Tíminn - 11.08.1990, Blaðsíða 14

22 Tíminn
Laugardagúr 11. ágúst 1990
MINNING
Vilborg Sæmundsdóttir
Fædd 30. janúar 1902
Dáin 11. ágúst 1990
í dag kveðjum við elskulega ömmu-
systur mína, Vilborgu Sæmundsdótt-
ur, Lágafelli í Austur-Landeyjum.
Ég get ekki á mér setið að minnast
hennar með nokkrum línum, því Vil-
borg var alveg einstök kona. Efst í
huga mér er hversu trygg hún var, ég
hef aldrei hitt eins trygga manneskju.
Hún kom aldrei hingað suður án þess
að hringja til mín eða koma í heim-
sókn. Þetta átti ekki bara við mig,
heldur einnig aðra sem hún hélt
tryggð við. Þetta er dálítið sem ekki
er hægt að gleyma, því þetta gera
ekki allir nú til dags, því fólk gefur
sér ekki tíma til slíkra hluta.
Þar sem hún var fósturmóðir móður
minnar, var hún mér sem amma og
reyndist mér ætíð sem slík.
Éiginmaður Vilborgar var Finnbogi
Magnússon, einstakt góðmenni, en
hann lést iangt um aldur fram árið
1959.
Svo vel líkaði mér á Lágafelli, að ég
minnist þess að þegar ég átti að byija
í skóla 7 ára gömul og foreldrar mín-
ir sóttu mig að Lágafelli, þá neitaði
ég að fara. Ég mun hafa látið öllum
illum látum í mótmælaskyni. Þetta
sýnir, hve gott mér þótti að vera hjá
Vilborgu ömmusystur minni og Finn-
boga.
Hún bjó alla sína ævi á Lágafelli,
þar til í júní í fyrrasumar að hún fór á
dvalarheimilið Kirkjuhvol á Hvols-
velli. Var mjög gaman að heimsækja
hana þangað. Það var augljóst að þar
líkaði henni ve! að búa og veit ég að
hennar er sárt saknað þar, því hún var
alltaf kát og hress og hafði góð áhrif
á fólk.
S.l. haust fór hún að kenna sér þess
meins sem leiddi hana til dauða 1.
ágúst s.l. og verð ég að segja að aldr-
ei hef ég séð nokkra manneskju heyja
slíka baráttu með eins mikilii reisn
og hún gerði.
Við dætur mínar kom hún fram sem
langamma og gleymi ég aldrei er hún
var að segja stofufélaga sínum að
hún ætti 7 langömmuböm og þá taldi
hún mínar dætur með. Þetta þótti mér
óskaplega vænt um að heyra.
Hún !á á St. Jósepsspítala i Hafnar-
firði í 6 mánuði og var afar þakklát
öllu starfsfólki þar. Ég held að betri
staður hefði ekki hentað henni, því
dóttir hennar Hólmfríður býr í Hafn-
arfirði og sýndi henni aðdáunarverða
umhyggjusemi. Ótrúlegur fjöldi
heimsótti hana þennan tíma og veit
ég að það gladdi hana mjög.
Við Kjartan og dætur okkar Guðrún
og Sigurrós Oddný, þökkum þér,
Villa mín, fyrir alla tryggð og góð-
vild sem þú sýndir okkur. Blessuð sé
minning þín.
Særún Jónasdóttir.
Þeir hverfa einn af öðrum, sam-
ferðamennimir, sem settu hvað mest-
an svip á þessa sveit, Austur-Land-
eyjar, þegar ég var að alast upp. Með
söknuði horfum við á eftir vinum og
félögum yfir „móðuna miklu“.
Nú síðast kvaddi þennan heim Vil-
borg Sæmundsdóttir á Lágafelli, en
hún lést þann 1. ágúst s.l. á St. Jósefs-
spítala i Hafnarfirði. Vilborg var
fædd á Lágafelli 30. jan. 1902, dóttir
hjónanna Guðrúnar Sveinsdóttur og
Sæmundar Ólafssonar, sem þar
bjuggu.
A Lágafelli sleit hún bamsskónum
og þar bjó hún með reisn, ásamt
manni sínum, Finnboga Magnússyni,
í tæp þijátíu ár, en hann lést fyrir ald-
ur fram 22. júní 1959, síðan í félags-
búi í nokkur ár, með syni sínum og
tengdadóttur. Eftir að hún hætti bú-
skap, dvaldi hún áfram á Lágafelli og
hefði áreiðanlega kosið að eyða þar
ævikvöldinu til enda, en hún var svo
heilbrigð í hugsun og ákveðin í þvi
að verða ekki sínum nánustu til byrði
þegar kraftana þryti, að hún sótti um
vistun á Dvalarheimili aldraðra,
Kirkjuhvoli á Hvolsvelli.
Þangað flutti hún fýrir rúmu ári síð-
an, í litla og fallega íbúð, og undi þar
hag sínum vel. Þar endumýjuðust
kynni við gamla kunningja og stofn-
að var til nýrra. Þar veitti hún gestum
sínum af rausn, eins og hún hafði
alltaf gert heima á Lágafelli.
Því miður auðnaðist henni ekki að
dvelja nema nokkra mánuði á Kirkju-
hvoli, því að s.l. haust fór heilsu
hennar að hraka og síðustu sex mán-
uðina dvaldi hún samfleytt á sjúkra-
húsi.
Vilborg og Finnbogi eignuðust tvö
böm. Hólmfriði, sem gift er Reyni
Jóhannssyni, þau búa í Hafnarfirði;
og Magnús, hann er kvæntur Auði
Hermannsdóttur, þau búa á Lágafelli.
Bamabömin em fjögur og bama-
bamabömin orðin fimm.
Einnig ólst upp hjá þeim að miklu
leyti systurdóttir Vilborgar, Guðrún
Amadóttir. Hennar maður er Jónas
Helgason, þau búa á Hellu.
Vilborg eða Villa á Lágafelli, eins
og mér var tamast að kalla hana, var
mikil félagsvera. Hún naut þess að
blanda geði við fólk, enda vinsæl og
vinmörg.
Hún var einn af stofhendum Kven-
félagsins Freyju og varð gjaldkeri í
fyrstu stjóm þess og var það sam-
fleytt í tuttugu og sex ár. Hún var
með í að móta starf félagsins í upp-
hafi og studdi það ætíð með ráðum
og dáð og var virk i félagsstarfinu
fram á siðasta ár; sótti fundi og sam-
komur og fór í ferðir með kvenfé-
lagskonum.
I annarri grein félagslaga Kvf.
Freyju stendur: „Tilgangur félagsins
er að efla samúð og samvinnu meðal
kvenna, gleðja og styrkja fátæka, eft-
ir því sem eftii leyfa, og styðja hvers-
konar þjóðþrifamál, fyrst og fremst
innan þessarar sveitar.“ Ég tel að of-
anskráð tilvitnun sé mjög í anda Villu
á Lágafelli, þvi þau vom ófá sporin,
sem hún átti til nágranna og vina, til
að gleðja og styrkja, með gjöfum og
sínu hlýja viðmóti, bæði fyrir hönd
Kvenfélagsins og einnig á eigin veg-
um. Hún var gerð að heiðursfélaga
Kvf. Freyju á áttræðisafmæli sínu 30.
jan. 1982. Minningarsjóður Guðrún-
ar á Lágafelli var stofhaður 29. sept.
1945. Úr þessum sjóði er árlega veitt-
ur styrkur á jólafostu. Kom það yfir-
leitt í hlut Villu, sem formanns sjóðs-
stjómar, frá upphafi til loka síðasta
árs, að færa styrkþegum þennan
glaðning, og veit ég að hún naut
þessara ferða mjög. Villa var stjóm-
söm og dugleg til allra verka og vildi
að hlutimir gengju hratt og vel fyrir
sig.
A yngri ámm lærði hún að vefa og
óf talsvert, rúmábreiður o.fl., samfara
venjulegum bústörfum. Einnig eign-
aðist hún snemma pijónavél og vann
mikið á hana. Eftir að umsvif við bú-
skap og félagsstörf minnkuðu, stund-
aði hún hannyrðir af kappi, heklaði,
pijónaði og saumaði út og vom af-
köstin hreint ótrúleg. Flesta þessa
muni gaf hún frá sér, til ættingja og
vina, og fóm ég og mínir afkomend-
ur ekki varhluta af þvi.
Villa var ekki fyrir að draga það til
morguns, sem hægt er að gera í dag,
og til marks um það kallaði hún mig
á sinn fund, fyrir síðustu jól, og færði
mér heklað rúmteppi, sem hún hafði
sjálf unnið og sagði það vera afmæl-
isgjöf. Þá var hálft ár í þetta afmæli,
en eins og hún sagði: „Það er ekki
víst að ég geti komið til þin þá“; og
það reyndust orð að sönnu.
Síðustu mánuðimir urðu henni erf-
iðir, en hún gerði sér fulla grein fyrir
því að hverju fór og var búin að ráð-
stafa öllu sínu.
Hún skilaði löngu og góðu dags-
verki með sóma og hafði þörf fyrir
hvíld. Andlegri heilsu og reisn hélt
hún til hinstu stundar, þó líkamlegt
þrek væri þrotið.
Við Eyvindur, synir okkar, tengda-
dætur og bamaböm, þökkum Villu á
Lágafelli allt það sem hún var okkur.
Einnig þakka Ella á Skíðbakka og
Guðbjörg frá Snotra allar góðar sam-
vemstundir.
Blessuð sé minning Vilborgar Sæ-
mundsdóttur.
Aðstandendum hennar sendum við
samúðarkveðjur.
Guðrún Aradóttir.
I dag verður Vilborg Sæmundsdótt-
ir, húsfreyja á Lágafelli í Austur-
Landeyjum, jarðsett frá Krosskirkju í
Landeyjum.
Um þessar mundir em liðin 43 ár frá
því að ég kynntist Vilborgu eða Villu,
eins og hún var ávallt nefnd, er ég
sem bæjarbam fór í mína fyrstu sveit
austur að Lágafelli. Sæmundur Ól-
afsson, fyrmrn oddviti og sýslu-
nefndarmaður, hafði legið á sömu
stofu á sjúkrahúsi og Gunnlaugur,
foðurbróðir minn. Þar kynntist faðir
minn Sæmundi, sem leiddi svo aftur
til þess, að ég gerðist sveitadrengur
hjá hjónunum Finnboga Magnússyni
og Vilborgu Sæmundsdóttur, dóttur
Sæmundar.
Mér er enn í bamsminni, þegar ég á
vordögum 1947, þá 8 ára gamall, hélt
í sveitina. í hlaðinu á Lágafelli hitti
ég hjónin. Villa tók mig að sér, en
faðir minn tók undir handlegg Finn-
boga og leiddi hann út á tún. 2 ámm
síðar sagði Villa mér, hvað þeim
karlmönnunum hefði farið þar á
milli. Faðir minn átti að hafa sagt við
Finnboga: „Finnbogi, þú manst það,
góði, að láta drenginn vinna nógu
mikið.“ Villa sagði mér um leið og
hún sagði mér þetta, að hún hefði
ákveðið að sjá til þess að vinna min
yrði hæfileg; hún vildi ekki ofgera
bömum eða unglingum, enda þótt
hún vissi, að foður mínum gekk að-
eins gott eitt til.
Þeir þrír ættliðir, sem Lágafell hafa
setið og sem ég man eftir, era meðal
duglegustu og framsæknustu bænda
landsins. Fyrst Sæmundur Ólafsson,
þá Finnbogi Magnússon og nú
Magnús Finnbogason. Þeir hafa ver-
ið manna fyrstir til þess að tileinka
sér nýjungar í landbúnaði. Þeir biðu
ekki eftir umfjöllun og samþykki
þunglamalegs og ríkisrekins búnað-
arþings. Þeir riðu venjulega á vaðið
sjálfir og vildu verða manna fyrstir til
þess að láta tæknina hjálpa til við að
auka afrakstur búsins. Lönd Austur-
Landeyinga vom að mestu mýrar.
Stór hluti heyja þeirra kom úr mýrun-
um. Þar var slegið með orfi, heyið
var bundið í bagga og flutt heim á
reiðingi.
A fimmta áratug þessarar aldar hófu
þeir Lágafellsfeðgar að bijóta mikið
land til ræktunar. Skurðir vom grafn-
ir. Sandur úr uppgreftrinum var jafn-
aður í vegi, þannig að fært varð með
hestvagna um hluta jarðarinnar. Með
því var farið að flytja heybaggana
heim á vögnum. Vagnamir vora
lengdir og breikkaðir.
Einhveiju sinni stóð ég utan húss
við hlið Sæmundar Ólafssonar og
vom þeir feðgar, Finnbogi og Magn-
ús, að koma af engjum, hvor með
sinn heyvagninn, hlaðinn heybögg-
um upp í 3 hæðir. Þá þótti gamla
manninum nóg um. Kallaði i Villu,
dóttur sína, og sagði það sína skoðun,
að nú væri of langt gengið, hestamir
þyldu þetta ekki. Villa svaraði að
bragði, að hann vissi eins vel og hún,
að þeir feðgar myndu aldrei misbjóða
hestunum. Ekki reyndi meira á þá við
þessar aðstæður heldur en áður, er
hver hestur bar 2 bagga yfir mýrar og
keldur. Siðan leiddi hún gamla
manninn inn. Hún var fost fyrir, hús-
móðirin. Á heimilinu var það hún
sem réð. Það efaðist enginn um, þótt
aldrei sæi ég hana skeyta skapi.
Eftir lát Finnboga bjó Vilborg fé-
lagsbúi ásamt syni sínum Magnúsi,
en síðar tók Magnús einn við búi.
Sami krafturinn hefur einkennt rekst-
urinn sem áður, nýjar búgreinar
reyndar sem hliðarbúgreinar, svo
sem komrækt, fiskeldi og skógrækt.
Á þessum ámm vom ærin störf fyr-
ir húsmóðurina innan heimilis. Þrátt
fyrir það gekk Villa ávallt til mjalta
og greip gjaman til hrifunnar, þegar
hirt var. Velgengni Lágafellsbúsins
var ekki síður húsmóðurinni að
þakka, heldur en karlmönnunum sem
sinntu störfum utan veggja heimilis-
ins. Þetta skildu þeir og virtu.
Eftir að bmgðið var búi og nýir hús-
bændur jafht utan sem innan dyra
höfðu tekið við, gætti Villa þess mjög
að sýna tillitssemi en var þó áffarn
ein af heimilisfólkinu.
Á árinu 1989 frétti ég, að Vilborg
væri flutt frá Lágafelli og í Kirkju-
hvol, heimili aldraðra á Hvolsvelli. Á
haustnóttum það ár heimsótti ég
hana. Hún sýndi mér hreykin hinar
nýju vistarvemr og sagði síðan að
bragði, að nú yrðum við að fá okkur
saman kaffi og flatkökur, bakaðar úr
komi af Lágafellsökrum. Ég hafði
verið að velta því fyrir mér, áður en
ég kom, hvers vegna hún hefði flutt.
Við kaffiborðið sagði hún mér sög-
una, óspurð. Hún hefði áður haft á
orði, að hana langaði til þess að flytja
á Kirkjuhvolsheimilið á meðan hún
væri það hress, að hún yrði ekki til
byrði, fólkinu á Lágafelli. Þegar ný-
bygging við Kirkjuhvol var risin,
hefði Magnús, sonur hennar, sagt
henni að nú ætti hún kost á húsrými á
nýja staðnum, en eins og hún vissi
gæti hún búið áffam á Lágafelli. í
samræmi við þá skoðun, sem hún
hafði látið í ljósi, hefði hún ákveðið
að flytja sig irni set.
Síðustu mánuðina, sem Villa lifði,
dvaldi hún á St. Jósefsspitalanum í
Hafharfirði og lést þar.
Síðastliðið vor, þegar ég heimsótti
hana, færði ég henni á stundum rauða
rós. Ég sagðist færa henni kratarós.
Hún sagðist vera ánægð að fá rós frá
mér, en taldi óþarfa að blanda krat-
isma inn í það. Ég sagði þá við hana,
að ef hún væri á kjörskrá í Hafhar-
firði, hlyti hún að kjósa krata, þar
sem dóttir hennar, Hólmffíður, væri
fyrsta konan sem hefði setið í stjóm
Alþýðuflokksfélags Hafharfjarðar.
Hún sagði það ffáleitt vera. Sagði ég
þá við hana, að ef ég væri nú í ffam-
boði fyrir kratana, hlyti hún nú að
kjósa flokkinn. Hún horfði niður, en
leit síðan aftur upp og sagði: ,Jikld
einu sinni, þótt þú værir í framboði,
Hrafhkell minn. Ég er orðin svo
gömul og hefi alltaf kosið Framsókn-
arflokkinn. Hvers vegna ætti ég svo
sem að fara að breyta núna?“ Svo
mörg vom þau orð, sem ef til vill lýsa
henni betur en margt annað. Það
traust og sú festa, sem einkenndi
hana. Hún var fost fyrir, trygg og ein-
læg.
Síðasta skiptið, sem ég heimsótti
hana, var hún orðin mjög aðffam-
komin. Hún sagðist vera orðin södd
sinna lífdaga og vildi fara að kveðja
og það yrði efalaust ekki langt, þar til
ég myndi fylgja henni til grafar. Ég
spurði hana þá, hvort hún tryði á
ffamhaldslíf. Hún kvað já við, og
þess vegna kviði hún ekki fyrir að
halda á vit feðra sinna. Við vomm
sammála um það, að rétt væri, að ég
skrifaði fáein kveðjuorð, að henni
látinni.
Vilborg Sæmundsdóttir fæddist 30.
janúar 1902. Foreldrar hennar vom
hjónin Guðrún Sveinsdóttir og Sæ-
mundur Ólafsson. Systkini hennar
vom Margrét, símstöðvarstjóri á
Hvolsvelli, og Sveinn Sæmundsson,
yfirlögregluþjónn í Reykjavík. Vil-
borg giftist Finnboga Magnússyni
bónda, ættuðum frá Reynisstað í
Mýrdal. Finnbogi lést á árinu 1959,
langt fyrir aldur ffam. Böm þeirra
vom 2: Hólmffiður Finnbogadóttir,
ffamkvæmdastjóri Skógræktarfélags
Hafnarfjarðar, gift Reyni Jóhanns-
syni húsasmið; og Magnús Finn-
bogason, bóndi á Lágafelli, kvæntur
Auði Hermannsdóttur. Systurdóttur
Vilborgar, Guðrúnu Amadóttur,
stöðvarstjóra Pósts og síma á Hellu,
ólu þau hjón einnig upp. Guðrún er
gift Jónasi Helgasyni, fyrrverandi
mjólkurbílstjóra.
Ég og fjölskylda mín sendum að-
standendum samúðarkveðjur okkar
um leið og við kveðjum Vilborgu
Sæmundsdóttur hinstu kveðju og
þökkum henni samfylgdina.
Hrafnkell Ásgeirsson.
Matráðskona óskast
að Grunnskólanum, Finnbogastöðum, Árnes-
hreppi, næsta vetur. Upplýsingar gefur Gunn-
steinn Gíslason í símum 95-14001 og 95-
14003.
BORGARSKIPULAG REYKJAVIKUR
BORGARTÚN 3-105 REYKJAVÍK - SÍMl 26102
Hverfaskipulag, borgarhluti 2:
Vesturbær sunnan Hringbrautar
Orðsending frá Borgarskipulagi
til íbúa og hagsmunaaðila
Á Borgarskipulagi Reykjavíkur fer nú fram frum-
vinna að hverfaskipulagi borgarhluta 2, sem af-
markast af sjó og mörkum Reykjavíkur og Sel-
tjarnarness að vestan, Hringbraut að norðan og
Oskjuhlíð að austan. íbúar og aðrir hagsmuna-
aðilar á þessu svæði eru hvattir til þess að koma
ábendingum á framfæri við Borgarskipulag um
það sem þeir telja að betur mætti fara í borgar-
hlutanum, t.d. varðandi umferð, leiksvæði og
önnur útivistarsvæði. Þær munu verða teknar til
gaumgæfilegrar athugunar og metnar með tilliti
til heildarskipulags borgarhlutans.
Ábendingum óskast skilað munnlega eða skrif-
lega fyrir 1. september 1990 til Ingibjargar R.
Guðlaugsdóttur, deildarstjóra hverfaskipulags á
Borgarskipulagi Reykjavíkur.