Tíminn - 15.09.1990, Qupperneq 2
-irriir'ÍT
2 Tíminn
tV>*>► ■>^Hfrt--*íne;» S*- a:r>-hít:ní'r. í
Laugardagur 15. september 1990
Niðurstöður árlegrar seiða- og sjórannsóknar sýna að nú sé að alast upp
fimmti lélegi þorskárgangurinn í röð. Halldór Ásgrímsson sjávarútvegsráðherra:
Ekki hægt að gera ráð
fyrir auknum þorskafla
Helstu niðurstöður árlegrar seiða- og sjórannsóknar Hafrann-
sóknarstofnunar, sem fram fór dagana 8. ágúst til 3. september
á hafsvæðinu milli íslands og Grænlands, eru þær að lítið fannst
af þorskseiðum. Þótt seiðin hafi verið sæmilega á sig komin, má
telja nokkuð öruggt að þorskárgangurinn 1990 verði fimmti lélegi
þorskárgangurinn í röð.
Halldór Ásgrímsson, sjávarútvegsr-
áherra, segir þetta mjög slæm tíðindi.
Þau benda til þess að ekki sé hægt að
gera ráð fyrir aukningu í þorskafla á
næstu árum og raunar sé trúlegra að
landsmenn verði að sætta sig við
samdrátt í þorskafla umfram það sem
þegar er orðið. Um það hvort þetta
þýddi samdrátt í þorskveiðum þegar
á næsta ári sagði Halldór, að óhætt
væri að fúllyrða að þessi tíðindi gæfú
í það minnsta ekki tilefhi til að auka
þorskveiðiheimildir ffá því sem þær
væru i ár. Hins vegar vildi ráðherrann
að svo komnu ekki tjá sig um hvort
nauðsynlegt yrði að draga ffekar úr
veiðum umfram það sem gert hefúr
verið í ár og var gert í fyrra.
Ekki náðist í Svein Sveinbjömsson
leiðangursstjóra í gær, en hjá Haf-
rannsóknarstofhun varð Hjálmar Vil-
hjálmsson fiskiffæðingur fyrir svör-
um. Hann sagði þetta afleit tíðindi.
„Til þess að halda stofninum gang-
andi þá þurfum við að fá af og til
góða árganga og það er orðið óþægi-
lega langt síðan það gerðist."
Hjálmar sagði, að þetta væru í raun
mjög alvarleg tíðindi, því þrátt fyrir
að þetta væm fyrstu vísbendingar um
stofninn, að þá væri það nánast borin
von að frá þessari hrygningu sl. vetur
og klakinu sl. vor komi annað en Iít-
ill árgangur af þorski.
Aðrar athyglisverðar niðurstöður
em þær að sumarið 1990 hefúr orðið
mikil yfirborðshitun í sjónum um-
hverfis ísland og er yfirborðshitinn
því óvenju hár. Aftur á móti gætti
þess ekki í dýpri sjávarlögum. Inn-
streymi hlýsjávar vestur og norður
fýrir land hefúr því verið mjög lítið
og verður sjávarástand fyrir vestan,
en einkum þó fyrir norðan og austan,
að teljast mjög óhagstætt sumarið
1990. Hjálmar sagði að ástæðan fyrir
þessari yfirborðshitun stafaði fýrst
og fremst af góðu veðri. Það sem
menn vona þegar svona háttar, sé það
að þama sé um hlýja hafstrauma að
ræða en það er ekki raunin núna
heldur stafi þetta af hitageislum frá
sólu og hlýju lofti líka. Þegar sólskin
og blíða er eins og verið hefur í sum-
ar, gerist þetta.
Tilgangurinn með þessum rann-
sóknum er að kanna ástand sjávar
umhverfis landið og fjölda og út-
breiðslu seiða helstu nytjastofna,
einkum þorsks, ýsu, loðnu og karfa
og fá þannig strax á fyrsta ári hug-
mynd um hvers vænta megi af þess-
um árgöngum og áður en hægt er að
leggja mat á styrk þeirra með öðmm
aðferðum.
Fjöldi ýsu og loðnuseiða var undir
meðallagi, en ástand sciðanna mjög
gott. Meira var af karfaseiðum í
Grænlandshafi en á undanfomum ár-
um og verður 1990 seiðaárgangurinn
því að teljast mjög góður.
Aðspurður sagði Hjálmar að þessar
rannsóknir gæfú nokkuð þokkalegar
vísbendingar hvað varðaði þorskinn
og að vemlegu leyti hvað varðar ýs-
una. Hins vegar væri niðurstöðumar
ekki eins áreiðanlegar hvað varðar
loðnuna að því leyti til að það virtist
vera fyrsti veturinn og vorið á eftir
sem réði úrslitum að því tilskyldu að
það sé eitthvað af loðnuseiðum í
sjónum. Það sem menn sáu núna af
loðnunni er af þeirri stærðargráðu
sem áður hefúr sést og hefúr orðið til
þess að fengist hefur góður loðnuafli.
„Með því er ég ekki að segja að svo
verði núna, því það get ég ekki“,
sagði Hjálmar.
Rannsóknin var á vegum Hafrann-
sóknarstofnunar og fóm rannsóknar-
skipin Ámi Friðriksson og Bjami
Sæmundsson í ferðina. Leiðangurs-
stjóri á Ama Friðrikssyni var Sveinn
Sveinbjömsson, en á Bjama Sæ-
mundssyni þau Vilhelmína Vilhelms-
dóttir og Páll Reynisson. —SE
Féð fæst að líkindum bætt
Frá Slgurðl Boga Sævarssynl fréttarit-
ara Tfmans á Selfossi:
Á milli 170 og 180 fjár úr safni Flóa-
og Skeiðamanna úr vesturleit drapst
síðdegis 1 fyrradag þegar verið var að
reka féð yfir Glómgil sem fellur í
Stóm-Laxá skammt frá bænum Ás-
brekku í Gnúpveijahreppi. Að sögn
Páls Lýðssonar formanns afféttar-
málafélags Flóa og Skeiða kom haró-
fylgi fjallkóngsins Sigurðar Einars-
sonar bónda á Skúflæk í Flóa og hans
manna í veg fýrir að enn verr færi en
þeir lögðu á sig mikið erfiði og
áhættu við að bjarga því sem bjargað
varð.
í vesturleit Skeiða- og Flóamanna
vora nærri 2.000 fjár þegar þetta
gerðist á síðasta gangnadeginum.
Venja er að reka fjársafnið yfir Glóm-
gil og allajafna er það vatnslítið á
vaðinu, aðeins neðar mjókkar gilið og
verður dýpra og bakkar þess hærri og
það var þar sem atburðurinn gerðist.
Forystusauður fór þar út f gilið og á
eftir fýlgdu á milli 170 og 180 fjár.
Féð rak síðan niður gilið og út í Stóm
Laxá og niður eftir henni, en áin var í
foráttuvexti. Niður að brúnni, sem er
á ánni, em þrír til fjórir kílómetrar og
síðdegis í gær höfðu fúndist 152 fjár á
því svæði en eftir var að athuga svæð-
ið neðan brúarinnar. Skeiðaréttir vom
engu að síður haldnar í gær eins og
venjulega og heildarfjöldi fjár í þeim
var á milli fjögur og fimm þúsund.
Páll Isólfs sagði, að í gærmorgun
hefði hann kannað hvort skaðinn yrði
bættur hjá Bjargráðasjóði og hefði
hann fengið jákvæðar undirtektir.
Eins sagði hann að bændur væm
sumir hveijir með svokallaða búfjár-
tryggingu sem bættu tjón af þessu
tagi. Það fé sem drapst var frá tuttugu
til þijátíu búum á Skeiðum, í Flóa og
raunar víðar að. Mest af fénu var úr
Hraungerðishreppi. Páll sagði að
bændur í Oddgeirshólma f Flóa
hefðu verið þeir sem fýrir hvað mest-
um búsifjum hefðu orðið af þessum
sökum.
Ari Páll Ögmundsson og Óli Pétur Gunnarsson tína hræin upp á kerru.
Tfmamynd: Slgurður Bogi
Bima Hjaltadóttir nýkomin frá Kúvæt:
VAR MEINAÐ AÐ FARA
ÚR LANDIMEÐ SVÍUM
Bima Hjaltadóttir, sem er nú-
komin frá Kúvæt, sagöist hafa
ætlað aö koma heim með fyrri
hóp sænskra rikisborgara, sem
fluttir voru úr landi, en þá fékkst
ekki leyfi fýrir brottflutningi Is-
lendinga. Ástæðan var sú, að ír-
akar voru ekki á því að láta ríkis-
borgara aðildariands Atíants-
hafsbandalagsins fara úr landi.
„Við fréttum að fólk eins og við,
rikisborgarar lands, sem ekki hefúr
neitt samband við Mið- Austurlönd
hvorki viðskiptalegs eða stjóm-
málalegs eðlis, átti allt að geta yfir-
gefið Kúvæt án nokkurra vandræða.
Þegar Svíamir vom að flytja út fýrri
hópinn fcngu þeir hins vegar ekki
leyfi fýrir íslendingana vegna aðild-
ar okkar að NATO. Við Kristín urð-
um alveg öskureiðar og hálfsáum
eftir að hafa ekki farið reglulega í
Keflavíkurgönguna, ef NATO ætti
að verða til þess að halda íslending-
um í Kúvæt í lengri tíma“, sagði
Bima Hjaltadóttir í samtali við Tím-
ann.
Kristín Kjartansdóttir, maðurinn
hennar Sameh Issa og bömin þeirra
fjögur em affur á móti með jórdönsk
vegabréf og geta því farið þegar
þeim dettur i hug. En þau vilja fara
landleiðina og ætla því að bíða þar
til hitinn minnkar.
Bima hefði getað farið með síðari
hóp Svíanna en var þá sagt að engin
trygging væri fyrir því að henni yrði
hleypt úr landi og ákvað af þessum
sökum að fara hvergi. Hún kom til
íslands frá Kúvæt síðastliðið
fimmtudagskvöld en maður hennar,
Gísli Sigurðsson, fékk ekki farar-
leyfi, bæði þar sem hann er vest-
rænn karlmaður og þar að auki
læknir í yfirmannsstöðu er ber
ábyrgð á sinni deild við sjúkrahús
háskólans í Kúvæt.
„Það sem fór einna mest í taugam-
ar á okkur undir það síðasta var að
það er ekkert að gerast i Kúvæt
núna. írakar virðast vera búnir að
flytja allt sitt herlið, vopn og skrið-
dreka til landamæra Saúdí-Arabíu.
Kúvæt er orðið hálftómt, það er
bókstaflega búið að hreinsa allt út
allsstaðar. Þeir hafa til að mynda
farið inn I allar opinberar byggingar
og flutt burt allar tölvur. Maðurinn
minn keyrði um daginn á eftir bíl
fúllum af viðarhurðum sem var ver-
ið að flytja í burtu. Þeir em jafnvel
famir að flytja Ijósastaura í burtu.
Allar útsendingar útvarps og sjón-
varps liggja niðri, nema hvað varðar
fféttaflutning frá Irak. Við náðum að
vísu erlendum útvarpsstöðvum með
stuttbylgjutæki og gátum þannig
fylgst með fféttum BBC og fleira."
Bima sagði íbúa Kúvæt vera orðna
mjög þreytta á ástandinu og væri
farið að bera á töluverðum óróa.
Ibúamir vilja halda rafmagni og
vatni gangandi en vilja t.a.m. ekki
að fólk fari í vinnu. 2. september var
almennt verkfall í Kúvæt til að
minnast þess að mánuður væri lið-
inn frá innrásinni.
„Við vomm farin að hafa áhyggjur
af fólkinu okkar hér heima því þó
við gætum komið fféttum af okkur
út, þá fengum við engar fféttir af því
hvemig því leið. Gísla fannst líka
ástandið verða sífellt órólegra. En
hann gat auðvitað fýlgst betur með
því, sem var að gerast en ég, þar
sem hann vinnur á sjúkrahúsi.“
Gísli heyrði af þvi f BBC fýrir
nokkmm dögum að breska sendi-
ráðið hefði tekið að sér að sjá um
málefni danskra rikisborgara og
flytja þá i burtu. Þeim hjónum datt
því í hug að hið sama mytidi að öll-
um líkindum gilda hvað íslendinga
varðar. Þau hringdu í breska sendi-
ráðið og fengu þar uppgefið nafn
bandariskrar konu, sem síðan sá um
að skipuleggja brottfor Bimu.
„Við vomm til að byija með keyrð
út á flugvöll í Kúvæt en þurfhim
síðan að bíða úti í flugvél f þijá
tíma. Flugið til Bagdað tók 40 mfn-
útur, en þar tók við fjögurra klukku-
tfma bið á meðan við fýlltum út
eyðublöð og yfirvöld stimpluðu í
um 400 vegabréf hópsins. Þetta
gekk allt mjög eðlilega fýrir sig og
það var alls ekki eins og um flótta
væri að ræða. Síðan er sjö tíma flug
frá Bagdað til Lundúna. í hópnum
vom Bandarikjamenn og Bretar.
Við höfúm heyit af því að vestrænir
karlmenn hafi verið fluttir til hem-
aðarlegra mikilvægra svæða en það
gildir ekki um alla. Svíamir em til
dæmis allir á hóteli í Bagdað.“
Bima sagði að ekki hefði borið á
skorti í Kúvæt, hvorki á matvömm
né vatni. Hins vegar hafa laun ekki
verið greidd þannig að buddan var
farin að léttast. „Palestínuarabamir í
þessum fimm stóm húsum á há-
skólalóðinni vom mjög virkir og
höfðu til dæmis skipulagt nefndir til
að sjá um ýmis mál eins og kaupfé-
lagið okkar. Þar var skipulaginu
þannig komið fýrir að hver fjöl-
skylda fékk að kaupa matvörar fýrir
rúmar 2000 krónur á dag. Matvör-
umar vom allar skrifaðar niður og
síðan átti að draga kostnaðinn frá
kaupinu okkar þegar það kæmi.“
Bima lýsti yfir ánægju sinni með
að vera komin heim þó hún hafi
vitaskuld áhyggjur af eiginmanni
sfnum. „Utanríkisráðuneytið hér á
landi hefúr haft samband við mig og
er að vinna að því að Gísli geti kom-
ið heim og ég vona bara að það
gangi eftir.“
jkb