Tíminn - 28.08.1990, Blaðsíða 8

Tíminn 8
Þriðjudagur 28. ágúst 1990
Heiðmörk, friðland Reykvíkinga, er 40 ára í
Umferðarþungi
Nú í sumar eru liðin fjörutíu ár frá því að
Heiðmörk var formlega lýst ffiðland Reyk-
víkinga. I þessi fjörutíu ár hefur Skógrækt-
arfélag Reykjavíkur haft umsjón með rækt-
unarstarfi þar. Á fimmtu milljón tijáplantna
hefiir verið plantað í Heiðmörk á þessum
tima og auk þess hefiir gróður sem var þar
fyrir tekið vel við sér. Um 150 villtar blóm-
plöntur vaxa í Heiðmörk og að sumarlagi
eru þar 30 fuglategundir að staðaldri. Heið-
mörk er lýsandi dæmi um það sem hægt er
að gera í landgræðslu og tijárækt því þar eru
margir fagrir tijálundir og mikill grasgróður
þar sem áður var uppblásið og bert land.
Ljóst er að Heiðmörk á vaxandi vinsældum
að fagna og samkvæmt niðurstöðum úr um-
ferðartalningu sem gerð var í sumar koma
að meðaltali um 350 bílar í Mörkina á dag.
Það segir hins vegar ekki alla söguna því á
góðviðrisdögum um helgar komu þangað
um 1750 bílar á dag.
Fyrstu hugmyndir um skóg í nágrenni
Reykjavíkur komu ffá Sigurði Guðmunds-
syni málara. Hans hugmyndir voru í þá veru
að nauðsynlegt væri að gróðursetja tré i ná-
grenni Reykjavíkur svo menn gætu gengið
þangað til „að hreyfa sig og skemmta sér“.
Það var hins vegar Hákon Bjamason skóg-
ræktarstjóri sem bar fyrstur ffam opinber-
lega tillögu um útivistarsvæði fyrir Reyk-
víkinga þar sem Heiðmörk er nú. Gerði
hann það í grein sem hann skrifaði í Ársrit
Skógræktarfélags íslands árið 1936 um ferð
á svæðið upp af Elliðavatni. Nafhið Heið-
mörk er komið ffá Sigurði Nordal prófessor.
Skógræktarfélag Reykjavíkur var með
kvöldvöku í útvarpinu vorið 1941 þar sem
hugmyndir um útivistarsvæði við Elliða-
vatn vom kynntar. Sigurður flutti þar erindi
um svæðið, sem hann þekkti manna best
eflir margar ferðir þar um. Sigurður kom
þar með þá tillögu að svæðið skyldi nefht
Heiðmörk og studdi þá tillögu með þessum
orðum: „Heiðmörk er fomt heiti á einu fylk-
inu á Upplöndum í Noregi. Mörk er skógur.
Allir finna hversu vel það fer í nöfhum eins
og Þórsmörk og Þelamörk. I því er fólginn
draumur vor um að klæða landið aftur ítur-
vöxnum tijágróðri. Heiður er bjartur, og
Heiðmörk, hið bjarta skóglendi, er heiti sem
vel mun fara þessu ffiðsæla landi með tæm
lofti og litum.“
Nafhið féll Reykvíkingum vel í geð og
hlaut þegar almenna viðurkenningu.
Þriðja mars 1949 var undirritaður samning-
ur milli Reykjavíkur og Skógræktarfélags
Reykjavíkur um ffiðun og ræktun Heið-
merkur. Þar með var félaginu falin öll um-
sjón og ffamkvæmd í Heiðmörk. I samn-
ingnum fólst að Heiðmörk skyldi opin öllum
almenningi og öllum fijálst að dveljast þar,
að því tilskildu að þeir hlíttu þeim reglum
sem settar yrðu um umgengni og umferð.
Skógræktarfelagið hófst strax handa og fékk
til liðs við sig 29 félög og samtök sem fengu
úthlutað reitum og í þá vom gróðursettar um
fimmtíu þúsund barrviðarplöntur.
Það var síðan sunnudaginn 25. júní 1950
að ffam fór hátiðleg athöfh á flöt við hólinn
Skyggni, sem nú er nefnd Vigsluflöt. I ffétt
Tímans frá vígsluathöfninni segir: „Heið-
mörk, griðland Reykvíkinga, var opnuð al-
menningi í gær í blíðskaparveðri og sól-
skini, að viðstöddum þremur þúsundum
manna. Fór athöfhin ffam á sléttri grund
milli tveggja lágra kjarrása, skammt ofan
við Elliðavatn. Hafði þar verið gerður lauf-
skrýddur ræðustóll. Lúðrasveit Reykjavíkur
lék, en þjóðkórinn söng undir stjóm Páls
ísólfssonar.“
Þrjár óskir Reykvíkingum
til handa
Margt merkismanna tók til máls við vígslu-
athöfnina. Hákon Bjamason, þáverandi
skógræktarstjóri, „minntist þess, að fyrrum
hefði verið fjölfarin leið um Heiðmörkina,
og þar væm gamlir og djúpir troðningar.
Þama hefðu fyrr á öldum skreiðarlestir
mjakast áffam, og seinna hefðu bændur sótt
í skóginn til kolagerðar, uns hann var svo
þrotinn, að hann var ekki til slíks nýtandi.
Nú væri hlutverki mannanna snúið við, og
okkar hlut ætti að koma að græða þetta lan
skógi á ný.
Bar Hákon að lokum ffam þijár óski
ReykVíkingum til handa: Að þeir mætti
sækja á þennan stað ffið í hjarta og jafhvæg
hugans í sérhveiju ölduróti — að þeir lærði
að fara mjúkum höndum um móðurmoldim
og gróðurinn — að starf þeirra og önn héi
yrði öðrum landsmönnum hvatning og fyr-
irmynd.“
Gunnar Thoroddsen, þáverandi borgar-
stjóri, sagði að ekkert taugameðal væri betrs