Tíminn - 04.09.1990, Blaðsíða 2

2 Tíminh
N ■ , , . . > » # » / 1
* iV* a i ~
Þriðjudagur 28. ágúst 1990
Ahættuþsettir hjarta- og æðasjúkdóma allt aðrir hjá konum en körlum:
Kransæðahætta kem-
ur í liós á mittismáli
Hátt mittismál sem hlutfall af ummáli mjaðma kvenna reyndist
einn helsti áhættuþáttur kransæðastíflu, heilablóðfalls og dauða,
samkvæmt niðurstöðum hóprannsóknar sem staðið hefur í 12 ár
á nær 1.500 sænskum konum. Og hættan eykst því meira sem
mittismálið fer yfir 80% mjaðmamálsins. Niðurstöður rannsókn-
arínnar benda til þess að verulegs munar á helstu áhættuþáttum
hjarta- og æðasjúkdóma milli kvenna og karía.
Karlamir þurfa, sem kunnugt er,
hvað mest að varast hátt kólesteról-
magn, háan blóðþrýsting og reyking-
ar. Hjá konum liggur mesta hættan
hins vegar í hækkun annarrar blóð-
fitu, svoneíhds þríglýseriðs og hækk-
aðs hlutfalls mittis/mjaðmamáls
(sem gjaman fylgist að) og síðan
sykursýki. Sé mittið kvenlegt, virðist
hár blóðþrýstingur og reykingar
skipta minna máli.
I Læknablaðinu greinir Jóhann Ág.
Sigurðsson læknir frá niðurstöðum
hóprannsóknar sem hann gerði
(ásamt öðrum) og náði til nær 1.500
kvenna í Gautaborg. Rannsóknimar
voru fyrst gerðar 1968-69 og síðan
endurteknar sex og tólf ámm síðar.
Niðurstöður þeirra vom einnig bom-
ar saman við rannsókn á öllum kon-
um í borginni, sem fengu kransæða-
stíflu á árunum 1969-71.
I ljós kom að kólesteról í blóði
kvennanna, sem fengu kransæða-
stiflu, reyndist ámóta og í viðmiðun-
arhópnum. Hins vegar kom í ljós að:
„Hjá konum með hækkuð þríglýser-
íðgildi sást marktæk aukin hætta
bæði á kransæðastíflu, heilablóðfalli
og dauða,“ segir greinarhöfundur.
„Auk þess fundum við að hækkað
hlutfall á ummáli mittis/mjaðma
hafði einna mesta fylgni við krans-
æðastíflu, heilablóðfall og dauða á
þessu 12 ára tímabili. Væri hlutfall
milli mittis og ummáls mjaðma yfir
0,80 þýddi það aukna áhættu og
áhættan óx með auknu hlutfalli.
Einnig var greinilegt samband á milli
hlutfalls mittis/mjaðma og þríglýse-
ríða í sermi.
í öðrum þáttum sem rannsakaðir
voru mátti sjá að samband var á milli
klínískrar sykursýki og þróunar á
hjartasjúkdómum síðar á ævinni,
slagi og dauða. Aðrir þættir sem
rannsakaðir voru, svo sem blóðþrýst-
ingur og reykingar, virtust ekki vera
eins mikilvægir og hækkað þríglýser-
fð og hækkað hlutfall mitt-
is/mjaðma.“ Jóhann Ágúst bendir
jafhframt á að niðurstöður bendi ein-
dregið til þess að þríglýseríð séu
mikilvægari áhættuþættir hjá konum
heldur en kólesteról og að þeim nið-
urstöðum beri saman við aðrar rann-
sóknir á konum í fleiri löndum.
,Jvlegininntakið í þessari grein okk-
Hjá þessari konu er mfttismálið
mikið miðað við ummál mjaðma
og því myndi hún flokkast í
áhættuhóp vegna hjarta- og æða-
sjúkdóma.
ar er að vekja athygli á því að konur
geta verið öðruvisi en karlar. Við telj-
Þessi kona er mittismjó miðað við
ummál mjaðma og því ekkl í
áhættuhópi vegna hjarta- og
æðasjúkdóma.
Tímamyndir Ami Bjama
um mjög mikilvægt að gera greinar-
mun á körlum og konum þegar rætt
er um blóðfítu sem áhættuþátt fyrir
hjarta- og æðasjúkdóma og að niður-
stöður rannsókna á körlum verði ekki
sjálfkrafa túlkaðar á þann veg að þær
gildi fyrir konur líka,“ sagði Jóhann
Ágúst.
Þá tilhneigingu kvenna að safna fitu
á lærin segir hann ekki hafa hafa ver-
ið setta í samband við hjarta- og æða-
sjúkdóma. Slík fitusöfhun, eða fita
sem safhast jafht á líkamann, virðist
því ekki sérlega hættuleg að þessu
leyti. Safni kona hins vegar ístru,
þannig að lítill munur verði á ummáli
mittis og mjaðma, þ.e. að hún hætti
að vera sérlega kvenleg í vexti en fái
meiri karlkynseinkenni, þá nálgist
hún um leið hættuflokka karla hvað
varðar umrædda sjúkdóma. Hættan
felist í þessari ístrutilhneigingu karla,
af því að fitan sé þá inni í gamaheng-
inu. Karlar með ístm séu með mikinn
mör. Hvað varðar lyf til lækkunar
blóðfitu, sem nýlega eru komin á
markað, segir Jóhann Ágúst ekki
hafa verið sýnt fram á það að þau hafi
sérstök áhrif á þessi þríglýseríð. Þar
sé það fyrst og fremst fæðuvalið sem
gildir.
Við samanburð við rannsóknir hér á
landi kom m.a. ffam að um 60 ára
aldur hafa íslenskar konur nokkru
meira kólesteról f blóði en sænskar,
en hins vegar lægri þríglýseríðgildi.
Hugsanlega gæti þetta því sýnt aðra
sjúkdómatíðni hjá íslenskum konum
heldur en sænskum.
- HEI
Flugleiðir:
Ábyrgjast farseöla
á Arnarflugsleiðum
Um helgina var leystur ágreining-
ur sem uppi var milli Amarflugs og
Flugleiða um farseðla sem Amar-
flug gaf út áður en Flugleiðir tóku
við áætlunarflugi þeirra. Sam-
komulag náðist um að Flugleiðir
ábyrgðust og tækju gilda farseðla,
sem Amarflug hafði gefið út fýrir
síðasta föstudag á leiðum félags-
ins, en aðra ekki.
Ágreiningurinn var um það hvort
Flugleiðir ættu að ábyrgjast farseðla,
sem Amarflug hafði gefið út en voru
með öðrum flugfélögum. Flugleiðir
túlkuðu það þannig að þegar þeir
segðust virða alla farseðla, þá þýddi
það aðeins á Amarflugsleiðum en
ekki á leiðum hjá öðmm flugfélög-
um. Til dæmis ef maður ætti útgefinn
farseðil með Amarflugi til Amster-
dam, þá myndu Flugleiðir taka hann
gildan, en ef hann ætti farseðil útgef-
inn af Amarflugi um far eitthvert
lengra frá Amsterdam, þá myndu
Flugleiðir ekki ábyrgjast þann farseð-
il.
Nefhdin komst sem sagt að því sam-
komulagi, að Flugleiðir tækju aðeins
gilda þá miða sem útgefhir vom af
Amarflugi fyrir síðasta föstudag og
em á flugleiðum félagsins.
Flugleiðir taka ekki gilda svokallaða
hluthafamiða eða afsláttarmiða, sem
nýir hluthafar í félaginu fengu þegar
þeir keyptu hlutabréf í Amarflugi.
í ffamhaldi af þessu máli hefur ver-
ið skipuð ágreiningsnefhd sem í eiga
sæti fhlltrúi frá hvom félagi og odda-
maður í nefndinni verður Magnús
Oddsson, settur ferðamálastjóri.
Þessi nefhd á að skera úr um öll
deilumál, sem upp kunna að koma
milli félaganna. —SE
23. þlng Sambands ungra framsóknarmanna var haldið um helgina.
Siv Friðleifsdottir, bæjarfulltrúi á Seltjarnarnesi, er:
Fyrsta konan sem er
kjörin formaður SUF
Samband ungra framsóknarmanna hélt sitt 23. þing á Núpi C
Dýrafirðí um helgina Siv Friðieifedóttir, bæjarfulltnii Nýs afls á
Seitjamamesi, var kjörínn formaður og það er í fýrsta sinn
sem kona er kjörin í það embætti í um hálfrar aldar sögu Sam-
bandsins. Samþykktar voru margar ályktanir, meðal annars
um umhverfismál, þar sem „þeirrí nauðhyggju er hafríað að
isvemd“.
; er fyrsta konan í 52 ára sögu
Sambandsins sem tekur þctta emb-
ætti að sér. Þannig að það eru tíma-
mót hjá framsóknarmönnum núna,“
sagði Stv Friðleifsdóttir, nýkjörinn
formaður SUF. „Það sem verður
helst á dagskró hjá okkur á næst-
unni, er að efla innra starf Sam-
bandsins og virkja félögin. Við ætl-
um að bera umhverfismál mjög fyr-
ir bijósti, þar sem við viljum halda
því frumkvæði scm Framsöknar-
flokkurinn tók á sinum tima í þeim
málum.“
Siv, sem er sjúkraþjálfari að
mennt, hefúr f mörgu að snúast.
Hún situr í framkvæmdastjóm Nor*
ræna félagsins og er auk þess bæjar-
stjómarfulltrúi á Seltjamamesi. Siv
hefur hins vegar ekki starfað mikið
með ungum ffamsóknarmönnum
áður, en hefur verið virk t Lands-
sambandi ffamsóknarkvenna.
Hvemig leggst nýja embættið í
hana? „Þetta leggst bara alveg ágæt-
lega í mig. Auðvitað er þetta heil-
mikið starf og það er ekkert cinfalt
að taka það að sér. En ég hræðist
það ekki og ætla virkilega að standa
mig t þvf “
Siv sagðist geta rætt um það heilt
kvöld hvers vegna ungt fólk ætti að
ganga til liðs við Framsóknarflokk-
inn. „Ég myndi segja að þetta væri
fijálslyndur miðjuflokkur, skyn-
semisflokkur sem sneiðir hjá öllum
öfgum frjálshyggjunnar eða sósíal-
ismans. Margt ungt fólk hafitar
þessum öfgum og það á samleið
með Framsóknarfiokknum.“
I stjómmálaályktun þingsins segir
m.a. að Framsóknarflokkurinn hafi
verið nátengdur menningar- og at-
vinnulífi þjóðarinnar 1 áratugi.
,JHann hefúr boðað frjálslynda um-
bótastefnu og verið í fylkingar-
bijósti við uppbyggingu atvinnulífs
á landinu öllu, unnið stórvirki á
sviði menntunar og menningar og
stuðlað að jöfnuði milli byggða.
Slv Friðleifsdóttir, nýkjörinn Ibr-
maðurSUF,
Framsóknarflokkurínn hefúr jafhan
leitt ríkisstjómir á örlagatímum ís-
lenskrar þjóðar og tckist meö hóf-
sömum málflutningi að sætta sjón-
armið stríðandi afla, jafnt innan-
lands sem i samskiptum við erlend-
ar þjóðir. Það er því hlutverk
Framsóknarflokksins að leiða is-
lenska þjóð áfram inn í framtíð mik-
illa breytinga. í samskiptum okkar
við bræðraþjóðir í Evrópu scm og
við aöra heimshluta verður Fram-
sóknarflokkurinn að standa vörð
um þá sérstöðu sem ísland hefúr í
samfélagi þjóðanna."
} ályktun þingsins um umhverfis-
mál segir að áffamhaldandi ofbeit
búfjár leiði til aukinnar gróðureyð-
ingar og því versnandi afkomu i
landbúnaði. „Því erbrýnt að Stéttar-
samband bænda og aðrir hagsmuna-
aðilar vinni áætlun um sfdpulagða
víxlbeit búfjár. Þannig græðum við
upp land og aukum hagsæld til
langs tíma.“ Þá er skorað á ríkis-
stjómina að beina þvf til ráðuneyta
og ríkisfyrirtækja, að þau noti vörur
sem eru vinsamlegar umhverfinu,
s.s. sérstakar sápur og einungis
endurunninn, óbleiktan hreinlætis-
pappfr. .JÞannig gengju yfirvöld á
undan með góðu fordæmi 1 um-
hverfisvemd."
Sérstök ályktun var gerð tun niður-
skurð í ríkiskerfinu. Þar segir m.a.
að hætta verði hallarekstri ríkis-
sjóðs og ná jöfnuði í ríkisfjármál-
um. „Verði það fyrst og fremst gert
með niðurskurði ríkisútgjalda og
hagræðingu i rekstri. Leggja þarf
meiri áherslu á þátttöku ríkisstarfs-
manna við hagræðingar og iáta þá
njóta góðs af‘. -hs