Tíminn - 21.08.1990, Blaðsíða 8

4-
8 Tíminn
Þriöjudagur21. ágúst 1990
Þriðjudagur21. ágúst 1990
I iminn 9
Eftir
Birgi
Guðmunds-
son
Endurmat á afkomu rfkissjóðs miðað við útkomuna fyrstu
6 mánuði 1990:
Allt bendir nú til að fjárlög í ár muni
standast og afkoma ríkissjóðs í árslok
verða svipuð og gert var ráð fyrir í ljár-
lögum. Hallinn verði rétt um 4 milijarð-
ar króna, en fjárlög gera ráð fyrir 3,7
milljarða kr. halla. Gangi þetta eftir
hefur halii ríkissjóðs farið stigminnk-
andi undanfarin ár úr 2,8% af vergri
landsframleiðslu 1988 í 2,1% 1989 og
yrði í ár 1,2% af vergri landsfram-
íeiðslu. Hallinn á ríkissjóði var í júiflok
um 2,5 milljarjðar en áætlun gerði ráð
fyrir 4,8 milljörðum. Ríkissjóðshallinn
á fyrri helmingi ársins er meira en
helmingi minni en hann var á sama
tíma í fyrra þegar hann nam rúmum 5,3
milljörðum króna.
Þetta er niðurstaða endurmats sér-
fræðinga fjármálaráðuneytisins á af-
komuhorfum eftir að niðurstöður um
afkomu ríkissjóðs fyrstu 6 mánuði árs-
ins liggja fyrir.
Afkoma ríkissjóðs á fyrra helmingi
ársins var um 2,3 milljörðum betri en
áætlanir fjárlaga gerðu ráð fyrir, en það
má rekja til þess að tekjur fóru
rúmlega 3 milljarða fram úr því sem
gert var ráð fyrir en útgjöldin fóru um
800 milljónir fram úr áætlunum.
Tímamót í innheimtu
„Ég held að þetta sé fyrsta árið í mjög lang-
an tíma sem tekist hefiir i senn að halda al-
mennum rekstrarútgjöldum ríkisins óbreytt-
um að raungildi og halda þeim nánast alveg
á áætlun fjárlaga," sagði Ólafur Ragnar
Grímsson á blaðamannafundi í gær þar sem
ástand og horfur í ríkisQármálum voru
kynntar.
„Þetta sýnir að þær tilraunir sem gerðar
hafa verið í tæplega eitt og hálft ár til að efla
aðhaldið, bæði varðandi mannahald og yfir-
vinnugreiðslur og annað í rekstrarútgjöldum
ríkisins, eru famar að skila mjög mikilvægri
niðurstöðu,“ sagði Ólafur Ragnar. Hann
sagði að þessi niðurstaða hafi náðst vegna
þess að tekist hafi góð samvinna við einstök
ráðuneyti og ríkisstofnanir um að framfylgja
þeirri stífu og afdráttarlausu kröfu um að
ekki yrði farið fram úr heimiluðum rekstrar-
útgjöldum. „Ásamt betri skilum í innheimtu
fmnst mér þetta sýna það að það er orðinn já-
kvæður agi í ríkiskerfinu hjá okkur, menn
lúta þeim fyrirmælum sem gefin eru varð-
andi rekstrarútgjöld og fara ekki fram úr
þeim og skilin á þeim sköttum sem mönnum
ber að greiða eru orðin mun betri. Vonandi
tekst að halda þessu áfram á næstu árum með
jákvæðum hætti þannig að það þurfi ekki að
beita þeim hörðu aðgerðum sem þurft hefúr
fram að þessu. Kerfið fari þannig af sjálfú
sér að skila skatttekjum og halda sér við
ákveðin útgjöld án þess að fjármálaráðu-
neytið eða aðrar eflirlitsstofnanir þurfi að
vaka yfir því,“ sagði fjármálaráðherra.
Ekki merkjanleg þensia
Tekjur umfram áætlanir skýrast fyrst og
fremst af bættri innheimtu, en um 2 milljarð-
ar eru vegna betri skila á sköttum. Annar stór
liður er tekjuskattur fyrirtækja sem skilar ná-
lægt milljarði umfram áætlanir. Það kom
fram hjá Bolla Þór Bollasyni, deildarstjóra í
fjármálaráðuneytinu, að upptaka virðisauka-
skatts hefúr skilað umtalsvert meiru í kass-
ann á fyrri helmingi ársins en áætlanir gerðu
ráð íyrir, en hins vegar er ekki gert ráð íyrir
að þegar litið er á árið í heild verði tekjur af
virðisaukaskatti að marki umfram áætlanir.
Þetta stafar af því að um tilfærslur á inn-
heimtu innan ársins er að ræða frekar en
raunverulega aukningu á innheimtu. Varð-
andi það að tekjuskattur af fyrirtækjum skil-
aði ríkissjóði meiri tekjum en gert var ráð
fyrir, þá kom fram hjá Bolla að það benti til
betri afkomu fyrirtækja en gert hafði verið
ráð fyrir. Bolli sagði þó að þrátt fyrir þessa
bættu afkomu séu ekki uppi merki þess að
þensla sé að skapast í atvinnulífinu, t.d.
launaskrið, heldur bendi flest til þess að fyr-
irtækin í heild hafi brugðist við betri afkomu
með því að greiða upp skuldir og styrkja eig-
infjárstöðu sína frekar en að fara út í fjárfest-
ingar.
Stööugildin 100 færri
en áætlað var
Það vekur athygli að almenn rekstrarútgjöld
ríkissjóðs eru á fyrri helmingi ársins nokkum
veginn á áætlun. Á blaðamannafúndinum í
gær kom það fram hjá Þórhalli Arasyni að
þetta mætti rekja til þess aðhalds sem gætt
hafi verið í rekstrarútgjöldum ráðuneyta og í
mannahaldi og yfirvinnu. Þannig eru t.d.
stöðugildi hjá ríkinu nú um 100 færri en gert
var ráð fyrir í fjárlögum. Almenn rekstrarút-
gjöld námu á fyrri helmingi ársins 16,8
milljörðum en áætlanir gerðu ráð fyrir 16,6
milljörðum.
Lyf og fjölgun nemenda
dýrari en áætlaö var
Utgjöld rikissjóðs í heild fóru hins vegar
um 800 milljónir fram úr áætlunum og er
það rakið að stærstum hluta til þess sem
ráðuneytismenn kalla auknar trygginga-
greiðslur og framlög, en þessi liður er 900
milljónum hærri en gert hafði verið ráð fyrir.
Frá blaðamannafundi í gær. F.v. Bolli Þór
Bollason, Ólafur Ragnar Grímsson, Magn-
ús Pétursson og Þórhallur Arason.
Tlmamynd: Pjetur
Þetta eru viðbótargreiðslur til sjúkratrygg-
inga vegna aukins lyfjakostnaðar og endur-
greiðsiu á skuldum við vörslusjóði Trygg-
ingastofnunar sem nema um 600 milljónum
og svo 141 milljónar kr. greiðsla til Atvinnu-
tryggingasjóðs. Við þetta bætist kostnaður
vegna aukinna niðurgreiðslna búvara sem
hlýst af þeirri ákvörðun ríkisstjómarinnar að
halda búvöruverði óbreyttu til áramóta.
Ráðuneytið segir að þrátt fyrir að almennt
hafi tekist að hemja útgjaldaaukningu stefni
í umtalsverðan útgjaldaauka á afmörkuðum
sviðum verði ekkert að gert. Áðumefndar
tryggingagreiðslur og framlög gætu farið 1,6
milljarð fram úr áætlun miðað við árið í
heild og almenn rekstrargjöld gætu farið um
800 milljónir fram úr áætlunum verði ekki
gripið til sérstakra aðhaldsaðgerða. í því
sambandi er sérstaklega nefnd ófyrirséð
fjölgun nemenda á framhaldsskólastigi sem
gæti hækkað rekstrarkostnað framhaldsskóla
um 200-250 milljónir, kostnaður við
skýrsluvélakerfið hjá skattinum stefnir í 100
milljónir umfram áætlun og hallarekstur
sjúkrahúsa, einkum Landakotsspítala, stefnir
í 70-100 milljónir.
Að sögn fjármálaráðherra em uppi hug-
myndir um aðhaldsaðgerðir vegna þessara
afmörkuðu þátta þar sem útgjaldaaukningin
er mest, en hann vildi ekki enn sem komið
væri tjá sig um hveijar þessar hugmyndir
væra, enda málin enn í skoðun.
Engin erlend lán
Innlend lánsfjáröflun á fyrri helmingi árs-
ins hefur gengið það vel að ráðuneytið telur
ástæðu til að ætla að unnt verði að mæta
lánsfjárþörf ríkisins að fúllu á innlendum
markaði. Gangi það eftir þarf ekki að nýta
þær heimildir sem era í lánsfjárlögum til er-
lendrar lántöku. í fjárlögum var gert ráð fyr-
ir alls tæplega 9 milljarða kr. lántöku, þar af
átti að fá um 6,6 milljarða að láni innanlands
en sú tala var síðan hækkuð um 850 milljón-
ir í fjáraukalögum sem samþykkt vora í maí.
Fyrstu sex mánuði ársins hafði tekist að afla
tæplega 8,5 milljarða á innlendum lánamark-
aði, mest í formi ríkisvíxla. Ráðuneytið telur
horfúr um innlenda lánsfjáröflun góða það
sem eftir er ársins og því geti svo farið að
engin erlend lán verði tekin önnur en þau
sem fara í gegnum Endurlán ríkisins til At-
vinnutryggingarsjóðs, sveitarfélaga og fyrir-
tækja þeirra, en það era tæpar 900 milljónir
króna. Á blaðamannafúndinum í gær kom
það fram hjá Magnúsi Péturssyni ráðuneytis-
stjóra að á næstunni er fyrirhugað að setja á
markaðinn nýja tegund rikisbréfa sem hefðu
binditíma frá 6 mánuðum upp í 3 ár. Slík bréf
myndu brúa bilið milli ríkisvíxla og spari-
skírteina.