Tíminn - 13.09.1990, Blaðsíða 4

4 Tíminn Fimmtudagur 13. september 1990
Samningar undirritaðir í gær af bandamönnum og Þjóðverjum um endurheimtingu fullveldis Þýskalands:
„Tveir plús fjórir“
urðu sama sem fimm
Viðræðum beggja þýsku ríkjanna og bandamanna, Frakka,
Rússa, Breta og Bandaríkjamanna, lauk í gær með undirskrift
samnings þarsem bandamenn skiluðu Þjóðveijum afturfullveldi
því sem þeir glötuðu 1945. Samningaviðræðumar tóku aðeins
sjö mánuði. Þeim er nú farsællega lokið og verður formlegur
endi bundinn á 45 ára aðskilnað þýsku ríkjanna 3. október nk.
Hér á eftir fylgir yfirlit yfir gang
viðræðnanna, sem nefndar hafa verið
„Tveir plús fjórir“, til að undirstrika
að þýsku ríkin sætu við samninga-
borðið sem jafningjar bandamanna.
10. febrúar: Þegar kröfúr um sam-
einingu þýsku ríkjanna fóru að auk-
ast í Austur-Þýskalandi hélt Helmut
Kohl til Sovétríkjanna og fékk sam-
þykki Gorbatsjovs íyrir sameining-
unni.
13. febrúar: Utanríkisráðherrar
rikjanna sex samþykkja í Ottawa að
ræða sameiningu þýsku rikjanna, þ. á
m. þau réttindi, sem bandamenn
höfðu í Þýskalandi eftir strið, s.s. yf-
irráð í Berlín og afskiptarétt varðandi
landamæri og bandalög rikisins.
24.-25. febrúar: Kohl fer til Camp
David þar sem Bush leggur blessun
sína yfir sameininguna, en gagnrýnir
tregðu hans til að viðurkenna eftir-
stríðslandamæri Þýskalands og Pól-
lands en 1945 féll stórt þýskt land-
svæði undir yfirráð Pólvetja.
11. mars: Sendifúlltrúar ríkjanna
sex hittast i Bonn til að undirbúa „2 +
4“ viðræðumar.
28. aprfl: Evrópunefnd, sem í byij-
un hafði verið tortryggin vegna asa
Kohls til sameiningar, fagnar sam-
einingaráætlunum og undirbýr inn-
göngu Austur-Þýskalands í nefhdina.
5. maí: A fyrsta fundi utanríkisráð-
herranna í Bonn leggur utanrikisráð-
herra Sovétrikjanna til að ákveðið
verði eftir sameininguna hvort sam-
einað Þýskaland verði í NATO, en
Sovétrikin voru því mótfallin. Utan-
ríkisráðherra A-Þýskaiands fagnar
tillögunni, en Kohl leggur áherslu á
að Þýskaland verði aðili að bandalagi
vestrænna ríkja.
23. maí: Genscher og Schevardn-
adze hittast í Genf.
8. júní: Kohl og Bush hittast í
Washington og ítreka kröfúna um að
Þýskaland verði í NATO.
11. júní: Genscher og Shevardn-
adze hittast í Brest í Sovétríkjunum.
Viku síðar eiga þeir fúnd í Muenster í
V-Þýskalandi.
22. júní: Stjómin í Bonn samþykk-
ir landamæri Póllands.
22. júm': Á öðmm fúndi „2 + 4“ í A-
Berlín hafna vesturveldin tillögu
Shevardnadze um að Þýskaland verði
bæði í NATO og Varsjárbandalaginu
í fimm ár eftir sameininguna og
fækki hersveitum sínum úr 250.000 í
200.000.
5.-6. júlí: NATO ráðstefna í Lund-
únum ályktar að Varsjárbandalagið
sé ekki Iengur óvinur, heitir að ráðast
ekki á það, segir kjamorkuvopn
neyðarúrræði og tilkynnir gagngera
endurskoðun á hemaðarstefhu sinni.
14.-16. júlí: Kohl heimsækir Gor-
batsjov og fær samþykki hans fyrir
vera Þýskalands í NATO. Hann heit-
ir að fækka þýskum hermönnum nið-
ur í 370.000, að gefa Rússum fjögur
ár til að fara með heri sína ffá A-
Þýskalandi og að hersveitir NATO
verði ekki staðsettar á a-þýsku land-
svæði. Þeir samþykkja að gera nýjan
samning um gagnkvæma samvinnu.
17. júlí: Þriðji fúndur „2 + 4“ í Par-
ís. Pólska utanríkisráðherranum var
boðið á fúndinn og samþykkt var að
þýska ríkið viðurkenni landamæri
Póllands strax að lokinni sameiningu.
Síðastu hindruninni fýrir samkomulaginu var rutt úr vegi er Kohl og Gorbatsjov urðu sammála um að þýska
stjómin greiddi Sovétmönnum 12 milljarða marka fyrir brottflutning sovéskra hersveita frá A-Þýskalandi.
17. ágúst: Genscher og Shevardn-
adze hittast í Moskvu.
23. ágúst: Genscher tilkynnir á af-
vopnunarráðstefhu í Genf að Þýska-
land muni ekki ffamleiða, eiga eða
nota kjamorkuvopn, sýkla- né efna-
vopn.
30. ágúst: Genscher og forsætisráð-
herra A-Þýskalands, Lothar de Ma-
iziere, fúllvissa Vínarráðstefhuna
um að Þjóðvetjar muni fækka her-
mönnum sínum niður í 370.000 á
þremur til fjóram áram eftir samein-
inguna.
5.-6. september: Sovéskir og vest-
ur-þýskir samningamenn ná ekki
samkomulagi um hve mikið V-
Þýskaland skuli greiða til að aðstoða
við að hýsa og þjálfa sovéska her-
menn sem sendir verði heim ffá A-
Þýskalandi. Aðrir samningamenn
vinna að nýjum samningi um gagn-
kvæma samvinnu og samningi um
staðsetningu sovéskra hersveita í A-
Þýskalandi til 1994.
7. september: Gorbatsjov og Kohl
ræða um aðstoð v-þýsku stjómarinn-
ar við sovéska hermenn, en komast
ekki að samkomulagi.
10. september: Kohl og Gorbat-
sjov ræða enn um sama málefhi í
síma og sættast á að upphæðin verði
12 milljarðar marka.
11. september: Genscher og She-
vardnadze eiga saman lokaviðræður
í Moskvu.
12. september: Utanrikisráðherr-
amir, James Baker (BNA), She-
vardnadze (Sovétrikin), Douglas
Hurd (Bretland), Roland Dumas
(Frakkland) og Genscher (V-Þýska-
land) ásamt settum utanrikisráðherra
A-Þýskalands, De Maiziere, skrifa
undir „Tveir plús fjórir" samkomu-
lagið í Moskvu.
Samningur undirritaður
um endurvinnslu kjarn-
orkuúrgangs í Dounreay
Stöðin í Dounreay hefur skrifað
undir nýjan endurvinnslusamn-
ing á geislavirkum úrgangi úr til-
raunakjamakljúf í Vestur- Þýska-
landi — þann fyrsta af 50 samn-
ingum sem fyrirtækið vonast til
að gera við kjamorkufyrirtæki
víðs vegar um heiminn.
Þessi nýi samningur er við vestur-
þýska ríkisfyrirtækið Physikalisch
technische Bundesanstalt (PTB).
Gcymar þeir sem PTB hefur notað
undir eldsneyti era nú fullir og hætta
yrði notkun kjamakljúfsins ef Do-
unreay hefði ekki samþykkt að taka
við þeim 39 geymum sem PTB þarf
að losna við. Talið er að úrgangurinn
verði fluttur sjóleiðis til Skotlands,
en ekki er vitað hvaða hafnir verða
notaðar í þeim tilgangi.
Tiltölulega lítið úrgangsvandamál í
Neðra-Saxlandi verður gert að
meiriháttar umhverfisvandamáli í
Norður-Skotlandi og öllum löndum
í og við Norðursjóinn og N-Atlants-
haf.
Þetta er fyrsti samningurinn sem
Dounreay gerir við erlenda kjama-
kljúfaeigendur. Fyrirtækið hefur
staðið í samningaviðræðum um að
taka við úrgangi úr 50 kjamakljúf-
um í Berlín, á Spáni, í Hollandi og
Ástralíu, þótt enginn samningur hafi
enn verið frágenginn. Úrgangurinn
úr þessum kjamakljúfum var áður
sendur til Bandaríkjanna, en þar-
lendir neita nú að taka við meira af
umhverfísástæðum. Dounreay er
eina stofnunin í einkaeign sem nú
vill endurvinna notað eldsneyti.
Upplýsingahópur N-Evrópu varð-
andi kjarnorkumálefhi telur að end-
urvinnsla þessa úrgangs sé algjör-
lega ábyrgðarlaus. Það er enginn til-
gangur með að endurvinna eldsneyt-
ið til að ná úr því úraníumi því
nægar úraníumbirgðir era til í heim-
inum. Eina ástæðan fyrir endur-
vinnslunni er að leysa geymslu-
vandamál eigenda umræddra kjama-
kljúfa. Þeir hafa ekki nægilegt rými
til að geyma eldsneytið og taka því
tveim höndum að geta sent það til
Dounreay en þar era menn fúsir að
geyma úrganginn úr endurvinnsl-
unni í 25 ár.
Fleiri slíkir samningar verða undir-
ritaðir á næstunni nema alþjóðlegur
þrýstingur komi til og stöðvi þetta
ábyrgðarlausa athæfi.
NIKOSÍA — Leiðtogi írana,
Ayatollah Aii Khamenei, réðst
harkalega á hemaðarumsvif
BNAvið Persaflóa og sagði bar-
áttuna gegn þeim heilagt stríð.
RIYADH — Hættan sem staf-
ar af efnavopnum í vopnabúri ír-
aka er ekki eins aðsteðjandi og
áætlað hefur verið, að sögn
vestrænna herfræðinga. Sadd-
am hafi aðeins yfír að ráða fosg-
eni og sinnepsgasi en þau efni
gufa tiltölulega fljótt upp.
NIKOSÍA — Nefhd Evrópu-
manna átti fund með utanríkis-
ráðherra írana, Ali Akbar Velay-
ati, til að reyna að ráöa bót á
þeim samskiptaönðugleikum
sem orðið hafa vegna máis Sal-
mans Rushdies.
BAGDAÐ — Irösk flugvél átti
að fara frá Bagdað í gær með
um 100 breskar og 300 banda-
rískar konur og böm þeirra tif
Lundúna og Washington.
MOSKVA — Þing Lýðveidls-
ins Rússlands skoraði á Kreml í
gær að slíta vináttusamningi
beim sem Sovétmenn gerðu við
Iraka 1972 og kalla þegar heim
afla hemaðarséríræðinga sem
þareruennviðstörf.
BANGKOK — Hun Sen for-
sætisráðherra og einn helstf
andstæðingur sflómar hans
lýstu þvi báðir yfir í gær að þeir
vildu skjóta lausn á vandamál-
um Kambódíu.
SEOUL — Að minnsta kosti
77 manns létu lifiö og 47 var
saknað i flóðum, skriðum og
bátsköðum sem urðu vegna
mestu rígninga sem orðið hafa í
Suður-Kóreu í manna mínnum.