Tíminn - 22.08.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Miðvikudagur 22. ágúst 1990
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin i Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Glslason
SkrifstofiirLyngháls9,11Ö Reykjavlk. Slmi: 686300.
Auglýsingasiml: 680001. Kvöldsíman Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tfmans. Prentun: Oddi h.f.
Mánaðaráskrift kr. 1000,-, verð l lausasölu kr, 90,- og kr. 110,- um
helgar, Gmnnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Þóstfpx: 68-76-91
SamtÖk kennara
Kennarasamband Islands, sem hefur innan sinna
raða yfir 3500 félagsmenn, þ.e. flesta grunnskóla-
kennara, nokkra kennara í ífamhaldsskólum og tón-
Iistarkennara, hefur nýlega undirritað kjarasamning
við íjármálaráðuneytið.
Samningur þessi gildir til ágústloka 1991 og er í
öllum aðalatriðum í samræmi við samning rikisins
við BSRB og aðra sambærilega samninga, sem
gerðir hafa verið á þessu ári. Má því segja að Kenn-
arasambandið hafi gengið inn í „þjóðarsáttina" og
virði í verki þá eínahagsstefnu sem mótuð er í
bráðabirgðalögunum ífá 3. þ.m. í samningi Kenn-
arasambandsins er tekið ffam að á samningstíman-
um verði unnið að endurmati á starfí kennara auk
þess sem sérstök launanefnd starfar á grundvelli
þessa samnings þar sem í eiga sæti fulltrúar samn-
ingsaðila.
Eins og venja er verður þessi samningur borinn
undir félagsmenn innan Kennarasambandsins til
fullnaðarsamþykktar. Er ráðgert að atkvæðagreiðsla
um hann fari ffam í öllum félögum 10.-11. sept. nk.
Ekki er við öðru að búast en að þeir kennarar sem
hér eiga hlut að máli hefji störf í upphafí skólaárs 1.
september, þótt hitt sé óljósara hvemig fer með þá
kennara sem em í Hinu íslenska kennarafélagi.
Nokkur hópur gmnnskólakennara á aðild að Hinu
íslenska kennarafélagi, þótt þar séu aðallega ffam-
haldsskólakennarar, og vegna afstöðu þess félags-
skapar gagnvart viðleitni ríkisstjómar og almenn-
ings í landinu að koma í veg fyrir óðaverðbólgu er
allt á huldu um það hvemig það fer saman í einum
og sama skólanum að þar vinna bæði félagar í KÍ og
HIK. Þrátt fyrir kjarasamninga Kennarasambands-
ins er óvíst hvort gmnnskólar landsins ná að starfa
eðlilega þegar skólaárið hefst eftir nokkra daga. Þótt
ffelsi manna til að mynda stéttarfélag verði síst í efa
dregið kemur skipting kennarastéttarinnar í stéttar-
félög undarlega fyrir sjónir. Ef þörf var að greina
kennara í fleiri en ein samtök hefði það átt að gerast
eftir skýrari línum, skynsamlegri kerfísviðmiðun.
Orð Steingríms
Steingrimur Hermannsson forsætisráðherra lagði
þunga áherslu á það í viðtali við Morgunblaðið um
helgina að Islendingar eigi ekkert erindi í Evrópu-
bandalagið. Hann lýsti aðstöðu íslands í slíkum
samtökum þannig að landið yrði eins og útkjálki og
aðild að bandalaginu hefði í for með sér missi sjálfs-
forræðis og sjálfstæðis þjóðarinnar.
Hins vegar liggur það verkefni fyrir, sagði forsæt-
isráðherra, að ná viðunandi samningum við EB og
tryggja fullveldi og sjálfstæði íslendinga. Hann
kvaðst vera bjartsýnn á að hagstæðum samningum
yrði náð þar sem íslensk fullveldis- og sjálfstæðis-
réttindi væru óskert. Því verður að treysta að ís-
lenska þjóðin hlíti forystu forsætisráðherra í svo af-
drifaríku máli.
Storisannleikur
ísland fer ckkl varhiufa af því að
fá á sig orð fyrir ýmsa ágalla sem
ekki er leyfdegt að andmæta, því
að það sem sagt er er „satt“ og
ertt auðvitað ekkl eina þjóð
heimsins sem verður að þola
„ðhagganlegan sannleikau um
sjáifa sig. AHar þjððír verða
meira eöa minna fyrir barðinu á
sliku. Ilins vegar er þaö fágsetara
að landsmenu sjálftr lcggi sig
fram um að búa til „óhagganleg-
an $annleikaM unt sjálfa sig. En
slíkt er ekki óaigengt á fslandi.
Einn cr sá „óhagganiegur sann-
ieikur** sem er útbreiddur meðai
landsmanna, að mafarverð sé
hátt á fslandi og allt sé það
bændastéttinnl að kenna. Hvcrn-
ig þessi tvíþætti „sannleikur“
hefur orðið til ISggur e,f,v, ekki
Ijðst fyrir, að öðru leyti en því að
vísað er tíl samanhurðarathug-
ana á verðlagi nokkurra mat-
vðrutegunda í nokkrum löndum,
vitnað tíl ummæla ferðamanna
reynslu sinnl hcima og eriendis.
Saraanburðarfræðiu á bak viö
þcssár verðkunnanir eru sakleys-
isleg á yftrborðinu, en miklu
flóknari í túlkun og skilningi en
flestir vilja vera láta, VUnisburð-
ur ferðamanna om verðlag hér og
þar eru af ýntsn til komnir, og
farinú svo að þeim þykl eitt og
annað dýrt á Isiandi, þá þurfa
ntenn ekki endilega að rjúka upp
og segja að það sé ailf bændúnum
aö kenna. Nær væri aðlita á áhrif
skafta-, niillíliða- og vinnslu-
kosfnaðar þegar verið er að bera
saman verölag ó tnatvælum. Eln-
hvers staöar koma ríkið og mUIi-
liðirnir inn í dæmlð.
Hvergi kemur það betur í Ijós
hvcrnig „óhagganlegur sannleik-
ur“ vcrður til en þegar farið er að
ræð* ferðamannaþjónusfu á ís-
landL Þá uppbefst alltaf sami
söngurion um matarverðið, að
fraroleiðsluvðrur bænða séo svo
dýrar að túrisfar verði heldur að
svelta en að kaupa þær tfl að
seðja hungrið. Hér er augljóslega
ntaluin mjög blandað. Ferða-
menn eiga engin bcin skiptí við
bændur. Ef túristi ætlar að kanpa
ingamann eða kaupmauu. Bónd-
inn hefnr ekki ákveðið verðiagið
á veitínguro veitíugamannsms
éða matvðru kauptnannsins. t
rétt samhand miBI verfts á hrá-
efninu frá hóndanum og veiönga-
verðsins. Þar spilar . mlllilifta-
kostnaðurinn aðalruliuna.
Rekstur
veitingahúsa
Þeir sem bafa áboga á að lækka
kostnað ferðamanna af dvðl á ís-
landl eða veitingakostnað yflr-
ieitt, innlendu og útiendu fólki til
hagsbóta, ættu þvi ekki alltaf að
vcra með bændurna á vörunum,
heldur spyrja veitingamennina í
Sambaudi veitinga- og gístihúsa-
eigcnda, hvernig þcir skipuleggi
veitingareksf ur sinn, svo að hanu
gefi orðið ferðamðnnum sem
hagstæðastur. Væri ekki ásfæða
tll að gera samanburð á rekstrar-
háttum íslenskrar og eriendrar
veitíngastarfsemi áður en það er
gert að „óhagganlegum sann-
ieika“ að verð á tóristamat þurfi
til eilífðar að vera hærra á Jslandi
en annars staðar.
A la carte contre
menu touristique
Nú er það að vísu einn stórisann-
leikurínn í íslenskri þjóðarum-
ræðu að matarmenning hér á
landi sé komin á eitthvcrt ofur-
sfig. Það befur verið sagf fulluro
fetum að íslenskir kokkar séu
þeir bestu í heimit Það þarf
kjarkmikla sérvitringa á borft við
dr, Bjftrn S. Stefánsson (sjá Mbl.
17,8. bls. 12) til þess að fetta fing-
hófsama manns, sem hefur at-
hugunargófuna í iagí:
„Þar sem ég er kunnugur er-
annars
um og dýrum. en þar ern heldur
þar sem fá má þokkalegan mat
fyrír brot af verði vandaðra veit-
Síðan bætír bann við athuga-
arakokkar ættu að stinga hjá sér,
að veitingar þær sem ferftamönn-
um bjóðast á fshradl séu fremur
mófaðar af fina ntatnum eu
hversdagsmáltíðum. Ferðafólki
er frekar boðinn A ia carte-mat-
ur en menu touristíque. Það er
mcira í munni.
Fimm stjörnu
Björn Stefánsson vekur hér máls
á atbugunarefiti sem þyrftí að
kanna og ræða mikiu nánar,
Ferðamannaþjðnusta er þegar
orðin mikilvæg atvinnúgrein á ís-
iandi, en samt er hún hálfgert
huiduharn sem fæstir heyra eða
sjá. Ef hón ætíar að verða óska-
barn þjúðarinuur þarf hún að
svipta af sér leyudinni, stíga ittn í
mannhetma. tala ntannamái og
éta mannamat. Ferðaþjónusta á
íslandi þarf ekki á eintðmuro
fimm stjftrnu hótelum að haida.

IfÍTT RDFITT
Mistilteinninn í ráðuneytinu
Eins og alkunna er gerði öll
skepna jarðarinnar eitt sinn sátt um
að gera Baldri hinum hvíta guði
ekki mein, nema mistilteinninn,
sem kærði sig kollóttan. Svo kast-
aði Höður, sem ekkert sá, plöntunni
í hausinn á Baldri, sem slasaðist til
ólífis. Eftir það var og er eilífúr
ófriður allt til Ragnaraka og skal
hér staðar numið í þeirri sögu.
I íyrra var gerð þjóðarsátt um
kaupið og átti hún að tryggja frið og
farsæld um ókomna tíð. En svo
virðist sem margur mistilteinninn
hafi verið víðs fjarri þegar sá sátt-
máli var kunngerður og vilji ekkert
af honum vita. Getur hvaða biind-
ingi sem er þveitt því illgresi af
handahófi og skeytt engu hvar nið-
ur kemur.
Alagningaraðallinn á erfitt með að
sitja á strák sínum eins og fyrri dag-
inn og hefur dýrtíðin því sinn gang
þótt verðbólgu sé haldið niðri með
tiltæku afli.
Sáttmáli
hverra?
Skammt er um liðið síðan rikis-
reknir meiraprófsmenn rifú sig
lausa úr þjóðarsáttmálanum, sem
þeir raunar höfðu aldrei skrifað upp
á að eigin viti.
Það voru eingöngu hinir víðfrægu
aðilar vinnumarkaðarins sem gerðu
sáttmálann kenndan við þjóðina og
bæjar- og ríkislaunþegar með
minnapróf, eða ekkert próf, sem
hétu því að gera verðbólgudraugn-
um ekkert mein svo hann risi ekki
upp og ógnaði skapara sínum.
Samningamir sem síðar voru gerð-
ir við æðri prófgráður í rikisþjón-
ustu voru engin sátt að dómi dóm-
stóls og höfðu því ekkert með þjóð-
arsátt að gera.
Þetta vissu hinir vísu ekki fyrr en
úrskurður lá fyrir og var ekkert í
málinu að gera nema ógilda hann
hið snarasta til að fresta Ragnarök-
um um sinn.
En varla er búið að ganga frá þeim
málum með tilheyrandi hótunum
um að sáttin verði að engu höfð
þegar fjármálaráðuneytið gengur
enn frá samningi sem telja verður
mjög vafasamt að heyri undir sátt-
málann um þjóðarfriðinn.
Samningurinn við flugumferðar-
stjórana er með þeim hætti að allir
aðilar vinnumarkaðar og þjóðar-
sátta hljóta að draga lögmæti hans í
efa og sýnist ekkert í málinu að gera
nema að hala í land og setja flug-
umferðarstjóra á siðlegt kaup, það
er að segja miðað við þau laun sem
almennt eru greidd fyrir fastlauna-
vinnu á Islandi.
Forréttindi
Vegna íhlutunar frá útlöndum eiga
íslenskir flugumferðarstjórar að
ljúka starfsævinni sextugir. Því ger-
ir ríkið nýjan kjarasamning við
þessa launþega sína og hækkar
kaup þeirra í samræmi við að ævi-
tekjunum verði náð að fúllu á þeim
aidri.
Það er áratug skemur en launþegar
á almennum vinnumarkaði verða
að puða til að framfleyta sér.
Þaðér fúrðulegt að sjálft fjármála-
ráðuneytið skuli bjóða upp á þetta á
timum þjóðarsáttar og bráðabirgða-
laga um að halda launum niðri. Er
engu líkara en að sjálfúr mistil-
teinninn sé farinn að vaxa innan
veggja ráðuneytisins.
Auðvitað er strax bent á að ef þessi
tiltekna starfsstétt verður að hætta
ævistarfmu við 60 ára aldur er eðli-
legt að lífeyrisaldur taki þá við en
ekki hin fásinnan að hækka kaupið
upp úr öllu valdi til að ná ævitekj-
um á miklu skemmri tíma en aðrir.
Finnist einhveijum það óréttlátt er
óhætt að benda á, að mörgum þætti
það góð kjarabót að komast á góð
eftirlaun um sextugt og þá ekkert
verra þótt hætta verði ævistarfinu
svo snemma. Jafnvel þótt ekki nyti
eins góðra launa og eftirlauna og
flugumferðarstjórar hafa.
Ef þjóðarsáttin er á annað borð
einhvers virði, sem maður verður
að álíta að sé, ætti að vera óþarfi að
fara að storka örlögunum og verð-
bólgudraugnum með þeim hætti
sem fjármálaráðuneytið ætlar sér
með samningunum um sérstök
verðlaun til handa flugumferðar-
stjórum fyrir það að njóta þeirra
forréttinda að geta hætt að strita 10
árum fyrr en flestir aðrir launþegar
eru neyddir til að gera. OÓ