Tíminn - 18.07.1990, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 18. júlí 1990
Tíminn 5
Tapaðar viðskiptakröfur nær 50.000 kr. á hverja meðalfjölskyldu 1989:
VERDA INNHEIMTAR
í HÆRRA VÖRUVERÐI
Koma gjaldþrot fyrírtækja í fýrra og á þessu árí til með að kosta
íslensku meðalfjölskylduna í kríngum 100.000 kr. í hækkun
vöruverðs? Samkvæmt könnun Verslunarráðs íslands er reikn-
að með að um 3.000 milljónir kr. af viðskiptakröfum hafi tapast í
íslensku viðskiptalífi á síðasta árí, hlutfallslega mest í verslun-
inni. En á hverjum lendir þetta milljarðatap svo endanlega?
„Þetta kemur að sumu leyti í veg fýrír vöxt á eigin fé fýrírtækja,
þegar allur hagnaður þeirra fer í að fjármagna þetta tap. En síð-
an kemur þetta auðvitað á endanum fram í hærra vöruverði",
sagði Vilhjálmur Egilsson firamkvæmdastjóri Verslunarráðs.
Þannig að landsmenn deila þessu
á milli sín að lokum og tapa þannig
allir á þessu? „Já, á endanum gera
menn það“.
Og heldur þetta kannski áfram? „í
fyrra var talið að gjaldþrotum mundi
fækka eitthvað á þessu ári — þ.e. að
versta ástandið væri að líða hjá. En
til þessa verður ekki séð að þetta sé
neitt í rénun, því miður. Það virðist
ennþá fjöldi fyrirtækja sem ekki
virðast ná sér út úr skuldum", sagði
Viljálmur.
Eins og ráða má af orðum Vilhjálms
eru gjaldþrot fyrirtækja ekkert einka-
mál eigenda þeirra. Þessar 3.000
milljóna króna töpuðu viðskiptakröf-
ur á síðasta ári svara til um 47.500 kr.
tapkröfu á hveija fjögurra manna
fjölskyldu að meðaltali. Og fæst
bendir til að tapið verði minna á
þessu ári. Gjaldþrot þessara tveggja
ára gætu þannig á endanum kostað
hveija meðalfjölskyldu í kringum
100 þús. kr., sem sóttar verða i vasa
þeirra með hækkuðu vöruverði — og
hækkun vöruverðs þýðir aukna verð-
bólgu.
Verslunarráðið byggir áætlun sína á
könnun á afkomu 97 fyrirtækja í
verslun, framleiðslu og þjónustu á
árinu 1989. Þessi fyrirtæki töpuðu
viðskiptakröfum upp á rúmlega 370
milljónir króna á árinu. Athygli vakti
að í öllum þessum þrem atvinnu-
greinum námu tapaðar viðskipta-
kröfur stærri upphæðum heldur en
sömu fyrirtæki höfðu í hagnað eftir
skatta, sem var samtals 257 millj.kr.
hjá þessum 97 fyrirtækjum.
Afskrifaðar viðskiptakröfúr voru
0,75% af veltu verslana, 0,65% af
veltu þjónustufyrirtækja og 0,42% af
veltu ffamleiðslufyrirtækjanna. Mið-
að við hlutfall af heildarveltu þessara
atvinnugreina í landinu verður niður-
staðan um 3 milljarða tap í heild, sem
fyrr segir.
Meginniðurstaðan í afkomukönnun
Verslunarráðsins var sú, að afkoma
fyrirtækja hafi verið heldur skárri ár-
ið 1989 heldur en árið 1988 i flestum
greinum nema þjónustu, þar sem af-
koman versnaði milli þessara ára.
Engin atvinnugrein er þó sögð hafa
skilað umtalsverðri ávöxtun á eigin
fé eftir skatt. Ávöxtun var undir 3% í
öllum greinum öðrum en tryggingum
og lánastarfsemi og allt niður i
0,75% í þjónustugreirium.
Framlegð til greiðslu afskrifta og
vaxta i hlutfalli af veltu var um 4,2%
hjá framleiðslufyrirtækjum, um
5,8% í verslun og 6,2% í þjónustu.
F.iginfjárhlutfall var um 20% í ffam-
leiðslufyrirtækjum og rúmlega 41% í
verslun og breyttist lítið milli ára.
Hins vegar minnkaði það úr rúmlega
40% niður í rúm 34% í þjónustu-
greinum.
- HEI
Aukning varö í sölu á neftóbaki fýrstu sex mánuði ársins. Ekki er ólíklegt að Guðmundur J. Guðmundsson
eigi þar einhvem hlut að máli, en varia Kristín Halldórsdóttir.
Sölutölur ÁTVR fyrstu sex mánuði þessa árs:
Minna drukkið og
minna reykt í ár
Samkvæmt sölutölum ÁTVR fýr-
ir fyrstu sex mánuði þessa árs
varð samdráttur á sölu áfengis og
tóbaks miðað við sama tíma í
fyrra. Samdrátturinn á sölu tób-
aks var þó minni en menn höfðu
búistvið.
Heildarsala áfengis, bjór meðtalinn,
nam 4.257.093 lítrum á árinu, eða
465.845 alkóhóllítrum. Sambærileg-
ar tölur ffá árinu 1989 eru 4.443.266
lítrar eða 498.410 alkóhóllítrar. Sam-
dráttur milli ára er því 4.19% í lítrum
talið en 6.53% í alkóhóllítrum.
Að sögn Höskuldar Jónssonar, for-
stjóra ÁTVR, á þetta sér eðlilegar
skýringar. „Áfengissala var óeðlileg
á fyrstu sex mánuðum ársins sem
leið, það var náttúrulega bjórinn, sem
kom fyrsta mars, sem setti strik þar í
reikninginn. Við höldum því ffarn að
þá hafi ekki verið einungis um neyslu
að ræða heldur hafi farið svo og svo
mikið magn til þess að fylla i pípur
veitingahúsa og í kæla og ísskápa í
heimahúsum. Og það gerist bara einu
sinni. Þannig að það væri næsta
óeðlilegt ef ekki væri samdráttur nú“,
segir Höskuldur.
Höskuldur segir samdrátt í sölu ann-
arra áfengistegunda eiga sér þá skýr-
ingu að bjórinn var ekki til staðar
fyrstu tvo mánuði ársins og því var
keypt meira í fyrra af öðrum vínteg-
undum. Samdráttur hefúr orðið í
næstum öllum vöruflokkum sem
ÁTVR býður upp á. Mestur var sam-
drátturinn í þeim vöruflokkum sem
hér fara á eftir:
Magn Alk.ltr
Ýmsar tegundir...27.09% 31.64%
Brennivín........13.83% 13.82%
Sérrí...................12.24% 12.84%
„Aperítífar“.....11.66% 12.12%
Rósavín.................11.33% 11.86%
Sem fyrr er bjór mest keyptur af ís-
lendingum. Af honum seldust
3.126.586 lítrar, en það er þó sam-
dráttur um 3.14%. Vinsælustu vöru-
tegundir ÁTVR fyrir utan bjór voru
sem hér segir i lítrum (tölur inn í
sviga tákna breytingu frá 1989):
Vodka........293.592 (- 7.61%)
Rauðvín......197.624 (-2.27%)
Hvítvín......154.379 (-7.57%)
Brennivín....92.844 (- 13.83%)
Viskí........60.635 (-8.25%)
Gin4..........7.743 (- 6.88%)
Líkjör.......47.273 (- 9.62%)
Kampavín.....41.172 (+3.86%)
Sérrí........33.349 (- 12.24%)
Bjór og vodka gnæfa hátt yfir aðrar
vörutegundir ef einungis er litið á
sölu á alkóhóli. í bjómum svolgraði
landinn í sig 160.479 lítra af alkó-
hóli, sem er samdráttur um 4.40%,
og í vodka var um að ræða 117.437
lítra af alkóhóli, sem er samdráttur
um 7.61%.
Af þeim vörutegundum sem nefnd-
ar em í söluskýrslu ÁTVR var aðeins
aukning í sölu fjögurra þeirra. Þ.e.
Bitterum (+34.59%), Rom Punch
(+31.72%), Kampavíni (+3.86%) og
Rommi (+0.94%).
Samdráttur varð einnig í sölu á flest-
um vörategundum af tóbaki, en að
sögn Höskuldar er sá samdráttur
minni en menn bjuggust við. T.d.
hefur samdráttur í sölu á sígarettum
verið rúmlega 2% undanfarin ár, en
er nú 1.54%.
Þá er athyglisvert að aukning varð í
sölu á neftóbaki úr 5.803 kg. í 5.888
kg. eða um 1.46%. Mestur varð sam-
drátturinn í sölu á munntóbaki eða
33.33%, úr 24 kg. i 16 kg. Þá minnk-
aði sala á píputóbaki um 1.85% og á
vindlum um 2.78%. Af þeim vora
seldir 6.341.650 stykki.
GS.
Aðalfundur
Arnarflugs
Rekstrargjöld Amarflugs á árinu
1989 vora rúmum 154 milljónum
hærri en rekstrartekjur fyrirtækisins.
Önnur ástæða sem gefin er fyrir
miklu tapi Amarflugs á síðastliðnu
ári, samtals tæpum 173,4 milljónum,
er sú að enn sem komið er hefúr upp-
gjör á söluhagnaði vegna sölu rikis-
sjóðs á vél félagsins ekki farið fram.
En samkvæmt samningi við Ríkis-
ábyrgðasjóð var ráð fyrir því gert, að
hagnaði yrði varið til greiðslu skulda
með ábyrgð ríkissjóðs.
Þá hefúr fyrirhuguð niðurfelling eða
umbreyting í víkjandi lán á 150 millj.
kr. af skuldum Amarflugs við ríkis-
sjóð, ekki komið til ffamkvæmda. En
ríkisstjómin lýsti sig í mars 1989,
með fyrirvara um samþykki Alþing-
is, reiðubúna að beita sér fyrir fram-
gangi málsins. Segir í ársskýrslu
Amarflugs, sem lögð var fram á aðal-
fundi í gær, að töf á frágangi þessara
atriða hafi haft í för með sér veraleg-
an kostnað umfram áætlun.
Sömuleiðis kemur ffam í skýrslunni
að eigið fé félagsins hafi í árslok ver-
ið neikvætt um 678,8 millj. kr. og
heildarfjárhæð skammtímaskulda
721,2 millj. kr. hærri en samanlagðir
fjármunir heildarveltu.
Tekið er ffam að réttmæti gefmna
forsenda við endurskoðun ársreikn-
inga sé háð rekstrarafkomu félagsins
í framtíðinni, lántökumöguleikum og
möguleikum Amarflugs til að bæta
eiginfjárstöðu sína.
jkb
Erlingur Davíðsson
fyrrverandi rit-
stjóri látinn
Erlingur Daviðsson, fyrrver-
andi ritstjóri Dags á Akureyri,
lést í gær 78 ára að aldri, Hann
var fæddur og uppalinn á Stóru-
Hámundarstöðum á Árskógs-
strönd, sonur Davíðs hreppstjóra
Sigurðssonar og konu hans Mar-
íu Jónsdóttur. Erlingur var lærð-
ur garðyrkjumaður og stundaði
það starf framan af ævi, en gerð-
ist starfsmaður Ðags 1950 og rit-
stjóri blaðsins 1955. Ritstjóra-
starfi gegndi hann ta ársins 1979
við góðan orðstír, enda efldist
blaðið í hans tið og bar merki
hans, ekki síst um gott málfar
sem Erlingi var eðlilegt.
Erlingur var afkastamikill rit-
höfundur og ekki síst víðkunnur
fyrir ritsafnið Aldnir hafa oröið
sem komið hefur ut í mörgum
bindum. Um skeið var hann rit-
Stjórí timarltsins Súlna og ritaði
ýmislegt í það rit Erlingur var
fréttarítari Timans á Akureyri í
mörg ár og skrifaði auk þess ýms-
ar greinar og frásagnir í blaðið.
Eftirlifandi eiginkona hans er
Katrín Kristjánsdóttir frá Eyvik
á Tjörnesi. Tíminn sendir henni
og sonum þeirra samúðarkvcðju
um leið og minnst er góðra starfa
hans fyrir blaðið sem ástæða er til
að þakka sérstaklega.