Tíminn - 28.08.1990, Blaðsíða 5

I
Þriðjudagur 28. ágúst 1990
i’iiifpiT
Tíminn 5
Horfur eru á að samingar séu helsta von Saddams Husseins um að halda „reisn“:
Fær Persaflóadeilan
friösamlega lausn?
Svo virðist sem líkurnar á stríði við Persaflóa hafi minnkað
verulega um og eftir heigina. Tónninn í yfirlýsingum helstu
aðila deilunnar gefur til kynna að þeir séu nú tilbúnir til að
freista þess að reyna til þrautar að leysa deiluna eftir dip-
lómatískum leiðum. Það var niðurstaða margra virtra frétta-
skýrenda, sem mátu stöðuna í gær, að Saddam Hussein
væri kominn í slíka blindgötu, að hann vildi gjarnan leita
friðsamlegrar leiðar út, svo framarlega sem honum tækist í
leiðinni að halda virðingunni gagnvart aröbum.
Eitt af því sem rennir stoðum und-
ir þessa skoðun eru þær upplýsingar
sem fengust í gær frá leyniþjónustu
Bandaríkjamanna, að Saddam Hus-
sein hafi breytt fyrirmælum sínum til
skipstjóra á írökskum tankskipum og
fyrirskipað þeim að hlýða fyrirmæl-
um vestrænna herskipa sem ffarn-
fylgja eiga viðskiptabanni Samein-
uðu þjóðanna á Irak. Á sunnudag
hins vegar hafði hann uppi yfirlýs-
ingar og fyrirmæli um að ef ráðist
yrði á íröksk skip jafiigilti það stríðs-
yfirlýsingu.
Þetta er talið vera merki ffá Saddam
Hussein, um að hann hafi áhuga á að
draga úr spennunni og reyna með
einhveijum ráðum að kaupa sér tima,
tíma sem hugsanlega mætti nota til
að semja ffið.
Samhliða þessu gerist það að yfir-
lýsingar talsmanna Bandaríkja-
stjómar um deiluna og um Saddam
Hussein sjálfan mildast verulega frá
því sem var, og Perez Du Cuellar,
aðalffamkvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna boðar að hann sé á leið-
inni til fúndar við utanríkisráðherra
íraka f Jórdaníu á morgun, fimmtu-
dag.
Fréttaskýrandi Reuters fféttastof-
tmnar í Washington bendir á að auk-
inn vilji til viðræðna hafi gert vart við
sig meðal stjómvalda í BNA. Hann
segir að grundvallarafstaða stjóm-
valda i Washington standi óhögguð,
þ.e. að engar viðræður muni fara
ffam ef írakar dragi ekki her sinn til
baka ffá Kúvæt, réttmæt yfirvöld þar
komist aftur til valda og þúsundum
erlendra gisla verði sleppt. Hins veg-
ar sé það veruleg breyting að helsti
öryggismálaráðgjafi Bush Banda-
rikjaforseta, Brent Scowcroft, sé far-
in að lýsa Saddam Hussein sem raun-
sæismanni sem sé að leita leiða út úr
þeim ógöngum sem hann er kominn
í. Áður höfðu Bush og talsmenn hans
lýst Hussein sem nýjum Hitler,
manni sem ekki væri viðræðuhæfúr
og samningar við hann tilgangslausir.
I gær kvað við nýjan tón þegar Marl-
in Fitzwater, talsmaður Hvíta hússins
fagnaði þvi ffumkvæði Perezar De
Cuellars um að leita eftir diplómat-
ískri lausn á deilunni. Reuters hefúr
eftir sérffæðingum í táknmáli dipló-
matíunnar að þetta beri að túlka sem
greinilega vott þess að samningleið
af einhveiju tagi sé til umræðu.
Það skiptir e.t.v. ekki síður máli að í
gær birtist í BNA skoðanakönnun,
sem Gallup gerði fyrir tímaritið
NEWSWEEK, þar sem ffam kemur
að um 80% Bandaríkjamanna eru
andvígir skjótri hemaðaríhlutun en
það era mun fleiri en þeir sem voru
andvígir slíkum aðgerðum daginn
eftir innrásina í Kúvæt.
I gær ráku Bandaríkjamenn 36
starfsmenn irakska sendiráðsins úr
landi og takmörkuðu ferðafrelsi
þeirra íröksku diplómata, sem eftir
eru í landinu, í hefndarskyni fyrir
ómanneskjulega meðferð Iraka á
sendiráðsstarfsmönnum í írak og Kú-
væt. Þá hefúr ef eitthvað, heraaðar-
viðbúnaður Vesturveldanna á Persa-
flóa aukist. Herkvíin um Irak er því
eins yfirþyrmandi og ætlast hafði
verið til. Því verða þær raddir æ há-
værari í Bandaríkjunum, sem undir-
strika, að tíminn vinni gegn Saddam
Hussein. Sérffæðingar bnadarískra
stjómvaldá í málefnum araba munu
hafa varað stjómina við því að hunsa
það sem þeir telja vera endurtekin
merki ffá Saddam Hussein um að
hann vilji semja sig út úr ógöngun-
um. Það sem þurfi sé hins vegar ein-
hvers konar formúla sem geri honum
kleift að draga sig til baka án þess að
það líti út eins og hann hafi látið í
minni pokann fyrir Bandaríkjunum.
Hvort slík lausn fmnst er allsendis
Svavar Gestsson menntamálaráðherra gagnrýnir Jón Baldvin Hannibalsson
utanríkisráðherra fyrir samninginn um yfirtöku ríkisins í Aðalverktökum:
Samningurinn ekki sýndur
innan ríkisstjórnarinnar
Ráðherrar Alþýðubandalags-
ins gagnrýndu Jón Baldvin
Hannibalsson utanríkisráð-
herra á fundi ríkisstjórnarinn-
ar í gær, fyrir samninginn um
breyttan eignarhlut í fyrirtæk-
inu íslenskum Aðalverktökum
sf. sem gerður var fyrir
skömmu.
„Ég tel að það sé mjög gagnrýni
vert hvemig hefúr verið haldið á
þessum samningum af hálfú utan-
ríkisráðherra", segir Svavar Gests-
son menntamálaráðherra. Hann
segir að samningurinn hafi ekki
verið sýndur innan ríkisstjómarinn-
ar fyrr en í gærmorgun. „Ég tel að
það eigi að endurmeta þennan
samning og leggja hann fyrir Al-
þingi.“ Jón Baldvin segist munu
leggja skýrslu um málið fyrir Al-
þingi, en vísar gagnrýninni að öðru
leyti á bug.
Svavar sagðist gagnrýna bæði
vinnubrögðin við samningsgerðina
og efnisatriði samningsins. „I fyrsta
lagi þá er þetta samningur til fimm
ára, þar -sem gert er ráð fyrir því að
binda næstu ríkisstjómir. í öðru lagi
er ekki gert ráð fyrir því að tekjur af
þessari starfsemi renni til atvinnu-
uppbyggingar á Suðumesjum sér-
staklega, sem hefði þó verið eðlileg
krafa. í þriðja lagi getur svona
samningur til fimm ára verið að
mynda skjól fyrir aðra eignaraðila
þama, ef Kaninn ákveður að fara
sem gerist örugglega eftir ekki
langan tíma. Þá getur verið beinlín-
is hættulegt fyrir ríkið að vera með
svo langan samning í höndunum við
þessa aðila“, sagði Svavar.
Hann sagði að þetta mál hafi verið
rekið sem innanflokksmál í Alþýðu-
flokknum. „Það er utanríkisráð-
herra, aðstoðarmaður hans, sem er
stjómarformaður íslenskra aðal-
verktaka, það er formaður fjárveit-
inganefndar sem er krati. Aðrir
stjómarflokkar hafa ekki komið ná-
lægt þessu. Ekki heldur fjármála-
ráðherra, sem þó fer með eignarhlut
íslenska ríkisins í flestum fyrirtækj-
um sem það á hlut í. Auk þess er
þetta skattamál.“
Jón Baldvin Hannibalsson sagði
um gagnrýnina, að engin ágreining-
ur væri um að utanríkisráðherra færi
með hlut ríkisins i Aðalverktökum.
„Fjármálaráðherra hefúr aldrei farið
þess á leit við mig að fá sérstaka að-
ild að þessum samningum, enda er
það ekki f samræmi við okkar
starfsreglur, þegar um er að ræða
forræði ráðuneyta. Hitt er annað
mál, að ég hef að sjálfsögðu rætt
þetta mál við formenn stjómar-
flokkanna, og ekki sist forsætisráð-
herra. Að sjálfsögðu var þeim fúll-
kunnugt um stefnumótunina í stór-
um dráttum og áformin, þar með
þegar viðræðunefndin var skipuð."
Jón sagði að forsætisráðherra hefði
lýst yfir ánægju sinni með samning-
inn og fjármálaráðherra sagði að
þetta væri fagnaðarefni. „Þannig að
mér er eiginlega spum hvers vegna
félagi Svavar rýkur upp með and-
fælum tveimur vikum seinna. Ætli
það sé ekki í tengslum við búvöm-
samninginn?"
En hvers vegna 5 ár? Jón sagði að
það samkomulag, sem gert var, væri
fyrsti áfangi, aðalatriðið væri að
ríkið tryggði sér meirihluta. „Jafn-
framt er yfirlýst að næsti áfangi sé
að þróa þetta yfir í almennings-
hlutafélag. Þá er það skilyrði af rík-
isins hálfu, að hlutafjáreign verði
mjög almenn og breið og enginn
einn aðili muni geta sölsað undir sig
meirihluta eða forræði yfir fyrirtæk-
inu. Þetta er ekki hægt að fram-
kvæma nema fyrirtækið hafi tryggt
starfsrétt einhver ár ffam í tímann."
Jón sagði að einnig væri verið að
gæta hagsmuna starfsfólks, sem er á
bilinu 500-800 manns.
Jón sagðist leggja skýrslu um þetta
mál fyrir Alþingi, strax á fyrstu
dögum þess.
-hs.
óvfst, en ljóst er að bæði Hussein
Jórdaníukonungur og Yasser Arafat
telja að slík lausn verða að geta
flokkast undir eitthvað sem kallast
gæti „arabisk lausn á málinu“, þ.e. að
deilan verði leyst, á yfirborðinu í það
minnsta, á vettvangi Arabalandanna
en ekki vegna þvingunar frá Vestur-
löndum.
- BG
Úlfar B. Thoroddsen:
Þeir hefðu frekar
ráðið hund en mig
Hreppsnefnd Patreksfjarðar hrökkva bæjarbúar upp vfð það,
tók þá ákvörðun á átakafundi á að það er búið að sparka mér og
fimmtudagskvöld að ráða Ólaf nú er verið að mótmæla.“
Arnfjörö, bæjarritara á Ólafs- Úlfar bendir á það í þessu sam-
vík, sveitarstjóra næstu fjögur bandi að hann hafi verið sveitar-
árin. Ekki eru allir á eitt sáttir stjóri í sextán ár, og þar af átta í
við þessa niðurstöðu. Guðfinnur alþýðuflokksmeirihluta. „Þann-
Pálsson, einn þriggja hrepps- ig að þetta er dapurlegt yfirklór
nefndarfulltrúa Alþýðuflokks hjá Birni Gislasyni."
sagði sig úr meirihlutasamstarfi Að sögn Björns Gíslasonar var
Alþýðufiokks og Framsóknar- ákveðið, eftir að meirihlutasam-
fiokks í kjölfar þessarar ákvörð- starf náðist, að auglýsa starf
unar. Þrátt fyrir þetta heldur sveitarstjóra laust til umsóknar.
raeirihlutinn velii, með fjóra „Það er ljóst að Alþýðufiokkur-
fulltrúa af sjð í hreppsnefnd. Þá inn studdi Úlfar á þvi stigi máls-
hafa nokkrir alþýðuflokksmenn ins, en það er ekki sama og lof-
gengist fyrir undirskriftasöfnun orð,“ segir Björn. „En Fram-
til stuðnings Úlfari og hafa þegar sóknarmenn gátu ekki sætt sig
um 200 manns ritað nafn sitt. við hann og niðurstaðan var sú,
Sex fulltrúar sóttu um stöðuna að frekar en að slíta meirihluta-
og valið stóð á milli Úlfars B. samstarfinu var þessi iausn ofan
Thoroddsens og Ólafs Arnfjörð. á sem nú er orðin.“
Úlfar er mjög óánægður með Þetta mun hafa átt sér stað um
þessa niðurstöðu og segir í sam- miðjan júli og var þá gert munn-
taliviðTímannaðhannhafiver- legt samkomulag við Ólaf Arn-
ið svikinn og nú séu bæjarbúar fjörð um sveitarstjórastöðuna.
að mótmæla þeim svikuin. Um En þegar sú ákvörðun var tekin,
150 manns á bandi Úlfars komu var Guðfinnur Pálsson i fríi.
saman fyrir utan fundarstað Hann reyndist siðan ekld sætta
hreppsnefndar á fimmtudags- sig við þessa niðurstöðu mála,
kvöld og mótmæltu niðurstöð- þar sem hann er fylgjandi Úlfari.
unni. Einnig stendur nú yfir „Siðan faafa menn verið að reyna
undirskriftasöfuun á Patreks- að ná einhverju samkomulagi í
firði til stuðnings Úlfari, sem þessu máli og þetta er orðið
segir ákvörðunina hafa verið svona eins og það lítur út. Þetta
tekna þvert á vflja fbúana. er orðið mjög persónulegt mál á
Markmið hennar var til að byrja seinni stigura,“ segir Björn.
með að safna fleiri undirskrift- Úlfar segir að hann hafi verið
um en kjósendur Alþýðuflokks- svikin í þessu máli og að fulltrú-
ins í sveitarstjórnarlmsningun- ar Alþýðuflokks hafi fullvissað
um í vor, en flokkurinn fékk þá sig um að þeir hafi ekki ætlað sér
172 atkvæði. Það raun hafa tek- að skipta um sveitarstjóra. Það
ist, því i gærkvöldi voru um 200 hafi Björn og Guðfinnur gert i
manns búnir að rita nöfn sin, kosningunum og einnig eftir
Að sögn Björns Gíslasonar, þær. Úlfar segir því mótmælin
oddvita og fyrsta manns á lista beinast að Birni nú. „Hefði þetta
Alþýðuflokks, hefur þessi ráðn- verið gert af heilindum þá væri
ing verið staðfest og henni verð- ég ekki hér að ræða við þig,“ seg-
ur ekki breytt Hann segist ekki ir Úlfar. Hann segir að Björn
geta séð að verið sé að ganga hafi fuUvissað sig um að hann
gegn vilja íbúa á PatreksOrði. gæli verið rólegur, aðeins þyrfti
„Við töldum að úrslit kosninga að tala við Framsóknarflokkinn.
hefði verið krafa um breytingar. -En er máfið ekki einfaldlega á
Úlfar er sjálfstæðismaður og þann veg að ekki náðist sam-
þeir töpuðu miklu fylgi. Þannig staða um að ráða þig, þar sem
að menn töldu, að ekki væri ekki var vilji til þess meðal
hægt að ná fram þeim breyting- Framsóknarmanna?
um, sem úrslit kosninganna „Ég held að þeir hefðu ráðið
bentu tU að óskað væri eftir, en hund hefði honum verið stillt
raeð þvi að breyta eitthvað til,“ upp á raóti mér,“ segir Úlfar.
segir Björn. „Fyrsta grein málefnasamnings-
Þessu mótmælir Úlfar og seglr ins var sú að ráða sveitastjóra á
alrangt. „Ég mótmæli þessu faglegum grundvelli. Ég ætla
vegna þess að enginn listi lýsti ekki að fara meta þann sem var
því yfir i kosningunum að það ráðinn, en hann er búinn að vera
ætti að skipta um sveitarstjóra. bæjarritari i fjögur ár, en ég er
Fólkið er einmitt að mótmæla búinn að vera sveitarstjórí í sex-
því nú og segir að það hafi ekki tán ár. Ég veit að ég hef miklu
verið að gefa hinum og þessum meiri menntun en hann auk
atkvæði til þess að feila sveitar- þeirrar reynslu sem ég hef.“
stjóra úr starfi," segir Úlfar. „Nú GS./-hs.