Tíminn - 26.07.1990, Side 2

2 Tíminn
Fimmtudagur 26 júlí 1990
Þeir sem vilja álver á Suðurnesjum segja byggingarkostnaðinn rúmlega
5 milljörðum minni þar. Deilur um staðsetningu fara harðnandi:
Hreppapólitík í
álversumræðunni
iðnþróunarféiag Eyjaflarðar hefur fýrir hönd svertarfélaga við Eyja-
fjörð óskað eftir viðræðum við Steingrím Hermannsson forsætisráð-
herra og Jón Sigunðsson iðnaðarráðherra sem fýrst, þar sem um-
ræðuefnið yrði staðsetning nýs álvers. Ein aðalástæðan fýrir þessari
ósk er sú umræða sem farin er af stað um hversu miklu dýrara það
yrði að reisa álver á Norður- eða Austuriandi en á Suðumesjum.
Á vegum Iðnþróunarfélags Eyjafjarð-
ar er Almenna verkfræðistofan nú að
vinna að gerð nákvæmrar kostnaðar-
áætlunar vegna byggingar álvers á
Dysnesi og er vonast til að niðurstöð-
ur þeirra útreikninga liggi fyrir á
næstu dögum. Enn sem komið er
liggja engar opinberar tölur fyrir ftá
ríkisvaldinu eða erlendu samstarfsfyr-
irtækjunum um mismunandi kostnað
við álversbyggingu á þeim þrem stöð-
um sem enn eru inni í myndinni en
samkvæmt upplýsingum frá iðnaðar-
ráðuneytinu er stefht að því að frekari
upplýsingar um byggingarkostnað
liggi fyrir í lok ágúst.
Fyrr í sumar voru lagðar fyrir rikis-
stjómina greinargerðir, eða minnis-
blöð til ráðherra ftá ráðgjafanefndinni
sem áttu að vera trúnaðarskjöl. Þar
komu fram fýrstu vísbendingar um
kostnað við byggingu nýs álvers á
nokkrum stöðum á landinu. Sérstak-
lega er tekið ftam að verið væri að
kanna málin og ekki ætlast til að upp-
lýsingamar yrðu grandvöllur að opin-
berri umfjöllun. Það virðist hins veg-
ar hafa orðið og umræðan um gæði
og hagkvæmni hinna einstöku staða
undir álver er kominn á fullt skrið.
Formælendur álvers á Suðumesjum
segja að munurinn á byggingu álvers
á Suðumesjum og annars staðar sé
rúmir fimm milljarðar Suðumesjum í
vil. Ekki era allir sammála um þá
staðhæfingu og vilja vísa henni til
foðurhúsanna og segja að verið sé að
koma af stað ótímabæm kapphlaupi
eða uppboði milli staðanna þriggja
sem til greina koma.
Starfsmaður Suðumesja um bygg-
ingu álvers þar, Oddur Einarsson,
segir allt benda til þess að munurinn á
byggingu álvers á Suðumesjum og
annars staðar sé ekki spuming um
einn til tvo og hálfan milljarð, heldur
rúmlega 5 milljarða Suðumesjum í
vil. Oddur sagðist þó ekki hafa stað-
festar tölur um kostnaðinn við að
reisa og reka álver. „Einu tölumar,
sem ég veit til að hafi birst opinber-
lega, era hið ffæga minnisblað ráð-
gjafanefndarinnar. Þar munu vera
nefndar tölumar 1,5 til 2,4 milljarðar
króna. Þessar tölur komu mér mjög á
óvart þegar ég heyrði þær nefhdar og
ég hef ítrekað reynt að fá skýringu á
hvaða grandvelli þær eru reistar, en
ekki fengið.“
Oddur sagði að hér væri um mjög
flókið reikningsdæmi að ræða og
sægur atriða sem þar koma við sögu.
, J>egar öll þessi atriði era tekin saman
koma út tvær tölur. Þær tölur sem ég
hef heyrt nefhdar era þrir milljarðar
upp í fimm til sex milljarðar. Svo
menn reyni að vera raunsæir og taki
tillit til óheppni í sumum atriðum og
heppni í öðrum, þá er munurinn ein-
hvers staðar nálægt fimm milljörðum
króna, miðað við þær upplýsingar
sem ég hef.“
Oddur sagði að gallinn við þessa
umræðu væri sá að ekkert hafi komið
fram opinberlega varðandi kostnað-
inn. Minnisblað ráðgjafanefndarinnar
hafi lekið í fjölmiðla, síðan hófst um-
ræðan á grundvelli talna sem ekkert lá
á bak við. „Það er mjög slæmt og
menn era alltaf að reisa umræðuna á
einhveiju óstaðfestu, nánast orðrómi.
Þess vegna þótti okkur mikið miður
að umræðan skildi fara af stað við
slíkar aðstæður. Við eigum engan þátt
í því, þvert á móti óskuðum við eftir
að sem allra bestar upplýsingar lægju
fyrir í málinu áður en opinber um-
ræða hæfist,“ sagði Oddur.
„Ég óttast mjög að íslenska viðræðu-
nefndin verði þvinguð til að taka inn í
þessa umræðu önnur sjónarmið en
ódýrasta og hagkvæmasta kostinn.
Það gæti haft þau áhrif á samningana
að álverið verði reist í Kanada. Ég ótt-
ast sem sagt að við séum ekki að ræða
um hvort álverið eigi að vera á Keilis-
nesi, Álfsnesi eða við Reyðarfjörð,
heldur hvort það fái að vera á Keilis-
nesi eða verði í Kanada,“ sagði Odd-
ur.
Sigurður P. Sigmundsson hjá Iðn-
þróunarfélagi Eyjafjarðar sagðist
ekkert skilja í þessum útreikningum
Suðumesjamanna né hvers vegna
menn era að tala um þessa hluti án
nánari rökfærslu. „Þar sem ekkert
hefur komið ffam ennþá sem staðfest-
ir þessa útreikninga, lít ég svo á að
Suðumesjamenn séu að reikna dæm-
ið með forsendum sem þeir telja eiga
við. Ég myndi gjaman vilja fá ein-
hveija sundurliðtin á útreikningunum
Minni vanskil á staðgreiðsluskatti í fyrra heldur en 1988:
Um 27 milljarðar í
staðgreiðsluskatt
Jan Feb Mar Apr Mai Jún Júl Agú Sap Okt Nóv Daa
Mánuöur
Innheimt staðgreiösla vegna ársins 1989. Sem sjá má er það mjög mis-
jafrít eftir mánuðum hve mikið kemur í kassann.
Almennt má slá því föstu að
staðgreiðslan hafi gengið
mjög vel á árínu 1989 og eng-
in teljandi vandkvæði komið
upp við rekstur hennar segir í
Tíund, fréttabréfi ríkisskatt-
stjóra. Innheimtur stað-
greiðsluskattur vegna ársins
voru rúmlega 26 milljarðar kr.
Þess utan var rúmlega 1 millj-
arður kr. (3,9%) í vanskilum,
sem Tíund segir hlutfallslega
heldur minni vanskil en á
sama tíma áríð áður. Alls er
staðgreiðsla ársins því um
27.079 milljarðar kr. Fyrir
sama tímabii var gerð grein
fýrír launum að fjárhæð um
162.982 millj. kr. Um 16,6%
launanna hafi því faríð í stað-
greiðsluna en 135.903 milljón-
ir orðið eftir til annarrar ráð-
stöfunar.
Sé heildarlaunaupphæðinni skipt
niður á alla landsmenn koma um 645
þús.kr. í hlut hvers og eins að meðal-
tali. Þar af fóra um 107 þús.kr. í
skattinn, en um 538 þús.kr. (44.800
kr. á mánuði) vora eftir til annarra
nota.
Samkvæmt þessu hefði hver fjög-
urra manna fjölskylda hafl um um
2.151 þús. sér til framfærslu að með-
altali (179.000 kr.á mánuði) eftir
skatta, ef jafnt væri skipt á milli allra.
Sé heildartekjunum aftur á móti
skipt jafnt á milli allra landsmanna
16 ára og eldri verður hlutur hvers og
eins um 880 þús. kr. að meðaltali,
hvar af um 107 þús.kr. fóra í stað-
greiðsluna.
Rétt er að benda á að landsmenn
hafa töluverðar tekjur umfram þær
sem staðgreiðsla er reiknuð af. Þar
bætast við eignatekjur bæði af fjár-
magni, leigu húseigna og atvinnu-
rekstri.
- HEI
áður en hægt er að fara að ræða um
þá.“
Sigurður benti á að ef farið væri yfir
alla þá þætti sem skipta máli varðandi
kostnað við byggingu álvers, þá er
hægt að reikna einn stað í lágmarki en
annan ekki. „Hér er um svo marga
óvissuþætti að ræða. Það er engin
ástæða til að reikna okkur það versta,
og t.d. tal um kostnaðarauka sem
fylgir veðráttu hér á Noróurlandi get-
ur sveiflast frá 0 upp í 300 milljónir.
En hver segir að hærri talan sé lík-
legri? Menn verða þess vegna að fara
mjög varlega þegar þeir slá slíku
fram.“
Jón Kxistjánsson, þingmaður Aust-
firðinga, sagði þessi vinnubrögð Suð-
umesjamanna vera afar einkennileg.
„Einu gögnin sem við höfum í hönd-
unum um þetta mál segja að fyrstu
vísbendingar bendi ef til vill til
o.s.frv. Að kostnaður geti verið á bil-
inu 1,5 til 2,5 milljarðar. Síðan kemur
talsmaður Suðumesjamanna fram í
sjónvarpi og segir að munurinn sé
fimm milljarðar. Karl Steinar Guðna-
son kemur daginn eftir í viðtal á Rás 2
og þar segir hann muninn vera allt að
sex milljörðum. Menn vita ekkert
hvaðan þessar heimildir era komnar
og þess vegna hlýtur uppslátturinn að
vera í áróðursskyni."
Jón taldi eina möguleikann á þessum
mun, sem fram kemur í útreikningum
Suðumesjamanna, vera þann að þeir
vilji láta gera minni mengunarkröfur
hjá sér en gert er á landinu almennt.
„Ég trúi því nú varla að slakað verði á
kröfum hvað mengunarbúnað varðar,
þó álverið verði byggt á Suðumesj-
um.“ Annars taldi hann umræðuna
ekki vera tímabæra. „Menn verða í
það minnsta að hafa eitthvað í hönd-
unum áður en þeir slá fram slíkum
fullyrðingum," sagði Jón að lokum.
-hs.
Samþykkt um meðferð
efna á vinnustöðum
Á þingi Alþjóðavinnumálastofn- þær skuldbindingar að gerðar
unarinnar, sera haldið var dag- séu ráðstafanir tíl að vernda
ana 6.-27.júní sk, var m.a. af- heilsu næturvlnnufðlks og bæta
greidd alþjóðasamþykkt um stSðu þess tíl samvista við fjöl-
meðferð efnasambanda á vlnnu- skyldu. 1>á er gert ráð fyrir leng-
stöðvum. Markmið þessarar ingu barnsburðarleyfis og íjölg-
samþykktar er að að draga úr un tældfæra tíl þátttöku f félags-
hættu á slysum og atvinnusjúk- málum. Á þinginu lauk fyrri um-
dómum vegna vinnu við efna- ræftu um drög að
sambönd. Ríki sem fullgilda sam- alþjóðasamþykkt um vinnuað-
þykktina skuldbinda sig tíl að stæður á hótelum, veitíngahúsum
móta heildarstefnu í samvinnu og hliöstæðum fyrirtækjum. Þar
við aðila vinnumarkaðarins um er gert ráð fyrir að settar verði
örugga meðferð efna á vinnu- lágmarksreglur um vinnu- og
stöðum og þessa heildarstefnu h víldartíma, orlof og ýmiss kon-
skal endurskoöa regluiega. ar tryggingar. Samkvæmt drög-
Þingið var haidið í Genf og sam- unum skuiu starfsmenn fá ákveð-
tais sóttu það rúmiega 2000 full- in laun án tilllts til greiðslu þjór-
trúar ríkisstjórna og aðila vinnu- fjár.
markaðarins. Fulltrúar féiags- Aiþjóöavinnumálaþingið sam-
málaráðuneytís, utanríkísráðu- þykkti nokkrar áiyktunartiilög-
neytís og aðiia vinnumarkaðarins ur og var þeirra á meðal tillaga
sóttu þingið af íslands hálfu. sem flutt var að frumkvæöi full-
Á þinginu var einnig afgreidd trúa ríkisstjórna Noröurianda
alþjóðasamþvkkt um nætur- um umhverfis- og atvinnumál.
vinnu. Samkvæmt þeirri sam- Tillagan byggir á skýrslu Sam-
þykkt er næturvinna skilgreind einuðu þjóðanna um umhverfi og
sem „ÖU vinna framkvæmd á þróun en hún var sarain af nefnd
samfelldu sjö klukkustunda sem kennd er við fyrrverandi
tímabili þar sem tíminn frá mið- forsætisráðherra Noregs, Gro
nætti tíi kl. fimm að morgni er Bariem Brundtland, sem var for-
innifaiinn". í samþykktínni felast maður hennar. GS.
Níeis Heimannsson, sem nú
hyggst endumýja kynnin við fæð-
ingarstaðinn.
Til Málm-
eyjar á
75 ára
afmslinu
Níels Hermannsson eftirlitsmaður er
eini núlifandi íslendingurinn, sem
fæddur er í Málmey, en þar leit hann
fyrst dagsins ljós þann 27. júlí 1915.
Níels var aðeins fjögurra ára er hann
flutti ásamt foreldram sínum, Her-
manni Jónssyni og Elínu Lárasdóttur,
úr eyjunni og settist að i Fljótunum.
Hefúr hann aðeins einu sinni heim-
sótt fæðingarstað sinn eftir það, en
það var árið 1941.
Nú ætlar Níels að gera bragarbót,
því á morgun, 27. júlí, hyggst hann
sigla út í eyju ásamt afrnælisgestum
sínum og halda afmælið hátíðlegt þar
við veisluföng, svo sem hangikjöt og
hákarl, ef að líkum lætur. Þegar hafa
margir skráð sig til fylgdar með hon-
um, en öllum góðkunningjmn er
fijálst að koma, hafi þeir tök á. Siglt
verður út með Jóni Eiríkssyni Drang-
eyjaijarli og farið úr Lónkotsmöl á
hádegi.
Foreldrar Níelsar bjuggu í Málmey
frá 1914 til 1918. Áður bjó í eyjunni
Frans Jónatansson og flutti hann að
nýju í Málmey 1919 og bjó þar til
1941.