys en
emn þeirra sagði að Ridley hlyti að
hafa verið fúllur eða orðið svona sár
vegna taps Englendinga fyrir Þjóð-
veijum í Heimsmeistarkeppninni í
fótbolta. Ridley sjálfúr sagðist
draga ummæli sín til baka eftir nán-
ari umhugsun en ritstjóri tímaritsins
Spectator sagðist ekki hafa birt ann-
að en það sem Ridley hafi sjálfúr
viljað að yrði birt. Hann sagði að
Ridley hefði virst hugsa svör sín
vandlega og verið ódmkkinn en
hlutar viðtalsins væm óbirtir að ósk
ráðherrans og yrðu það áfram.
Alvarleg bilun í Hubble. Geimskutlur kyrrsettar. Geimstöð of dýr í rekstri:
Erfiðleikar hjá NASA
Á miðvikudag sagði dagblaðið New
York Times frá því að svo dýrt myndi
reynast að halda fyrirhugaðri geim-
stöð Bandarikjamanna í rekstri að
ffamtíð geimstöðvaráætlunar Banda-
rikjamanna væri í hættu. Þessar ffétt-
ir koma i kjölfar annarra slæmra
fregna af bandarísku geimferðastofn-
uninni NASA.
Galli hefúr komið ffam í stjömu-
sjónaukanum Hubble sem nú sveim-
ar kringum Jörðina. Vegna gallans
em engar líkur taldar á að sjónaukinn
geti greint reikistjömur á braut um
fjarlægar sólir og myndir af stjömum
verða miklu óskýrari en menn höfðu
vonað. Að sögn tímaritsins Newswe-
ek er líklegasta skýringin á þessum
mistökum talin vera villa í forriti sem
stýrði ffamleiðslu spegils í sjónauk-
anum. Hins vegar hefúr ekki fengist
skýring á því hvers vegna spegillinn
var ekki athugaður áður en sjónauk-
inn var sendur á loft.
Þær þrjár geimskutlur sem Banda-
rikjamenn eiga nú síðan Challenger-
Geimferjumar hafa verið kyrrsett-
ar meðan leitaö er skýringa á
eldsneytisleka við flugtak.
feijan sprakk i flugtaki hafa verið
kyrrsettar vegna eldsneytisleka og
hefur mörgum geimferðum verið
ffestað þeirra vegna. I Bandaríkjun-
um er nú leitað að skýringum á þess-
um vandræðum og reynt er að finna
sökudólga. I yfirheyrslum fyrir öld-
ungadeild Bandaríkjaþings sagði
háttsettur embættismaður geimferða-
stofnunarinnar á miðvikudag að hann
teldi líklegt að önnur geimfeija
myndi farast á þessum áratugi. „Eg
sagði að það liði ekki á löngu þar til
annað slys yrði. Það er alveg ljóst að
á næsta áratug missum við aðra
geimskutlu," sagði James Thopson,
aðstoðarstjómandi NASA.
Dagblaðið New York Times sagði í
gær að í næstu viku yrði birt skýrsla
ffá NASA um nauðsynlega viðhalds-
tíma sem fyrirhuguð geimstöð
Bandaríkjamanna „Frelsi" þyrfti.
Geimstöðinni er ætlað að rannsaka
Sólarkerfið og á hún að kosta 37
milljarða bandarikjadala. Til saman-
burðar má geta þess að Bush banda-
ríkjaforseti hafnaði í gær tillögum
Kohls kanslara um 15 milljarða dala
sameiginlegt ffamlag 7 ríkustu þjóða
heims til að rétta af efnahag Sovét-
rikjanna. Blaðið segir að samkvæmt
skýrslunni þurfi stöðin 75% meira
viðhald en áður var ætlað og efúðust
menn um að hægt væri að byggja
hana eins og fyrirhugað hefði verið.
Ligatsjov fékk 776 atkvæði en Ivashko fékk 3109 á sovéska flokksþinginu:
Róttækir yfirgefa flokkinn
Hópur sem kaflar sig „róttæka
lýöræöisgrundvöflinnu tilkynnii að
hann hygölst segja skilið við sov-
éska kommúnistaflokkinn og stofna
nýjan flokk. Aðeins 100 fulltrnar á
þingi sovéska kommúnistaflokksins
eru í þessum hópi en alls eru 4700
fulltrúar á þínginu. Hins vegar segj-
ast talsmeun iýðræðisgrundvaflar-
inns eiga miklu fyigi aö fagna meðal
óbreyttra flokksmanna. Þcssi til-
kynning kom aðeins klukkutíma á
eftir yflrlýsingu Boris Jeltsins for-
seta Rússlands um að hann hefði
ákveðiö að segja sig úr flokknum og
verður hann fyrstur Sovétraanna til
að gegna opinberri stöðu án þess að
vera í sovéska kommúnistaflokkn-
um. Jeltsin sem er róttækur um-
bótasinni og nýtur mikiliar alþýðu-
hylii sagði að hann vildi gæta hags-
muna allrn Rússa hvort sem þeir
væru i kommúnistaflokknum eða
ekki og því vildi hann ekla lúta fyr-
irmælum sovéskra kommúnista.
Þessar fregnir um klofning i sov-
éska kommúnistaflokknum korau i
kjðlfar fregna af raikium kosninga-
sigri Gorbatsjovs á harðlínumönn-
um í gær. Jegor Ligatsjov hehti tals-
maður harðlinumanna i sovéska
kommúnistaflokknum galt mikið
afliroð í kosningu til næstæðsta
embættis sovéska kommúnista-
flokksins. Hann fékk aðeins 770 at-
kvæði í embættið en stuðningsmað-
ur Gorbatsjovs Viadimir Ivashko
fékk 3109 atkvæði og var kosinu
varaleiðtogi flokksins.
Fyrir flokksþiug sovéska komm-
únistaflokksins, sem hófst 2. júlí,
sögðu fréttaskýrendur að Gorbat-
sjovs myndi reyna tvennt á þinginu.
í fyrsta lagi að verjast árásum harð-
línumanna sem höfðu hótað að
hrekja hann frá vöidum og í öðru
lagi að koma i veg fyrir að róttæidr
umbótamenn segðu sig úr flokkn-
um en þeir höfðu hótað því ef ekki
yrðu samþykktar róttækar iýðræð-
isumbætur á starfl hans. Fyrra
markmiði sínu virðist Gorbatsjov
hafa náö en ekki því síðara. Þó er
ekki vitað hversu viðtækur kiofn-
ingurinn verður.
Mjög mikil þátttaka var i verkfaiii
kolanámumanna á miðvikudag en
þeir kröfðnst afsagnar sovésku rfk-
isstjórnarinnar. Þátttakan i verk-
failinu sýnir að kröfur um róttækar
lýðræöisbreytingar gerast nú æ há-
værari i Sovétrikjunum og telja rót-
tækir umbótamenn að Gorbatsjov
hafi látið of mikið undan harðlínu-
mönnum á sovéska flokksþinginn
sem nú er að Ijúka.
„Pílu“-maöur-
inn handtekinn
Lögregla í New York sagðist i
gær hafa ákært 33 ára gamlan
ntann, Jeome Wright, og sakar
hann um að vera Dartman eða
nPílu“-raaðuríno. Hann er sak-
aður um að hafa skelkað konur
með þvi að blása hciniatilbún-
um piluin í gegnum rör að aft-
urendum þeirra. 52 siíkar skot-
árásir hafa veríð kærðar i New
York síöustu tvær vikur. Fórn-
arlöntbin hafa verið velldæddar
konur í pilsum eða kjólum og
ha£a þúsundir kvenna í New
York farið að ganga í buxum
vegna árásanna. Lögreglan seg-
ir að „Pflu-maðurínn“ hafi gefið
sig sjálfur fram í gær. Hún sagð-
ist ekki vita hver hefði veríð tii-
gangur manusins sem vinnur
sem sendili.
Svíar kalla sendiherra
sinn frá Bagdad:
Svíi
hengdur
fyrir
njósnir
Svíar kölluðu sendiherra sinn heim
frá Irak í gær eftir að ríkisstjómin í
Bagdad sinnti ekki beiðni hennar um
að sýna sænskum borgara miskunn.
Jalil Mehdi al- Neamy var fæddur í
írak en var giftur sænskri konu.
Hann átti með henni bam og hafði
fengið sænskan ríkisborgararétt. ír-
akar sökuðu Neamy um að hafa
stundað njósnir fyrir ísraelsku leyni-
þjónustuna og dæmdu hann til
dauða. Sænski utanríkisráðherrann
Sten Andersson sagði að sænska rík-
isstjómin hefði reynt að fá lífláts-
dómnum breytt hljóðlega en seinna
reynt að fá aftökunni frestað. Svíar
mótmæltu ekki sakargiftum Neamy
en þeir vom á móti dauðadómnum.
Andersson sagði að sænska ríkis-
stjómin hefði beitt öllum tiltækum
ráðum til að bjarga lífi Neamy en ef
til vill hefði verið rétt að reka málið
fyrir opnum tjöldum og láta fjöl-
miðla vita.