Tíminn - 13.07.1990, Qupperneq 14
14 Tíminn
Föstudagur13. júlí 1990
MINNING
Erlingur Jóhannsson
Fæddur 2. nóvember 1903
Dáinn 27. júní 1990
Erlingur Jóhannsson, íyrrum bóndi
og skógarvörður i Asbyrgi í Keldu-
hverfi, lést eftir skamma sjúkdóms-
legu á Landakotsspítala aðfaranótt
27. júní sl. á 87. aldursári. Hann
verður jarðsettur í dag frá Kópavogs-
kirkju.
Erlingur var fæddur að Amanesi í
Kelduhverfi 2. nóvember 1903 og
vom foreldrar hans þau Jóhann Jó-
hannsson, sem fæddur var að Hofi í
Fiateyjardal, og kona hans, Sigurveig
Ámadóttir frá Ytra-Álandi í Þistil-
fírði. Erlingur ólst upp í Amanesi við
öll algeng sveitastörf, ásamt fjómm
systkinum sínum, þeim Áma, Gunn-
ari, Rannveigu og Bimi, en þau em
nú öll látin fyrir nokkmm ámm.
Eins og títt var á uppvaxtarámm Er-
lings, hafði unga fólkið í þá daga
ekki tækifæri eða efni á langri skóla-
göngu. Þó svo að öll skólaganga Er-
lings fram að fermingaraldri hafi að-
eins verið einn mánuður í farskóla,
fór þó svo að Erlingi gafst tækifæri
til að stunda nám við Bændaskólann
á Hvanneyri á ámnum 1924 til 1926
og minntist hann alla tíð þeirrar
skólavistar með sérstakri hlýju og
ánægju. Erlingur var hins vegar, eins
og flestir af hans kynslóð, sjálf-
menntaður og vel að sér um flesta
hluti, enda var hann prýðilega
greindur og næmur fýrir umhverfi
sínu.
Erlingur kvæntist árið 1934 Sigrúnu
Baldvinsdóttur frá Ofeigsstöðum í
Ljósavatnshreppi, hinni mestu af-
bragðskonu, sem lifir nú mann sinn.
Þau Erlingur og Sigrún hófú sinn bú-
skap fyrst að Amanesi, ásamt Sigur-
veigu, móður Erlings, og Bimi tví-
burabróður hans. í Ásbyrgi bjuggu
þau sleitulaust til ársins 1961, en þá
fluttu þau öll til Reykjavíkur. Þó Er-
lingur kenndi sig iðulega við æsku-
stöðvar sínar á Amanesi, er óhætt að
fúllyrða að Ásbyrgi var honum ekki
síður hugleikið.
Þegar Erlingur og Sigrún fluttu í Ás-
byrgi var ekki mikið um búskap að
ræða, sökum þess hvað jörðin var
landlítil, og var því ekki alveg nóg að
treysta á búskapinn einan, ef afkom-
an átti að vera þolanlcg. Nokkmm ár-
um áður en Erlingur kom í Ásbyrgi, á
meðan hann bjó í Amanesi, hafði
hann tekið að sér umsjón með girð-
ingum og sáningu fyrir Sandgræðslu
ríkisins og hélt hann því starfi áfram
allt til ársins 1947. Þá var hann um
nokkurt árabil endurskoðandi reikn-
inga Kaupfélags Norður-Þingeyinga
á Kópaskeri. En mesta vinnan, utan
hins hefðbundna búskapar, var að
sjálfsögðu umsjón með hinu friðaða
landi í Ásbyrgi, bæði við grisjun og
gróðursetningu á vorin, og þó ekki
síður almennt eftirlit á sumrin með
þeim ferðamönnum, sem leið áttu um
Byrgið.
Framan af ámm var varla hægt að
segja að Erlingur hefði fengið kaup
fyrir þessa umsjón, en síðustu 10 árin
var Erlingur skipaður skógarvörður á
hálfum launum. Þá er ekki síður vert
að geta þess að um árabil rak fjöl-
skyldan greiðasölu yfir sumarmán-
uðina fyrir ferðalanga og þó sú starf-
semi væri ekki stór í sniðum var að
henni veruleg búbót. Þannig hjálpað-
ist margt að við að gera jörðina í Ás-
byrgi byggilega, þó búskapnum væm
settar þröngar skorður, eins og áður
segir.
Þegar Erlingur bjó í Kelduhverfi
hlóðust á hann mörg ábyrgðarstörf.
Hann var m.a. í hreppsnefhd Keldu-
neshrepps á ámnum 1933 til 1938 og
oddviti þar 1942 til 1961. Sýslu-
nefndarmaður var hann á ámnum
1938 til 1961. Ekki sóttist Erlingur
eftir þessum vegtyllum, heldur var
hann kallaður af sveitungum sínum
til þessara starfa, sökum mannkosta
sinna og hæfileika. Öll þessi ábyrgð-
arstörf, svo og mörg önnur, sem ekki
verða hér talin upp, rækti Erlingur af
stakri samviskusemi og alúð.
Óhætt er að fullyrða að í Ásbyrgi
áttu þau Erlingur og Sigrún sín ham-
ingjuríkustu ár. Þar eignuðust þau og
ólu upp í ástriki bömin sín fjögur.
Elst er Sigurveig, starfsmaður hjá Fé-
lagsmálastofnun Kópavogs, gift Jón-
asi Jónssyni, búnaðarmálastjóra. Þá
Hulda, fúlltrúi í Mjólkursamsölunni,
gift Jónasi Hallgrímssyni, deildar-
stjóra í Ríkisendurskoðun. Næst í
röðinni er Kristín, deildarstjóri í
Samvinnubankanum, gift undirrituð-
um; og loks Baldvin Jóhann, sölu-
ll
/z r
TÖLVUNOTENDUR
Víð f Prentsmiðjunni Eddu
hönnum, setjum og prentum
allar gerðir eyðublaða fyrir tölvuvinnslu.
Við höfum einnig úrval af tölvupappír á lager.
Reynið viðskiptin.
i PRENTSMIOIAN i
PKENISMIOIAN
\C^ddu\
Smiðjuvegi 3,
200 Kópavogur.
Sími 45000
Garðsláttur
Tökum aö okkur aö slá garða.
Kantklippum og fjarlægjum heyið.
Komum, skoöum og gerum verðtilboð.
Afsláttur ef samið er fyrir sumarið.
Upplýsingar í síma 41224 eftir kl. 18.
Geymið auglýsinguna.
stjóri hjá Honda, kvæntur Guðrúnu
H. Jónsdóttur, útibússtjóra hjá ís-
landsbanka. Alls eru bamabömin 11
og bamabamabömin em nú þegar
orðin 7 að tölu.
I blaðaviðtali við Erling fyrir mörg-
um ámm getur hann þess að það hafi
verið erfitt fyrir þau hjónin að yfir-
gefa heimahagana og náttúrufegurð
Ásbyrgis, auk allra gömlu vinanna
fyrir norðan. Um þau vistaskipti
gerði Erlingur tvær vísur:
Þegar að mér elda seið
ungar vorsins glóðir,
hugurinn er á hraðri leið
heim á fornar slóðir.
Minninganna mjúka vef
margur tíðum rekur.
Það sem áður átt ég hef
enginn frá mér tekur.
Erlingur var með afbrigðum ljóð-
elskur maður og vom hans uppá-
haldsskáld þeir Einar Benediktsson
og Stephan G. Stephansson og er mér
nær að halda að hann hafi kunnað
flest kvæði þessara öndvegisskálda
utanbókar. Sjálfúr orti Erlingur tölu-
vert allt frá unga aldri. Aldrei flíkaði
hann þó kveðskap sínum að fyrra
bragði. Þó kvæði Erlings hafi aldrei
verið gefin út í bók, hafa þau þó sum
hver verið flutt opinberlega, einkum í
útvarpinu. Ekki er mér ljóst, hvenær
menn hætta að vera hagyrðingar og
byrja að vera skáld eða hvar skilin
liggja nákvæmlega 1 þeim efnum, en
í mínum huga og margra annarra var
Erlingur meira skáld en hagyrðingur,
enda bera kvæði hans þau merki. Er-
lingur hafði í kveðskap sínum ekki
síst alveg sérstakt næmi fyrir náttúr-
unni og fegurð landsins og fór afar
varfæmum höndum um yrkisefnið.
Eftir að þau Erlingur og Sigrún
fluttu til Reykjavíkur, gerðist Erling-
ur starfsmaður Búnaðarbanka Is-
Iands, lengst af í Stofnlánadeild land-
búnaðarins. Þar vann Erlingur, þar til
hann hætti störfúm vegna aldurs. í
Reykjavík bjuggu þau hjónin lengst
af á Laugamesveginum en síðari
hluta árs 1987 fluttu þau Erlingur og
Sigrún 1 sérstaka þjónustuíbúð í
tengslum við Sunnuhlíð, hjúkrunar-
heimili aldraðra í Kópavogi.
Nú þegar Erlingur er kvaddur er sér-
stök ástæða til að þakka eiginkonu
hans, Sigrúnu Baldvinsdóttur, lyrir
hennar þátt í lífsstarfi Erlings, en hún
annaðist heimili þeirra af stakri kost-
gæfhi og alúð.
Erlingur Jóhannsson var maður fríð-
ur sýnum. Hann var grannur maður
vexti, en hávaxinn og beinn 1 baki
fram undir síðustu ár. Snyrtimennska
var honum í blóð borin. En fyrst og
síðast var harrn mannkostamaður,
fjölfróður, athugull og sanngjam. Eg
þakka Erlingi fyrir góð kynni, sem
aldrei bar skugga á, og ég veit að ég
tala þar fýrir munn þeirra sem kynnt-
ust honum og áttu með honum sam-
leið gegnum lífið.
Það fer vel á því að ljúka þessum
minningarorðum með kvæði eftir Er-
ling, sem nefnist Tvennar tíðir.
Laufin sölna, laufin falla.
Litverp hönd og sinaber,
út i húmið eyðihljóða
strýkur blöð afbarkarlitum
greinum.
Vorið biður, vorið kallar,
vaknar allt og lifna fer,
kvikur fugl i lundi Ijóðar.
Skógurinn angar mjúkum grœnum
greinum.
Hárin grána, hárin falla,
hrukkast kinn og blikna fer
eins og hendir allan jarðargróða,
svo sem blöð af barkarlitum
greinum.
Feigðin biður, feigðin kallar,
fylgja skaltu einni mér
gegnum dauðahliðið hljóða.
Skógurinn angar mjúkum grœnum
greinum.
Blessuð sé minning Erlings Jóhanns-
sonar. Hrafn Magnússon
Sigurður Eiríksson
Sandhaugum
í dag er gerð útíor Sigurðar Eiríks-
sonar á Sandhaugum við sóknar-
kirkju hans að Lundarbrekku í Bárð-
ardal.
Hann var fæddur á Sandhaugum 10.
desember 1915. Foreldrar hans vom
búandi hjón þar, Eiríkur Sigurðsson
og Guðrún Jónsdóttir. Þau áttu 5 dæt-
ur fýrir þegar Sigurður fæddist.
Eiríkur á Sandhaugum var sonur
Sigurðar Eiríkssonar, bónda á
Ingjaldsstöðum og Guðrúnar Er-
lendsdóttur, konu hans. Sigurður var
ekki af þingeyskum ættum, þar sem
Eiríkur faðir hans var sunnlenskur en
Guðný móðir hans úr Borgarfjarðar-
héraði. Guðrún kona hans var hins
vegar dóttir Erlends Sturlusonar á
Rauðá og foreldrar hennar og frænd-
lið allt suðurþingeyskt.
Sigurður á Ingjaldsstöðum lést 17.
febrúar 1872; átti ekkert samkvæmt
skiptabók sýslunnar, þau hjón höfðu
eignast 12 böm. Eiríkur var þeirra
yngstur, fæddur 10. september 1871.
Eldri systkinin tóku að sér að ala önn
fyrir þeim yngri, svo að ekki þurfti
afskipti sveitarsjóðs. Elsta bam Sig-
urðar var Kristín, ljósmóðir, sem lært
hafði fræði sín í Kaupmannahöfn og
giftist Jóhannesi bónda Jónssyni á
Sandhaugum. Þangað fór Guðrún Er-
lendsdóttir og þar ólust upp tveir
yngstu synir hennar.
Eiríkur ólst þannig upp á búi systur
sinnar og mágs og eftir andlát Jó-
hannesar 1906 varð hann fýrirvinna
heimilisins, en tók við jörð og búi í
eigin nafni 1911. Hann giftist 1903
Guðrúnu dóttur Jóns Þorkelssonar í
Víðikeri og Jóhönnu Sigursturludótt-
ur Erlendssonar á Rauðá, svo Erlend-
ur var bæði langafi og langalangafi
barna þeirra. Jón Þorkelsson var að
öðmm þræði af þingeysku fólki, þar
sem móðir hans var Hólmfnður Hall-
grímsdóttir frá Ási í Kelduhverfi, en
Þorkell faðir hans var dóttursonur
Einars Sveinbjömssonar í Svefneyj-
um og sonarsonur séra Þorkels
Guðnasonar á Stað í Hrútafirði og var
því foðurætt Jóns Þorkelssonar
frændmörg um Breiðafjörð og Vest-
firði.
Böm Eiríks og Guðrúnar á Sand-
haugum ólust upn í foðurhúsum og
dætumar fluttu að heiman til verk-
efna annarsstaðar eins og gengur.
Þegar Eirík þraut heilsu kom það í
hlut Sigurðar að bera heimilið uppi
en formlega tók hann við búinu 1940.
Hann giftist 1943 Steinunni Kjartans-
dóttur frá Miðhvammi í Aðaldal. Þau
eiga þrjú böm: Erlend jarðýtustjóra,
Áshildi húsffeyju í Neskaupstað og
Eirík bónda á Sandhaugum.
Sandhaugar þóttu ekki mikil jörð,
engjalítil og túnið ekki stórt. Frá túni
og niður að Skjálfandafljóti vom
lyngmóar stórþýfðir og hrjóstmgir.
Hlíðin íýrir ofan var skógi vaxin og
mun það hafa verið talinn höfúðkost-
ur býlisins. Geitur og sauðir gátu
lengi bjargast þar, þó að sú beit segði
eftir. Sigurði var annt um skóginn og
því gáfú þau hjónin Skógrækt ríkisins
hlíðina fýrir utan bæinn en seinna
keypti svo Skógræktin það sem eftir
var af skóginum.
Lyngmóamir gömlu meðffam fljót-
inu em nú orðnir að rennisléttu túni
og Sandhaugar þar með komnir í
ffemstu röð góðbýla í Bárðardal.
Þau Sigurður og Steinunn vom sam-
hent hjón og farsæl. Heilsa Sigurðar
var þó engan veginn svo góð sem átt
hefði að vera. Um þrítugt fékk hann
slæma bijósthimnubólgu og mun
aldrei hafa orðið samur maður eftir
það. Seinna bilaðist hann í fótum, en
þá vom synimir vaxnir.
Hér verða ekki raktar ffamkvæmdir
sem varða búskapinn á Sandhaugum.
Eiríkur tók við búi, giftist Kristbjörgu
Marinósdóttir og byggði sér bæ. Eldri
hjónin vom áfram í bænum, sem þau
byggðu sér ung, og áttu þar góða elli.
Þau glöddust yfir öllu sem vel gekk
og sáu nýjan Sigurð Eiríksson vaxa
úr grasi. Þau nutu þess að taka á móti
frændum og vinum sem komu í heim-
sókn.
Þegar leið á síðasta vetur tók Sigurð
að þverra máttur í vinstri hlið og
ágerðist það svo að það varð lömun.
Hann var þá fluttur til Reykjavíkur í
leit að læknishjálp. Varð sú niður-
staða að reyna skyldi skurðaðgerð á
höfði.
Hann var hress og léttur í máli þeg-
ar frændur og vinir komu til hans að
sjúkrabeðinum og naut þess að sjá þá.
Fyrir sjálfs síns hönd kvaðst hann
engar áhyggjur hafa. Hann ætti ekk-
ert ógert. Væri búinn að því sem hann
hefði ætlað sér.
Þó að enginn hlutur sé eðlilegri en sá
að gamalt fólk hverfi, verður löngum
skarð fýrir skildi. Mörgum var ljóst
hin síðari ár, að Sigurður á Sandhaug-
um vissi flestum meira um Bárðardal
og mannlíf hans síðustu 200 ár. Það
vissu menn líka að hann kunni vel ffá
að segja. Þó hafði hann ekki verið í
skóla eftir fermingu nema einn vetr-
artíma á Laugarvatni. En hann vissi
um hvað hann var að tala. Hann
þekkti og skildi sveitunga sína.
Skilji ég þau orð hans rétt að hann
væri búinn að því sem hann ætlaði
sér, mættu þau lúta að þvi að hann
hafi skilað föðurleifð sinni til næstu
kynslóðar. Þá má orðið föðurleifð
hafa merkingu í rýmra lagi. Þar undir
heyrir þá, auk landsins sjálfs, lífs-
stefna og lífsskilningur, sú skoðun og
þær tilfinningar sem tengja manninn
umhverfi sínu og eru grundvöllur
þess sem við köllum menningu.
Þar hefúr Sigurður á Sandhaugum
skilað sinu ætlunarverki. H.Kr.