Tíminn - 16.08.1990, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 16. ágúst 1990
Tíminn 7
VETTVANGUR
Þórarinn Þórarinsson:
Enskur stjórnmálaleiðtogi gefur
Sjálfstæóisflokknum holl ráð um EB
í Bríissel stendur nú yfir mikil deila innan Efnahagsbandalags Evr-
ópu um framtíð þess eða réttara sagt hvert það eigi að stefna. Hér
var nýlega á férðinni einn merkasti leiðtogi breska fhaldsflokksins og
átti m.a. viðræður við foríngja Sjálfstæðisflokksins. í viðtali við hann,
sem birtist í Morgunblaðinu 1. ágúst, barst talið m.a. að þessum
ágreiningi i Briissel og forust lávarði þá þannig orð:
„Við ættum að flýta okkur hægt að
sameina 12 ólíkar þjóðir í eitt ríki,“
segir Young lávarður, tjmim vara-
formaður breska íhaldsflokksins,
um þróunina í Evrópubandalaginu
(EB). Lávarðurinn, sem var staddur
hér á landi í síðustu viku, segir að
ólíkar áherslur í málum bandalags-
ins snúist um tvær leiðir. Annars
vegar hvort stefna beri að stjómar-
farslegri einingu rikjanna tólf með
tilheyrandi miðstýringu eða mynd-
un laustengdara bandalags sem
e.t.v. geti síðar spannað alla álf-
una.“
í viðtalinu er vikið að hugsanlegri
aðild íslands að Efhahagsbandalag-
inu. Um það segir svo í viðtalinu:
„Þetta er fyrsta heimsókn Young
lávarðar hingað til lands. Er hann
var spurður hvort hann ráðlegði ís-
lendingum að sækja um aðild að
EB sagðist hann alls ekki vilja gefa
okkur nein ráð, við væmm fullfær
um að taka ákvarðanir sjálf. Hins
vegar sýndist honum ljóst að þjóð
sem réði yfir svo miklum náttúm-
auðæfum hlyti að spjara sig vel,
hvort sem hún yrði í bandalaginu
eða utan þess.“ Það verður ekki
annað sagt en að hinn enski stjóm-
málaleiðtogi hafi gefið íslenskum
flokksbræðram sínum holl ráð, ef
þau hafa verið á sömu leið og
Morgunblaðið hefur eftir honum.
í fyrsta lagi eiga íslendingar að
fara sér hægt meðan ekki er fullljóst
hvert Efnahagsbandalagið stefnir. I
öðra lagi eiga íslendingar ekki að
óttast það, þótt þeir lendi utan
í fyrsta lagi eiga
íslendingar að fara sér
hægt meðan ekki er
fullljóst hvert Efnahags-
bandalagið stefnir. í
öðru lagi eiga íslending-
ar ekki að óttast það,
þótt þeir lendi utan
bandalagsins að lokum,
því að þjóð, sem ráði
yfir eins miklum náttúru-
auðæfum og íslending-
ar, geti spjarað sig,
hvort sem hún yrði í
bandalaginu eða utan
þess.
bandalagsins að lokum, því að þjóð,
sem ráði yfir eins miklum náttúra-
auðæfum og Islendingar, geti spjar-
að sig, hvort sem hún yrði í banda-
laginu eða utan þess. Hér er ekki
tekið undir áróður þeirra trúboða
sem hvetja Islendinga til að ganga
strax í bandalagið, því að ella muni
öll físksala stöðvast af óyfirstígan-
legum tollmúr hins nýja Evrópurik-
is. íslendingar hafi því um tvennt að
velja, annars vegar eymd og volæði
og hins vegar sæluvist í hinu nýja
miðstýrða Evrópuriki sem enn er
ekki fiillséð hvað úr verður. En þótt
það komist á laggimar er rangt að
það muni setja Islendingum afar-
kosti og íbúar þess hætta að borða
íslenskan fisk. Þetta er jafhslæmur
átrúnaður og að vanmeta söluhæfni
íslenskra sjávarafurða.
Að lokum skal svo birt ffásögn
Morgunblaðsins af starfsferli og
stöðu Young lávarðar til að sýna að
þar fer enginn ómerkingur: „David
Ivor Young, sem var aðlaður 1984
og heitir nú Young lávarður af
Graffham, er stjómarformaður
nokkurra alþjóðlegra stórfyrirtækja
í Bretlandi en mun vera aðalráð-
gjafi Thatcher við næstu þingkosn-
ingar er verða ekki seinna en 1992.
Lávarðurinn, sem er 58 ára gamali,
á sæti í lávarðadeild breska þings-
ins en hefur aldrei setið í neðri mál-
stofunni. Foreldrar Youngs lávarðar
vora innflytjendur, faðirinn Lithái
en móðirin þýsk. Hann er lögffæð-
ingur að mennt, hefur lengst af
stundað kaupsýslustörf og verið
einn af nánustu samstarfsmönnum
og ráðgjöfum Margrétar Thatcher
forsætisráðherra ffá 1979. Hann var
ráðherra án ráðuneytis 1894, at-
vinnumálaráðherra 1985-1987 og
viðskipta- og iðnaðarmálaráðherra
1987 til 1989 er hann sagði af sér
ráðherradómi til að gegna öðrum
störíum. Sama ár var hann kjörinn
varaformaður íhaldsflokksins en
sagði af sér fyrir tveim vikum.
Hann hefiir oft verið nefhdur einn
af mögulegum arftökum Thatcher.
Young lávarður var talinn eiga mik-
inn þátt í sigri íhaldsmanna í þing-
kosningunum 1987 en hann var
einn af helstu skipuleggjendum
kosningabaráttunnar.“

BÓKMENNTIR
IPOKAHORNINU
Kari Helgason: I pokahomlnu.
Verölaunabók.
Þegar Armann Kr. Einarsson varð
sjötugur var Verðlaunasjóður
barnabóka stofnaður. Það var fjöl-
skylda Ármanns og bókaútgáfan
Vaka sem lögðu til stofnféð. Síðan
hafa fleiri tekið þátt í kostnaðinum.
Og nú hafa verðlaun verið veitt f
fimm skipti.
Sá er verðlaunin vann þetta ár er
Karl Helgason ritstjóri. Eins og
stundum áður er það fyrsta bók
höfundar sem hlýtur verðlaun í
þessari keppni, því að þetta er
fyrsta bókin sem Karl lætur frá sér
fara.
Söguhetjan er 12 ára drengur.
Hann er stundum vansæll vegna
þess að honum er stritt og hann hef-
ur ekki unnið sér til frægðar likt og
hann þráir. Hann dreymir um viður-
kenningu og afrek og dvelur oft í
heimi draumanna.
Það er alltaf eitthvað að gerast.
Ungur maður reynir að ná sáttum
við lífið. Til þess er leitað ýmissa
ráða, misjafnlega góðra og misjafn-
lega skynsamlegra eins og gengur.
Samhliða því verður hinn ungi
maður að endurskoða verðmætamat
sitt. Og hann vitkast af reynslu
sinni.
Karí Helgason.
NÆFIR EINFARAR 0G ALÞYÐUMYNDIR
Einfarar í íslenskri myndlist
Höf: Aöalstelnn Ingólfsson
Útg: Almenna bókafélagiö i samvinnu við
lceland Revlew, Reykjavik 1990.
Tilgangur bókarinnar um einfara í ís-
lenskri myndlist er að sögn Aðalsteins
Ingólfssonar sá að einhveijir hafi
ánægju af. Ekki er ætlunin að breyta
viðhorfum efasemdamanna í garð ut-
anveltumanna í myndlist, geðsjúkra,
bama og alþýðulistamanna. Þó væri
það ánægjuleg aukageta. Þetta kemur
ffam í annars fróðlegum inngangi Að-
alsteins og er greinilegt að markmið
höfundar og útgefanda hefði mátt vera
lítið eitt háreistara gagnvart skjól-
stæðingunum sem í bókina völdust,
sjálfum listamönnunum.
Aðalsteinn gerirnokkuð langan inn-
gang um alþýðulistamenn og sál-
sjúka málara. Virðist honum i mun að
setja ísland á blað í samanburði við
útlenda lexikona um ffumstæða list
af ýmsu tagi allt frá tímum hellarist-
anna. Fræðiritin era ýmist safnrit um
list bama, næfra (naif-ista), geð-
sjúkra, einangraðra þjóðflokka og al-
þýðulistamanna eða þá sérstök rit um
myndlist sálsjúkra. Það sem samein-
ar er brenglun á rökrænni heims-
mynd. Þegar á hólminn er komið
forðast hann greinilega að nefna
nokkra íslenska listamenn i flokki
geðveikra og ekkert dæmi er tekið
um listir bama. Trúlegt er að ekki
hafi verið rými í einni bók fyrir sýn-
ishom af listum bama og lasburða á
sinni. Því er að sjá að aðeins sé fjall-
að um listir næffa og alþýðuli&ta-
manna. Þetta era listamenn frásagna
og skreytinga af misjafhri getu en
mikilli tjáningarþörf. Þó að geðlækn-
ar telji sig geta notað myndsmíðar til
hjálpar við sálffæðigreiningu get ég
ekki neitað því að mér hefur alltaf
þótt hálfhjákátlegt þegar listfræðing-
ar róa á þau mið. Þeir ættu þess í stað
að einbeita sér að því að rista stöðugt
dýpra í faglegu mati.
Ellefu einfarar
Þeir ellefu sjálfstæðu listamenn al-
þýðunnar, indriðar myndlistar, sem
valdir era til bókarinnar era Sölvi
Helgason, Karl Einarsson Dunganon,
Ólöf Grimea Þorláksdóttir (Gríma),
Stefán Jónsson ffá Möðradal, Eggert
Magnússon, Þórður Valdimarsson
(Kikó Korriró), Sigurlaug Jónasdótt-
ir, Kristinn Ástgeirsson, Gunnar
Guðmundsson og Guðmundur
Ófeigsson. Spannar listin allt ffá ein-
faldri ffásagnarþörf um fyrri tíma bú-
hætti til hugaróra og samskipta
manna við álfa og huldufólk.
Fjöldi mynda í bókinni er ljós vott-
ur um þá skapandi listamenn sem af
ólikum ástæðum hafa ekki notið fag-
legrar tilsagnar í málaralist eða að-
eins lært að lágmarki, en mála falleg-
ar, djarfar, líflegar og umhugsunar-
verðar myndir. Það er sorglegt ef satt
er að enginn þessara alþýðulista-
manna hafi hlotið náð fyrir augum
stjómenda Listasafns Islands utan
Dunganon.
Ljósmyndir Páls Stefánssonar og
annarra era góðar og ffágangur bók-
arinnar til prýði, þótt vitanlega sé
leiðinlegt til þess að vita að Almenna
bókafélagið hefur þurft að leita til
Ítalíu með prentun. Bókin er í heild
vel unnin og full af fallegum mynd-
um. Ekki er reynt að fara út fyrir regl-
ur um hefðbundið bókaumbrot, þó að
innihaldið gef að þessu sinni tilefni
til þess.
I ffamhaldi af þessari bók þarf að
mínu viti að huga að þeim listamönn-
um alþýðunnar sem teljast aðeins
vera fristundamálarar og venjulegt
fólk. Þeir era til i hveiju héraði og
þótt ekki væri tekinn nema einn slík-
ur listamaður úr hveijum landshluta
er eins víst að safnið yrði bæði ffóð-
legt og ánægjulegt. Rauður þráður
þvílíkrar bókar gæti t.d. verið það
sérkenni íslenskrar myndlistar að
vera djarftækur til óvenjulegra lita.
Til að komast í slíka sýnisbók þyrftu
menn því ekki endilega að vera sál-
sjúkir, þroskaheftir, næfir eða húk-
andi utan garðs. Venjulegir málarar
alþýðunnar hafa vissulega verið af-
skiptir og færi vel á þvi að gera veg
þeirra meiri í samræmi við þann tón
sem sleginn er í þessari bók, Einfarar
í islenskri myndlist. Það væri
ánægjulegt og eins víst að aukageta
slíkrar bókar yrði hvatning til
ólærðra hæfileikamanna og virðing-
arauki þeirra sem það eiga.
Kristján Björnsson
Bamabók þarf að vera gerð af
skilningi á bemsku og bami. Hún á
að túlka bemskuna rétt, segja frá
sorgum og gleði bamshugans af
skilningi. Þegar það tekst verður til
góð bók sem verið getur góð og
gagnleg lesning fyrir fólk á öllum
aldri.
Verðlaunabækur íslenskra bama-
bóka hafa uppfyllt þessi skilyrði.
Hér verður ekki gerður neinn sam-
anburður á þeim, en þessi fimmta í
þeirri röð skipar sæti sitt með sóma.
Hér er bernskum tilfinningum lýst
af nærfæmum skilningi. Og það
ræður úrslitum.
Ármann Kr. Einarsson beitti sér
fyrir þvi að bamabókmenntir yrðu
metnar jafnt og annar skáldskapur.
Sú viðleitni hefur borið árangur.
Það fer vel á því að viðurkenning á
því sem vel er gert í þeim efnum
tengist nafni og minningu hans. En
megintilgangur Verðlaunasjóðs ís-
lenskra bamabóka er að örva fólk
til að skrifa bækur fyrir böm og
unglinga og stuðla þannig að auknu
framboði úrvalsefnis fyrir æsku
landsins. Þar til má telja verðlauna-
bækur sjóðsins.
í pokahominu er saga sem sögð er
vafningalaust með hressilegum og
gagnorðum stíl, laus við ónytju-
mælgi. Það eru líka góðir kostir.
H.Kr.
Einleikur á bók
Ljóðabók eftir
Hrafn Harðarson.
Fyrsta einleiksbók höfundar er
nýkomin úr prentun og ber þetta
heiti: Þríleikur að orðum.
Áður hafði hann verið með þeim
Magnúzi Gezzyni og Þórhalli
Þórhallssyni í riti sem heitir Fyrr-
vera.
Sami höfundur á ljóð og smásög-
ur í tímaritum og blöðum frá fyrri
árum.
Bókin er aukin myndum Hamar
Hrafnsdóttur.
Páll Bjamason prentaði hana og
Stefán Jón Sigurðsson batt. Hún
er gefin út á kostnað og ábyrgð
höfundar og fæst hjá honum.
Hrafn Andrés Harðarson
Þríleikur að orðum