Tíminn - 24.07.1990, Blaðsíða 5

Þriðjudagurdagur 24. júlí
Tíminn 5
Félagsdómur úrskurðar frestun á samningsbundinni launahækkun BHMR er koma átti til framkvæmda 1. júlí ólöglega:
Allt lítur út fyrir endalaus-
ar 4,5% launahækkanir
Félagsdómur úrskurðaði í gær einhliða frestun ríkissins á
4,5% samningsbundinni launahækkun háskólamanna í þjón-
ustu ríkisins ólöglega. Náttúrufræðingar í þjónustu ríkisins
höfðuðu mál á hendur ríkinu vegna þessarar frestunar. Fjár-
málaráðuneytið, fyrir hönd ríkisins, gerði þá kröfu að málinu
yrði vísað frá, en Félagsdómur hafnaði þeirrí kröfu og dæmdi
ríkið til að greiða 200 þúsund í málskostnað.
Um er að ræða prófmál og eftir
þessa ákvörðun Félagsdóms liggur
iyrir að Bandalag háskólamenntaðra
ríkisstarfsmanna á rétt á launahækk-
un 1. júlí s.l. samkvæmt kjarasamn-
ingi. Þar með er hins vegar ekki
nema hálf sagan sögð. Kjarasamn-
ingar ASÍ og vinnuveitenda frá því í
febrúar voru gerðir á þeim forsend-
um að ASI- félagar bæru ekki skarð-
an hlut frá borði miðað við aðra
launahópa í þjóðfélaginu. Það þýðir
að hækki laun annarra meira heldur
en samið var um í þjóðarsáttinni
svokölluðu gerir ASI kröfú um að
þeirra félagar njóti sömu hækkana.
„Næsta skref af okkar hálfú hlýtur
að vera að fara fram á sömu hækkun
fýrir okkar fólk,“ sagði Ásmundur
Stefánsson forseti ASI í samtali við
Tímann eftir að úrskurður Félags-
dóms lá fýrir i gær. „Ég geri ráð fýrir
því að það verði ffekar fjallað um þá
kröfu í prósentum heldur en krónu-
tölu sem kemur þó til greina líka.“
Bandalag háskólamenntaðra ríkis-
starfsmanna getur síðan aftur gert
kröfu um kauphækkun en í þeirra
samningi er ákvæði þar sem segir að
taka skuli mið af launaþróun í land-
inu. Geri BHMR kröfu um 4,5%
launahækkun eftir að ASÍ hefur
fengið 4,5% launahækkun, vegna
þess að Félagsdómur dæmdi BHMR
4,5% launahækkun í upphafi, gerir
ASI aftur kröfu um samsvarandi
launahækkun að sögn Ásmundar. Þá
hefur launaþróun í landinu breyst og
BHMR getur á ný gert kröfu um
launahækkun í samræmi við hækkun
ASI. Niðurstaðan er víxlverkandi
hækkanir á launum háskólamanna
og verkamanna.
,JÞað getur hver maður séð að slík
ffamkvæmd mála getur ekki gengið í
okkar samfélagi,“ sagði Halldór Ás-
grímsson starfandi forsætisráðherra í
samtali við Tímann í gærkvöld.
„Við hljótum að Ieita effir þvi við
atvinnurekendur að samningurinn
verði tekinn strax til endurskoðunar
en það eru engin sjálfvirk endur-
skoðunarákvæði í samningnum,“
segir Ásmundur Stefánsson. „Það
væri algert ábyrgðarleysi af okkar
hálfu ef við gerðum ekki tilkall til
þess að fá það sama. Það hljóta allir
að vera sammála um það að launa-
misréttið sem er i dag á milli lág-
launafólksins innan ASÍ og háskóla-
fólks á almennum vinnumarkaði er
mun alvarlegri heldur sá munur sem
er á milli háskólamanna á almennum
vinnumarkaði og BHMR. Það er enn
frekari ástæða til leiðréttingar á
launum okkar fólks heldur en laun-
um háskólamanna hjá ríkinu.“
- Á hvem hátt mun ríkisstjómin
bregðast við þessu vandamáli sem
upp er komið á launamarkaðinum?
Halldór Ásgrímsson:
„Þetta mál hefur ekkert verið rætt
eftir að þessi staða er komin upp.
Framhaldið fer að sjálfsögðu mikið
eftir því hvaða kröfur aðrir aðilar
vinnumarkaðarins munu gera. Ég
get ekkert sagt um viðbrögð fýrr en
málið hefur verið grandskoðað og
rætt í ríkisstjóm.“
Ríkisstjómin tók þá ákvörðim í júnf
að láta umrædda 4,5% hækkun ekki
koma til framkvæmda þar sem hún
ylli röskun á markmiðum hinna al-
mennu kjarasamninga frá því f
febrúar. Félag íslenskra náttúrafræð-
inga skaut málinu til Félagsdóms til
þess að fá úr því skoríð hvort frestun
ríkisins á launahækkunum til aðild-
arfélaga BHMR væri lögleg. Ríkið
gerði þá kröfu á móti að málinu yrði
vísað frá dómi þar sem ágreiningur-
inn heyrði undir nefnd í samræmi
við 9. grein kjarasamnings ríkisins
og BHMR frá vorinu 1989. Því
hafnaði Félagsdómur og f niðurstöð-
um dómsins segir að umræddur
ágreiningur heyri ekki undir ákvæði
9. greinar samningsins. Dómur Fé-
lagsdóms er lokaniðurstaða í málinu
en hægt er að vísa úrskurðinum um
frávísun til Hæstaréttar.
- ÁG
Arnar Sigurmundsson formaður Samtaka
fiskvinnslustöðva segir það lífsspursmál að
lækka skuldir fiskvinnslufyrirtækja:
Vinnslan er
rekin 0,4%
yfir núlíinu
Samtök fiskvinnslustöðva gerðu f
gær afkomumat á stöðu vinnslunnar
miðað við að 1% jöfnunargjald verði
greitt af aflaverðmæti bolfisks i
verðjöfnunarsjóð. Miðað við stöð-
una eins og hún er nú er vinnslan í
heild rekin með 0,4% hagnaði, sölt-
unin er rekin með óveralegu tapi en
frystingin er rekin með hagnaði.
Þetta kom ffarn i samtali Tímans við
Arnar Sigurmundsson formann
Samtaka fiskvinnslustöðva í gær.
Arnar segir að forráðamenn fisk-
vinnslunnar hefðu viljað sjá meiri
hagnað áður en vinnslan yrði skikk-
uð til þess að greiða í verðjöfnunar-
sjóð. Það séu aðeins hækkanir síð-
ustu daga og vikur sem lyfti rekstr-
inum yfir núllið. En era líkur á að
þetta verð haldist?
„Það era engin teikn á lofti um að
þetta verð fari lækkandi, það er
skortur á fiski,“ sagði Amar Sigur-
mundsson. „Við hefðum samt þurft
að komast í meiri hagnað. Við hefð-
um viljað nota þessa peninga til þess
að greiða niður skuldir hjá mönnum.
En Alþingi hefur ákveðið þetta og
við höfum lagt á það megin áherslu
á að þetta verði haft nógu einfalt.
Best hefði verið að hafa ekkert
sjóðakerfi. Við viljum hafa þetta eins
og á að gera - eymamerkt fýrirtækj-
unum. Áð auki væri æskilegt að
reyna að hafa þetta sem mest á ein-
um reikningi á nafni hvers fýrirtæk-
is. Það hefur enn ekki tekist en það
er ekki öll nótt úti ennþá.“
Amar segir að fjárfesting í fisk-
vinnslu sé mjög óveraleg um þessar
mundir. Einu Qárfestingarnar sem
menn leggi út í séu i hagræðingar-
verkefnum hjá frystihúsum. „Þannig
að við skulum vona að skuldir lækki
eitthvað núna og vinnslan geti lækk-
að sínar skuldir, það er alveg lífs-
spursmál fýrir okkur,“ sagði Amar.
- ÁG
Sérstæðar skelfiskveiðar
Dæluskip á kúfiski
í vetur vora gerðar tilraunir með að
veiða kúfisk á einu af sanddæluskip-
um Björgunar hf. og nota til þess
sanddæluna. Það var Björgun sem
stóð fyrir þessum athugunum og
naut við þær aðstoðar frá Rannsókn-
arstofhun fiskiðnaðarins.
Þessar veiðar voru stundaðar í
febrúar og þá famar nokkrar ferðir.
Sigurður Þ. Kristjánsson hjá Björg-
un sagði að við veiðamar hafi verið
notuð breytt sanddæla á einu af
sanddæluskipunum. „Það kom hug-
mynd um að prófa þetta.“ Hann
sagði að þessi tilraun hafi ekki leitt
af sér þann árangur sem vonir stóðu
til því skel fisksins hafi brotnað of
mikið og merkilegri búnað þurfi til
slíkra veiða. Sigurður vissi ekki
hvert framhald þessa máls yrði en
ljóst er að breyta þarf sanddæluskip-
inu töluvert áður en hægt verður að
nýta það sem kúfiskveiðiskip.
-hs.
Páll Halldórsson formaður BHMR um dóm Félagsdóms í gær:
Algerlega gengið
að kröfum okkar
Páli Halldórsson formaóur
BHMR segir að ríkið sleppi ekk-
ert frá því að greiða háskóla-
mönnum umsamda 4.5% launa-
hækkun 1. júlí, eftir að félags-
dómur úrskurðaði í gær að
ganga ætti að kröfum BHMR,
Ögmundur Jónasson formaður
BSRB segir að við endurskoðun
samninga félagsins í haust muni
þeir gera somu kröfu um kaup-
hækkun þrátt fyrir að engin
ákvæði séu um það í BSRB
samningnum.
„Það er bara ósköp einfaldlega
gengíð að okkar kröfu enda er
nú þessi samningur nokkuð ljós
hvuó þetta varðar,4' sagði Pál!
þegar hann var spurður um nið-
urstöðu dómsins.
Páll sagði að BHMR hefði
óskað eftir viðræðum við ríkið
allan síðastliðinn vetur en þeir
hefðu ekki verið virtir svars.
„í fyrsta skipti sem talað er um
framkvæmd þessa samnings er
þegar ríkisstjórnin skrifar okk-
ur bréf 12. júní og segist ekki
ætla að fara að sammngnum.Ég
held að þessir menn verði að
Ogmundur Jónasson
Ásmundur Stefánsson
taka ekki neitt í tilcfni af þjóðar-
sáttinni sem var þá í gildi. Núna
þegar loksins kemur að þessu á
það sér þann aðdraganda að rík-
ið hefur engan áhuga á að ræða
við með hvaða hættí þetta er
framkvæmt heldur þjösnast þeir
áfram og fara ekki eftir því sem
samningurinn segir," sagði PáU.
Hann sagði að áratugum sam-
an hefðu menn verið að gera hér
þjóðarsáttir sem faafa vel þjónað
þeím tilgangi að halda taxta-
launum niðri.
„Enda er nú svo komið að æ
færri byggja á taxtalaunum.
á aukið launamisrétti i hinu op-
inbera !aunakerfi,“ sagðí Ög-
mundur.
Hann vildi engu spá um hver
framvindan yrði með þjóðar-
sáttina, þeir hefðu engin ákvæði
sett inn í sína samninga um að
þeir ættu kröfu á því sem aðrir
fcngju.
„Það er nú kannski vandinn
i þessum kjarasamnlngi BHMR
og rtkisstjórnarinnar sem gerð-
ur var á sínum tima að þar er
ákvæði um að þeir fái allt það
sem við kunnum að fá á næstu
árum auk umræddra leiðrétt-
læra talsvert í samskiptum og
þeir hefðu betur hafið við okkur
viðræður í vetur um fram-
kvæmd þessa samnings. En þeir
hafa bara kosið að þjösnast
áfram, beita því valdi sínu að
þeir sitji sjálfir á kassanum og
greiða ekki út,“ sagði Páll.
Hann sagði að það heföi orðið
að hjálpa rikisstjórninni með að
skilja hvað i þessum samningi,
sem þeír skrifuðu sjálflr undir,
fælist. Það væri fallinn dómur
og BHMR félagar myndu að
sjálfsögðu ætiast tii þess að fá
þessa 4.5% hækkun um næstu
mánaðamót. Loksins í fyrra
hefði náðst samkomulag um það
að þeir fengju hliðstæð laun og
háskólamenn á almennum
markaði á þremur til fimm ár-
um.
„Fyrsta árið féllumst við á að
Þetta er orðið gerviiaunakerfi
sem þeir hafa búið til með þess-
um þjóðarsáttum sinura. Það
eru helst opinberar stofnanir
sem er haldið við þctta kerfi,
Þetta er þjöðarsátt um það að
brjóta niður taxtalaunakerfið
meðan menn eru að semja hver
á sínum vinnustað um hin raun-
verulegu laun í landinu. Ég hef
engan áhuga á því að halda við
þessu blckkingarkcrfi. Við krefj-
umst bara okkar réttar," sagði
Páfl.
Ögmundur Jónasson forraaður
BSRB sagði að þegar þar að
kæmi myndu þeir ætlast til þess
að þær hækkanir sem gengju til
opinberra starfsmanna með há-
skólapróf kæmu í hlut allra op-
inberra starfsmanna, lika félags-
manna BSRB.
„Við munum aldrei skrifa upp
inga. Þetta er I sjálfu sér ekkert
annað en krafa um breytt launa-
kerfi hjá ríkinu, og það cr þetta
sem við munum ekki sætta okk-
ur við,“ sagði Ögmundur, Hann
sagðí að honum fyndist þetta
sýna eina ferðina enn hversu
nauðsynlegt það er að taxtafólk
hjá ríkinu sé samstiga í kjarab-
aráttunni en gangi ekki í sitt
hvor átt
„En þótt að við höfum ekki
ákvæði um það inni í okkar
samningum að fá það sem aðrir
kunna að fá þá er ljóst að þegar
kemur að endurskoðun samn-
inga í haust þá munum við gera
þá sjálfsögðu kröfu að kaup-
hækkanir sem renna til háskóla-
menntaðs fólks hjá rikinu gangi
einníg til annarra. Svo einfalt cr
það mál,“ sagði Ögmundur.
****** só