Tíminn - 15.09.1990, Page 8

8 Tíminn
Laugardagur 15. september 1990
Guðmundur Hermannsson, fyrrverandi yfirlögregluþjónn, telur að þær breytingar
sem hafi orðið á lögreglunni undanfarin ár hafi fært hana fjærfólkinu:
Manninn á götuna vantar
Guðmundur Hermannsson lét fyrír skömmu af störfum sem yfir-
lögregluþjónn í Reykjavík. Guðmundur er þekktur úr starfi sínu
sem lögreglumaður og yfiríögregluþjónn, en þeirrí stöðu hefir
hann gegnt síðustu 12 ár. Hann er ekki síður þekktur fyrir afrek
sín á sviði frjálsra íþrótta, en hann keppti fýrír KR í kúluvarpi og
átti um skeið íslandsmet í þeirrí grein. Guðmundur fluttist til
Reykjavíkur 1952. Áríð eftir byrjaði hann í lögreglunni, þá 28 ára
gamall. Fjórum árum síðar var hann sendur til náms í Englandi.
Árið 1966 varð hann aðstoðaryfirlög-
regluþjónn almennrar löggæslu. Arið
1978 var hann skipaður yfirlögreglu-
þjónn og gegndi hann þeirri stöðu þar til
nýlega. Hann er giftur Herborgu Júníus-
dóttur og eiga þau fjóra syni og níu
bamaböm.
- Það er ekki úr vegi að spyrja mann
sem hefur tæpiega 40 ára reynslu af
löggæslustörfum hvaða breytingar
hafi skipt mestu máli á feriinum.
„Tölvuvæðingin hefur verið til stórbóta
sem og bætt fjarskiptatækni. Þetta er
náttúrlega nauðsynlegt í lögreglu nútím-
ans og alveg númer eitt, en ég sakna
gamla starfsins eins og það var þegar við
þurftum hvorki tölvur né fjarskipti, eða
lítið af fjarskiptum. Þegar lögreglan var
úti á götunni og meðal fólksins. Maður
kynntist fólkinu á götunni, maður kynnt-
ist hinum starfandi manni og fólkið sem
við áttum að aðstoða og vera til hjálpar,
það var alltaf í kringum okkur og við
þekktum það. En í dag eða hin síðari ár
hefúr þetta færst meira í það horf sem
mér finnst neikvætt. Lögreglan er orðin
eins og slökkviliðið, hún bíður eftir því
að það berist köll um eitthvað óvænt sem
hafi gerst. Þeir sitja í bílum, þeir aka um
í bílum, þeir þekkja ekki fólkið sem þeir
eru þó að þjóna og fólkið þekkir þá ekki.
Þegar lögreglumenn svo birtast þar sem
að þeir hafa verið kallaðir til, þá eru þeir
eins og ókunnugt fólk og þetta finnst
mér vera neikvætt þó það sé kannski
andi nútímans. En vaxandi tækni í sam-
bandi við tölvur og fjarskipti er nauðsyn-
leg í skráningu mála og skýrslugerð. Við
búum við mannfæð í lögreglunni. Það er
ofhlaðið í yfirmannastöður og önnur
innistörf. Það eru tveir yfirlögregluþjón-
ar, voru til skamms tíma þrir, það eru sex
aðstoðaryfirlögregluþjónar, allsstaðar
eru aðalvarðstjórar, varðstjórar, aðstoð-
arvarðstjórar og flokksstjórar. Það er
fyllt í innistörf við þennan nýja tækni-
búnað en úti á götunni er óbreytti lög-
reglumaðurinn alltof fámennur. Þess
vegna hefúr mér nú dottið í hug hvort að
það væri ekki ráð til að þrýsta á kröfúna
um aukið lögreglulið með því að fylla
neðanfrá og láta heldur vanta í yfir-
mannaraðir og innistörfin og láta það
hreinlega vanta að fylgja kærunum eftir.
Það þarf að fylla í störfin úti á götunni
þar sem á að þjóna fólkinu og láta hitt
bara mæta afgangi og sjá þá hvort það
verði ekki til þess að lögreglustjóri fær
þá ósk sína uppfyllta um að hafa fúllt
starfslið."
- Nú má ætla að bæjarlífið hafi breyst
í takt við annað í þjóðfélaginu. Að
hvaða leyti snertir það lögregluna?
„Hér á höfúðborgarsvæðinu er það aug-
ljósast hvað bílum hefúr Qölgað, hvað
borgin hefúr stækkað og hvað fjarlægð-
imar eru orðnar miklar ffá lögreglustöðv-
um til fólksins. Þetta krefst meiri bíla-
þjónustu lögreglunnar og gerir það að
verkum að gangandi lögreglumönnum
fækkar. En það er hægt að vera gangandi
í hverfúnum. Það er hægt að senda menn
á bílum út í hverfin og láta þá ganga þar
um á meðal fólksins þannig að þó að það
séu auknar fjarlægðir, þá er hægt að
halda þessari gömlu reglu að lögreglan
sjáist úti. Hún sé til að fyrirbyggja með
því að sýna sig á meðal fólksins. Þetta er
kannski það sem við höfúm vanrækt í
gegnum tíðina, vegna þess hve það hefúr
fækkað í lögreglunni.“
- Að undanförnu hefur mikið verið
rætt um óiæti unglinga og aukið of-
beldi. Er raunin sú að unglingar í dag
séu verri en þeir voru fyrir 20- 30 ár-
um?
„Nei, ég held að unglingamir nú séu
ekkert verri. Það er náttúrlega miklu
meira um skemmtanahald fúllorðna
fólksins og þar af leiðandi kannski miklu
meira um það að böm og unglingar séu
ein á kvöldin og reyni að fylgja eldra
fólkinu eftir út í skemmtanalífið. Þeim er
síðan meinaður aðgangur að skemmti-
stöðum. Drykkja hefúr hins vegar ömgg-
lega færst neðar i aldursstigann og þ.a.l.
held ég að áfengi meðal ungs fólks sé
miklu meira en áður var. En ég held að
þessi ólæti séu nú meira blásin upp. Eg
man það að þegar ég var að byija í lög-
reglunni að þá vom menn að velta bílum
við hátíðleg tækifæri eins og gamlárs-
kvöld eða mgga bílum og velta tunnum
og bijóta rúður. Þetta hefúr verið svipað í
gegnum tíðina. Lögreglan hefúr ekki allt-
af haft fjölmiðlana með sér í svona mál-
um og lögreglan má helst ekki koma við
fólk í dag. Við gátum tekið óeirðaseggi i
gamla daga án þess að það væri rokið
með það í blöð eða útvarp. Nú má slíkt
ekki ske og það virðist vera að fjölmiðlar
taki oft málstað þess sem lögreglan er að
fást við og skilji ekki hlutverk lögregl-
unnar; henni ber að fjarlægja óeirðaseggi
og halda uppi friði og reyna að koma í
veg fyrir meiðsl og það er einmitt það
sem hún er að gera. Þetta getur ekki síður
leitt af sér að lögreglumaðurinn meiðist í
átökum heldur en sá sem hann er að fást
við en það er ekki alltaf þeim að kenna
sem sleppur ómeiddur. Þegar tveir menn
slást og annar liggur í valnum þá er ekki
endilega tryggt að sá sem uppi stendur sé
óeirðarseggur.“
- Þarf þá að bæta samskipti fjölmiðla
og iögreglu?
„Mér finnst nú samskipti fjölmiðla og
lögreglu vera góð, en ef eitthvað kemur
fyrir, þá er eins og það halli á lögregluna
frekar heldur en þann sem hún var að fást
við eða málefúið sem hún var að vinna
að.“
- Svo að við förum út í aðra sálma, þá
ert þú ekki síður þekktur fyrir afrek
þín í íþróttum. Hver var feriil þinn
sem íþróttamaður?
„Múm ferill í íþróttum er að sem krakki
á Isafirði elti ég bæði knattspymu og
frjálsar íþróttir eins og allir gerðu þangað
til þeir fóru að vinna á sjónum. Mitt starf
varð aldrei á sjónum svo að ég hélt áffam
í íþróttum. Eftir að ég kom til Reykjavík-
ur gekk ég í KR og var þar með mönnum
eins og Gunnari Huseby og Friðriki Guð-
mundssyni og fleiri líkum sem voru mér
fyrirmynd í minni íþróttagrein sem var
aðallega kúluvarp. Eg var óheppinn um
þrítugt, þá meiddist ég í baki og þurfti að
fara í uppskurð. Mig langaði til að byija
aftur eftir það og 32 ára byrjaði ég á núlli
og fer þá að ná árangri. Kemst upp í það
að verða besti kúluvarpari landsins á
þeim árum, sem var nú kannski ekki mik-
ið afrek, en ég var ekki leystur af fyrr en
ég var 47 ára gamall. Ég náði best tæp-
lega 18 og hálfúm metra í kúlu, sem er nú
kannski ekki stórt affek í dag en það var
þó ekki nema tveimur metrum ffá heims-
metinu. Það er hinsvegar svipað því sem
það er í dag, þvi íslandsmet Hreins Hall-
dórssonar er 21 metri og heimsmetið er
rúmir 23. Árangur minn á þeim tima er
því sambærilegur því sem hann er í dag,
þó hann sé tölulega mikið lægri. Það að
ég var svona seinn með þetta góðan ár-
angur held ég að verði að þakka það að í
gegnum íþróttaferilinn var þetta alltaf
leikur. Ég held að íþróttamenn í dag geri
miklu meiri kröfúr til sjálfs sín og ofkeyri
sig. Verði snemma þreyttir og leiðir á öllu
umstanginu sem þarf til þess að ná ár-
angri og aldrei ánægðir, kenna völlunum
um, þjálfúrunum eða vinnunni, en þegar
ég var í íþróttunum þá lét maður vinnuna
og heimilið ganga fyrir. Síðan komu
iþróttimar sem leikur í ofanálag. Þess
vegna gladdist maður mikið meira yfir
árangrinum heldur en þeir sem gera ár-
angurinn að aðalatriði. Ég sé það núna að
þeir sem em að keppa og em bestir, þeir
em ekkert hér heima. Þeir em úti í lönd-
um. Ef að vel gengur þá eiga þeir allan
heiminn en ef illa gengur þá em þeir
meiddir í öxl og meiddir á hné. Ég held
að þá vanti þá gleði sem við fengum út úr
þessu.“
- Hvaða íslenskur íþróttamaður
stendur upp úr í dag að þínu mati?
„Við eigum marga góða íþróttamenn.
Eitt uppáhaldið mitt heitir Jón Páll, bæði
fyrir það hvað þetta er fallegur drengur
og það hvað mér finnst gaman að affek-
unum hans. Þá er afskaplega prúður og
skemmtilegur keppnismaður sem heitir
Einar Vilhjálmsson og kastar spjóti. Svo
er vaxandi maður í minni grein, Pétur
Guðmundsson, og vill svo vel til að hann
er lögreglumaður.“
- En í gegnum tíðina. Hver er það
sem stendur upp úr að þínu mati?
„Ég veit það ekki. Ég held ég geri ekki
upp á milli þeirra, þeir eru svo margir. Ég
vil ekki gleyma manni eins og Hallgrími
ffá Laxamýri, sem var félagi minn á
mörgum ferðalögum. Valbjöm Þorláks-
son, Hilmar Þorbjömsson, Huseby og
Friðrik Guðmundsson era menn sem
koma upp í hugann. En sjálfsagt gleymi
ég einhveijum.“
- Nú kepptir þú á Ólympíuleikunum
í Mexíkó ‘68. Var það ekki mikil lífs-
reynsla?
„Jú, það var virkilega gaman að vera
svona í návist við menn sem gátu eitt-
hvað i íþróttum og vera með góðum fé-
lögum sem ég fór með héðan. Við voram
náttúrlega ekki til stóraffeka. Það er mjög
erfitt að taka þátt í svona stórmótum og
ég var aldrei affeksmaður á svona stór-
mótum. Ég náði ekki lágmarki til að fara
á Ólympíuleikana ‘72 sem haldnir vora í
MUnchen en gerði þó mitt til þess að
reyna það. Mér var boðið að vera með
liðinu þannig að ég var áhorfandi ásamt
gömlum félaga úr íþróttahreyfingunni
sem líka var hættur, Vilhjálmi Einars-
syni. Ástæðan fyrir því að mér var boðið
að koma með var sú að viku seinna áttu
að fara ffam heimsleikar öldunga í Köln.
Ég fékk engan til að fara með mér sem
fararstjóri til Kölnar, sökum þess hve all-
ir sem vora í Múnchen vora orðnir
þreyttir og fór ég því einn. Þar keppti ég í
kúluvarpi fyrir 40 ára og eldri. Ég minn-
ist skemmtilegs atviks í sambandi við
þetta mót. Ég kastaði þyngstu kúlunni af
því að ég var innan við fímmtugt. Síðan
vora þarna menn sem vora 50-60 ára og
60-70 ára og þeir vora með léttari kúlur.
Þegar ég kastaði mitt fyrsta kast, sem
mun hafa verið eitthvað yfir 17 metra, þá
var það ekki mælt. Kúlumar lágu þama
hjá, af öllum þyngdum, og það var efast
um að þetta hefði verið rétt kúla. Ég mátti
bíða í tuttugu mínútur eftir að kæmi að
mér aftur, ég kunni ekki að bölva á
þýsku, og varð að bíta í það súra epli að
fyrsta kastið var ekki mælt. I öðra kastinu
var passað að ég tæki rétta kúlu. En áður
en ég kastaði kast númer tvö þá lét ég
handklæðið mitt út á holuna þar sem kúl-
an hafði komið niður í fyrsta kastinu, því
það vora engin strik máluð í grasið eins
og nú tíðkast. Ég henti yfir þetta hand-
klæði og kastið mældist 17,27 metrar. Ég
held að það sem hafi verið sagt við mig
hafi verið afsökunarbeiðni, að minnsta
kosti var mér fagnað á eftir og það var
ekki efast um lengur að ég hefði notað
rétta kúlu. Ég vann mina grein með mikl-
um yfirburðum með þessu kasti, sem
þótti nokkuð gott þá, og næsti maður
kastaði 15,15 metra eða tveimur metrum
styttra. Þegar mótinu lauk, en þama vora
mörg hundrað keppendur i öllum grein-
um fijálsra íþrótta, þá stóð ég uppi með
besta affek mótsins. Ég hafði einsett mér
að þetta yrði lokaáfanginn og þama lauk
32 ára keppnisferli. Það vill svo til núna,
18 árum seinna, að ég á enn heimsmetin í
kúluvarpi, skráð af ítölskum statistikker,
fyrir aldurinn 43, 44, 45 og 46 ára. Þetta
er kannski af því að menn era hættir að
keppa á þessum aldri en að minnsta kosti
úr þvi ég gat það eftir uppskurð á baki, þá
er þetta hægt og það væri gaman ef það
kæmi einhvemtímann að því að þetta
væri slegið af jafhaldra. Það má kannski
segja að þetta hafi verið hápunkturinn á
mínum ferli, ég sagði það áðan að ég var
aldrei affeksmaður á stórmótum en þetta
var virkilega stórmót.“
- Er mikið um íþróttalíf innan lðg-
reglunnar?
„Já, það er talsvert. Við höfum átt af-
reksmenn í íþróttum í gegnum tíðina og
við greiðum götu íþróttamanna. Þeir fá
að fara til æfinga þegar hægt er að koma
því við og þeir fá að fara í keppnir hve-
nær sem þeir þess þurfa, bæði hér heima
og erlendis. Við stuðlum að íþróttaæfing-
um þeirra með því að greiða fyrir þá
hluta af æfingargjaldi og salarleigu, út-
vegum þeim þjálfara þar sem það á við
og hvetjum til þess á alla lund að lög-
reglumenn stundi íþróttir. Við eigum af-
reksmenn núna eins og Pétur Guðmunds-
son.“
- Nú hefurðu látið af störfum sem yf-
irlögregluþjónn. Hvað ertu að gera
þessa dagana?
„Það er ægilega mikil sælutilfinning að
vera hættur þessu aðalstarfi, þó það hafi
verið ánægjulegt, og geta nú sinnt því
sem mann langar til að gera. Ég hef feng-
ist svolítið við skrautritun og ffístunda-
málun í gegnum tíðina og eftir því sem
maður eldist þá er tíminn fljótari að líða
og ég ætla að reyna að sinna því betur en
áður, án þess að slíta tengsl við gamla fé-
laga á vinnustað. Ég vona að ég geti not-
ið þeirra stunda sem í þetta fara en það er
nóg við tímann að gera. Ganga úti og
synda er ágæt afþreying og mér líður
vel.“
Stefán Eiríksson.