Tíminn - 15.08.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Miðvikudagur 15. ágúst 1990
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin I Reykjavlk
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Glslason
SkrifstofurLyngháls9,110 Reykjavlk. Síml: 686300.
Auglýslngasfml: 680001. Kvöldsfman Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi h.f.
Mánaðaráskrift kr. 1000,-, verð I lausasölu kr. 90,- og kr. 110,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Varnir gegn ofbeldi
Samkvæmt fréttum íjölmiðla sér borgarstjórinn í
Reykjavík það til úrræða um starfsfrið og vinnuvemd
strætisvagnastjóra í höfuðborginni að þjálfa þá í
sjálfsvöm gegn árásum farþega. Komið hafa upp hug-
myndir um að stúka vagnstjórana af í mann- og skot-
heldum stjómklefum vegna árásarhættu ölóðra óald-
arflokka. Vagnstjórar gera kröfu til þess að komið sé
upp sérstöku fjarskiptakerfi í vögnunum til að auð-
velda þeim að ná neyðarsambandi við lögreglu, ef al-
varlega ber út af í samskiptum þeirra og farþega.
Strætisvagnastjórar hafa auk þess talið nauðsynlegt
að hafa lögreglu í vögnunum á vissum tímum sólar-
hrings þegar árásarhætta í strætisvagnaþjónustunni er
hvað mest.
Allar þessar hugmyndir em til komnar vegna þess að
ofbeldi fer sívaxandi í höfuðborginni og er komið á
mjög alvarlegt stig sem hvorki lögregla né borgaryfír-
völd kunna ráð við. Yfirvöld virðast á þessu stigi
fóma höndum þegar til þess kemur að ræða raunhæf-
ar leiðir til að uppræta ofbeldisverknað af því tagi
sem á sér stað í Reykjavíkurborg og svara ffemur með
því að búast skuli til vamar gegn ofbeldinu en upp-
ræta það eins og það hljóti að vera viðvarandi og
óviðráðanlegt.
Viðurkennt skal að yfirvöldum er vandi á höndum í
leit að úrlausnum í þessu efni. Lögreglustjórinn í
Reykjavík segir réttilega að ofbeldisaldan sé þjóðfé-
lagsmein sem leita verði orsaka að á breiðiun gmnd-
velli. Þessa ábendingu lögreglustjóra ber að taka al-
varlega. í henni er fólgin áminning um að hversu
mikilvægur sem viðbúnaður lögreglu er til vamar því
að borgaramir verði fyrir ofbeldisárás, verður að gera
félagslegar ráðstafanir til þess að draga úr ofbeldistil-
efhum og sameina alla ráðamenn á þessu sviði um
virkar aðgerðir.
Borgarstjóm Reykjavíkur þarf að hafa miklu meiri
forgöngu um aðgerðir í þessum efnum en verið hefur.
Hún þarf að beitast fyrir samvinnu skólayfirvalda og
fijálsra félagasamtaka um þessi mál og fá viðkom-
andi ráðuneyti til samstarfs um jákvæðar, félagslegar
lausnir frernur en að láta sitja við tæknilegan vamar-
viðbúnað einan. Yfirvöld mega ekki láta á sannast að
þau ætli að gefast upp á því að ráða niðurlögum of-
beldishneigðar með jákvæðum aðgerðum.
Þótt margir líti svo á að lögreglan sé vamarlið sem
kalla skuli til þegar til árása og ofbeldis kemur, er
tímabært að breyta þessu viðhorfi með því að fela
lögreglunni sinn hluta þess forvamarstarfs sem vinna
þarf til upprætingar lögbrotum. Hér verður ekki á
neinn hátt dregið úr vilja lögreglu og lögregluyfir-
valda um að breyta í ýmsu starfsháttum sínum og
skipulagi, en þá má ekki útiloka hreinskilnislegar vun-
ræður um skipan lögreglmnála og þá þörf sem það er
að lögreglan sé jafhvirk í forvamarstörfum gegn lög-
brotum sem hún er í glímu við ofbeldis- og afbrota-
menn á vettvangi.
Öryggismál reykvískra borgara em þó fyrst og
fremst viðfangsefhi borgarstjómar. Borgarstjóm þarf
að sinna þessum málum betur.

:S VÍTT OG RRFITT : • ■ III III. . , . K
Grófasta form dónaskapar
Eftir árásarhrinur helgarinnar ber
svo við að menn eru greinilega famir
að hafa áhyggjur af sívaxandi ofbeldi
unglinga og imgs fólks yfirleitt.
Strætisvagnabílstjórar gera sam-
þykktir um að aka ekki tilteknar leið-
ir á síðkvöldum vegna þess að þeir
eru beinlínis í lífshættu vegna árásar-
gimi unglingahópa. Menn em lamd-
ir, skomir og marðir af illþýði sem
virðist hafa þann tilgang einan með
svona andfélagslegri hegðan að
vinna náunganum mein.
Ráðist er á fullorðna konu í hennar
eigin húsi og ungur maður þjarmar
að henni á óhugnanlegan hátt.
Hvað veldur þessu háttarlagi spyija
menn hvem annan og svörin verða
tilviljanakennd og ósannfærandi.
Eitthvað er farið úrskeiðis og upp-
eldishlutverk heimila, skóla og dag-
heimila af ýmsu tagi er vanrækt.
Auðvelt er að skella skuldinni á ein-
hveija blóraböggla sem fyrst koma
upp í hugann þegar leitað er skýringa
á á svo andstyggilegu háttemi sem
ofbeldi gagnvart náunganum er.
Margar orsakir
Einhvem tímann vom það kvik-
myndimar og síðan myndbandaspól-
ur með ofbeldismyndum sem áttu að
smita út fiá sér. Má vel vera að þama
sé að leita einnar orsakar af mörgum.
Lausagangur unglinga og takmörk-
uð tengsl við fjölskyldur sínar getur
haft hin verstu áhrif, þó að því til-
skyldu að fullorðna fólkið í fjöl-
skyldunum sé hótinu skárra en ung-
viðið.
Agi í uppeldi hefur verið nánast
bannorð irni skeið og svipað má
segja um skólana.
Það er kunnara en frá þurfi að segja
að lögreglan má helst hveigi reyna
að halda uppi skikk í þjóðfélaginu án
þess að hljóta ámæli fyrir óþarfa af-
skiptasemi og jafnvel lögregluof-
beldi.
Það er eins og stór hópur fólks hafi
ekki getað vanið sig af að líta á lög-
gæslu fra öðrum sjónarhóli en þeim
sem þótti mest hrifandi, ofan af götu-
vígum Parísar 1968.
Beiting ofbeldis kemur fram i möig-
um öðrum myndum en þeim að
krakkaskríll reyni að taka strætis-
vagnabílstjóra af lífi og að lumbrað
sé á gömlum konum eða gestum og
gangandi hér og hvar.
I bílaumferðinni eru maigir og
hættulegir ofbeldisseggir á ferð. Þeir
ryðjast og troðast og bijóta umferð-
arreglur hver um annan þveran og
aldrei er neitt gert til að bægja þeim
stórhættulegu ofbeldisverkum ftá.
Umgengnisvenjur
Fíkniefnaneysla er oft undanfari of-
beldisverka og leiðir hvað af öðru
neyslan og afbrotin.
Með einhveijum sanni er hægt að
halda fram að líkamlegt ofbeldi og
árás á aðra manneskju sé eitthvert
grófasta formið á dónaskap. Þeir sem
ekki kunna eða kasra sig um viðhafa
siðlegar umgengnisvenjur við sam-
borgara sina em dónar sem ekki
þykja í húsum hæfir.
Hér getur verið komið að atriði sem
ekki hefur verið gefinn eins mikill
gaumur og skyldi.
Hvar er almenn kurteisi kennd og
hver kynnir uppvaxandi fólki eðli-
legar og manneskjulegar samskipta-
reglur?
Kurteisi er annað og meira en ein-
hveijar yfirborðslegar siðvenjur.
Hún er reglur sem siðaðir menn setja
sjálfum sér í samskiptum við aðra og
er hógværðin aðall sannrar kurteisi.
Ef menn hættu að temja sér dóna-
skap við náungann í bílaumferðinni
og sýndu þá sjálfsögðu kurteisi að
virða umferðarlög í hvívetna hyrfi
firringin brátt af götum og vegum og
mannlífið yrði ofurlítið bjartara.
Það er ekki nóg að setja reglur og
lög um samskipti manna, það verður
að kenna uppvaxandi þjóðfélags-
þegnum þær og sjálfir verða þeir að
hlú að mannasiðum sínum.
í öllu hinu mikla menntakerfi og
upplýsingaflæði úr fjölmiðlum ætti
kannsi einhvers staðar að vera rúm
fyrir tilsögn í undirstöðuatriðum
mannasiða og jafnvel sjálfsaga.
Ef samskiptareglur þjóðfélags eru
ekki til eða ekki virtar leiðir það ekki
til annars en stjómleysis og kaosar.
Og þeir sem annast uppeldi mega
ekki skorast undan þeim skyldum
sem þeim eru lagðar á herðar. OÓ