Tíminn - 08.09.1990, Side 5

Laugardagur 8. september1990
Tíminn 13
Vonast er til að dagbækur einræðisherrans Salzar veiti ýmis langþráð svör:
Portúgalir undir stjórn
fasista í styrjöldinni?
Vonast er til að bráðlega verði dagbækur portúgalska einræðisherrans
Saizar gerðar opinberar og þar meðal annars svarað þeirrí spumingu
hvort hann hafi veríð fasisti eins og kveðjan sem hann notar á myndinni
Von bráðar má búast við að hul-
unni verði loks svipt af stöðu
Portúgals í stríðinu og fleiru því
sem valdið hefur heilabrotum frá
36 ára valdatíma einræðisherr-
ans Antonio de Oliveira Salzar.
Svörín eru falin í 72 bindum dag-
bóka Salzar sem hafa veríð kall-
aðar lykillinn að nútímasögu
Portúgal og reyndar allrar Evrópu
tuttugustu aldarinnar.
Meðal þess sem búist er við að bæk-
umar svari em spumingar varðandi
ellefú leynilega samninga sem Salz-
ar, í nafhi Portúgals, gerði við ýmis
lönd á valdatíma sínum. Jafhffamt er
þess beðið með eftirvæntingu að
staða Portúgals í stríðinu skýrist. En
þó landið ætti að heita hlutlaust tók-
ust þar á leyniþjónustur nasista og
andstæðinga þeirra og portúgalska
leynilögreglan njósnaði síðan um
alla saman. Yfir því hefur einnig ver-
ið velt vöngum hvort Salzar hafi ver-
ið einræðisherra í anda Hitlers eða
Mussolini eða fylgt eigin kenning-
um. Hvort hann hafi verið strangtrú-
aður og siðavandur í anda rómversk-
kaþólskra kenninga eða óttalegur
kvennabósi eins og sumir hafa viljað
halda ffam. Hvort Salzar hafi fýrir-
skipað morðið á helsta andstæðingi
sínum Humberto Delgado árið 1965.
Hvort hann hafi vitað um þá ráðagerð
Þjóðveija að ræna hertoganum af
Windsor. Eða þá ráðagerð Breta að
ráðast inn í Lissabon ef Portúgalir
veittu þeim ekki leyfi til að reisa her-
flugvöll á Azoreseyjum. Síðast en
ekki síst hvort hann hafi verið fylgis-
maður Hitlers eins og haldið hefur
verið ffam og þá meðal annars vísað
til að Salzar heilsaði einstaka sinnum
að hætti fasista.
Dagbækumar vom teknar úr umferð
árið 1968 þegar Salzar hlaut hjarta-
áfall og nýr maður tók við stjóm-
taumum landsins. Síðan hefur nokk-
uð saxast á skjöl sem þeim fylgdu,
einkum eftir byltinguna 1974 þegar
meðlimum leynilögreglunnar var
leyft að safha saman pjönkum sínum
áður en þeir vora settir út í kuldann.
En það leyfi notuðu margir til að
eyðileggja mikilvæg skjöl. Ný stjóm
á þeim tíma lagði einnig sitt af mörk-
þykir benda til.
um til að eyðileggja skjölin þar sem
nokkrir vinstrisinnaðra stjómarmeð-
lima vora hræddir um að upp kæmist
um óheppileg tengsl við aðila innan
leynilögregiunnar.
Arið 1981 vora síðan, að ffumkvæði
leiðtoga kristilegra demókrata,
Diogo Freitas do Amaral, sett lög
sem meinuðu almenningi aðgang að
bókunum og bönnuðu birtingu efnis
úr þeim ffam til ársins 1995 en þá
verða 25 ár liðin ffá dauða Salzar.
Fylgjendur bannsins vísa til reglna
annarra landa varðandi leynd skjala
svo sem til 30 ára reglu breska utan-
ríkisráðuneytisins.
Sú sem fremst fer í flokki þeirra sem
krefjast þess að leyndinni verði tafar-
laust aflétt er kona að nafni Maria
Magdalena Garcia. Hún hefur unnið
að skráningu dagbókanna og efhis
tengdu þeim undanfarin tvö ár en er
sem umsjónarmaður skráningarinnar
bundin þagnareiði. María segir að á
þeim tveimur árum sem liðin era ffá
stofnun hins opinbera portúgalska
skjalasafns hafi það verið eitt helsta
markmið starfsmanna að skjöl sem
þessi yrðu gerð opinber. í því mark-
miði hefur verið unnið að ffumvarpi
til laga um leynd skjala. „Verði lögin
samþykkt munu eldri lög falla úr
gildi en málið er nú í höndum menn-
ingarmálaráðuneytisins,“ sagði Mar-
ia í þessu tilefni. I fyrra leit allt út fyr-
ir að ffumvarpið yrði samþykkt af
þinginu en uppstokkun innan stjóm-
arinnar sem leiddi til afsagnar við-
komandi ráðherra og fleiri tafði
ffamgang málsins.
VÉLBOÐI HF. AUGLÝSIR
Vegna fenginnar reynslu undanfarinna ára í sölu á mykjutækjum, höfum við
hjá Vélboða hf. lagt mikla áherslu á að framleiða mykjudreifara sem hannað-
ur er sérstaklega fyrir íslenskar aðstæður.
Samfara þessu hefur okkur tekist að stórlækka verð tækjanna og stytta af-
greiðslufrest
Nánari upplýsingar hjá sölumönnum okkar í síma 91-651800.
Ath. nýtt heimilisfang
Helluhraun 16-18.
HF 220 Hafnarfjörður
Sími 91-651800
Bókasafnsfræðingur
óskast á Skólaskrifstofu Reykjavíkur.
Upplýsingar veitir forstöðumaður
Skólasafnamiðstöðvar í síma 28544.
MENNTAMÁLARÁÐUNEYTIÐ
Styrkir til háskóla-
náms í Mexíkó
Mexíkönsk stjórnvöld bjóða fram tvo styrki handa ís-
lendingum til háskólanáms í Mexíkó á háskólaárinu
1990-91. Styrkir þessir eru ætlaðir til framhaldsnáms
eða rannsókna að loknu háskólaprófi. Styrkfjárhæð-
in nemur 315 Bandaríkjadölum á mánuði. Umsækj-
endur þurfa að hafa góða kunnáttu í spænsku og
vera yngri en 35 ára.
Umsóknir skulu berast menntamálaráðuneytinu,
Sölvhólsgötu 4, 150 Reykjavík, fyrir 30. september
nk., og fylgi staðfest afrit prófskírteina, ásamt með-
mælum. Sérstök eyðublöð fást í ráðuneytinu.
5. september 1990
Afmælis- og minningargreinar
Peim, sem óska birtingar á afmælis- og/eða minning-
argreinum í blaðinu, er bent á, að þær þurfa að
berast a.m.k. tveim dögum fyrir birtingardag. Þær
þurfa að vera vélritaðar.
óskast ( eftirtaldar bifreiðar og tæki sem verða til sýnis þriðjudaginn 11.
september 1990 kl. 13-16 1 porti bak við skrifstofu vora að Borgartuni 7,
Reykjavlk, og vlðar.
Tegund
1 stk. Chevrolet Classic fólksbifreið 1989
1 stk. Saab 900I fólksbifreið 1987
1 stk. Toyota Landcruiser S t W
1 stk. Toyota Landcraiser H t
2 stk. Toyota Hi Lux Turbo
1 stk. Chevrolet pick up m/húsi
1 stk. Chevrolet Suburban
1 stk. Nissan Patrol pick up
1 stk. Nissan Patrol stw
1 stk. Lada Sport
1 stk. Mitsubishi L-300
2 stk. Volkswagen Syncro Caravella
1 stk. Toyota Tercel station
3 stk. Subara 1800 station
1 stk. Renault Traffic
4 stk. Ford Econoline
2 stk. Mitsubishi L-300
1 stk. Toyota Hi Ace
1 stk. Chevrolet Monza
1 stk. Lada Station 1300
1 stk. Mazda 323 station
10 stk. Flat 127 Gl
1 stk. Mercedes Benz 220 D
1 stk. Man 16,240 vörabifreiö
1 stk. Volvo F-717 vörab. m/krana
1 stk. Hino FD 174 sendibifr.
Til sýnis hjá Pósti og síma birgöastöð Jörfa
1 stk. Mazda 323 station (skemmdur eftir umferðaróhapp) 1987
1 stk. Tengivagn ca 5 tonn 1981
Til sýnis hjá Vegagerð rlkisins, Borgarnesi
1 stk. Komatsu hjólaskófla W 120 1982
Til sýnis hjá Vegagerð ríkisins, Reykhólum 1 stk. Bröyt x-2 vélskófla 1968
Til sýnis hjá Vegagerð rlkisins, Akureyri 2 stk. Mitsubishi L-300 Mini bus 4x4 1984-85
1 stk Mitsubishi Pajero bensln 4x4 1983
1 stk. Subara 1800 station 4x4 1980
1 stk. UAZ 452 dlesel 4x4 1980
Til sýnis hjá Vegagerð rlkisins, Höfn, Hornafirði 1 stk. Nissan Double Cap dlesel 4x4 1985
Til sýnis hjá Vegagerð rlkisins, Reyðarfirði 1 stk. Toyota Hi Lux pick up 4x4 1980
Tilboðin verða opnuð sama dag kl. 16.30 að viöstöddum bjóðendum.
Réttur er áskilinn til að hafna tilboðum sem ekki teljast viðunandi.
INIMKAUPASTOFNUN RÍKISINS
BORGARTUNI 7. 105 REVKJAVIK_

dlesel 4x4 1985
dlesel 4x4 1981
dlesel 4x4 1985
dlesel 4x4 1982
bensln 4x4 1973
dlesel 4x4 1985
dlesel 4x4 1983
bensln 4x4 1985
bensln 4x4 1985
bensín 4x4 1986
bensln 4x4 1985
bensín 4x4 1982-86
bensln 4x4 1985
bensín 1980-81
bensln 1982-84
bensín 1982
bensln 1987
bensln 1988
bensln 1987
bensln 1985
díesel 1974
dlesel 4x4 1981
dlesel 1979
díesel 1987