Tíminn - 22.09.1990, Blaðsíða 7

Laugardagur 22. september 1990
Tíminn 7
einstakra ríkja þess. Á bak við
liggur eigi síðnr sú hugmynd að
Atlantshafsbandalagið fari smám
saman að venja sig á það, sem nú-
verandi ríkisstjóm Bandaríkjanna
og Bretlands ætla því, að verða al-
heimslögreglulið, sem Banda-
ríkjaforseti hafi í vasanum í hvert
sinn sem honum dettur í hug að
efha til krossferðar gegn einhverj-
um miðaldaruddanum, sem hon-
um er í nöp við öðrum ffemur í
það og það sinnið.
Hvað Islandi við kemur sérstak-
lega í þessu sambandi er það ský-
laust brot á utanríkisstefhu lands-
ins ffá upphafi vega og gegnum
allan aðildartímann að Atlants-
hafsbandalaginu, að Islendingar
fari að leggja ffam fé til hemaðar
með þeim hætti sem ýjað er að í
viðtali utanríkisráðherra við Tím-
ann. íslendingar hafa ekki her og
engu að miðla í þeim efhum. ís-
lendingum kemur hemaðurinn á
Persaflóa ekkert við nema ef vera
skyldi að styðja að formi til við-
skiptabann Öryggisráðs Samein-
uðu þjóðanna en án allra skuld-
bindinga um virka þátttöku í
hafhbannsaðgerðum og öðrum
hemaðarráðstöfúnum.
Engum dettur í hug að bera í
bætifláka fyrir Iraka i hemaðar-
brölti þeirra né að nokkrum
manni komi til hugar að veija
stjómarhætti og útþenslustefnu
Saddams Husseins Iraksforseta.
E.t.v. er það rétt, að hann eigi tæp-
ast sinn líka í hinni fjölmennu
stétt einræðisherra í Miðaustur-
löndum og annars staðar í heimin-
um. Engin ástæða er til annars en
að sýna honum í tvo heimana, láta
hann ekki komast upp með hvað
sem er. Þrátt fyrir það em engin
efhi til þess að snúa skynsamlegri
vöm Öryggisráðs Sameinuðu
þjóðanna gegn ffekari útþenslu
Persaflóastríðsins í móðursýkis-
lega krossferð af hálfu Atlants-
hafsbandalagsins og Bandaríkj-
anna sem borin sé uppi af mælsku
og tilfinningasemi að hætti kross-
fararpáfa miðalda. Það em ekki
nema nokkrir mánuðir síðan
Saddam Hussein var fastur við-
skiptavinur NATO-þjóða, sem
þær ýmsar sáu fyrir vopnum, her-
búnaði og peningalánum. Banda-
ríkjamenn vom engan veginn und-
anþegnir hagkvæmnissamskiptum
við Iraka. Þeir eiga sinn hlut í því
að Irak er það herveldi sem raun
ber vitni, enda áttu þeir árum sam-
an sameiginlegan óvin með Irök-
um þar sem var klerkaveldið í Ir-
an, hinum megin við Persaflóa, að
ógleymdum ýmsum öðrum and-
stæðingum í óleysanlegum valda-
og ófriðarflækjum Miðaustur-
landa. Þegar þannig er í pottinn
búið veit enginn hvenær botninn
dettur úr hugsjónabaráttunni.
Hver veit nema eins fari fyrir
krossferðaráhuganum gegn Sadd-
am Hussein og herförinni gegn
kókaínfúrstum Kólumbíu sem
mest var rómuð fyrir ári, að hann
fjari hljóðlega út og Persaflóa-
skærumar 1990 verði ekki greind-
ar ffá öðrum atburðum í uppi-
haldslausum illindum og hervirkj-
um í Miðausturlöndum áratug eft-
ir áratug. Islendingar ættu a.m.k.
að halda sér utan við þessar deilur.
Kókaínstríðið sem týndist
iskt vandamál“ og sennilegast að
það sé fúndið upp í Bandaríkjun-
um.
Að almennum hætti greinarhöf-
unda í Newsweek er klykkt út
með þeirri kvikindislegu athuga-
semd sem gengur milli manna í
Kólumbíu að þar sem Bandaríkja-
stjóm hafi öðrum styijöldum að
sinna færi best á því að koma á
„varanlegu vopnahléi“ í fíkni-
efhastríðinu í Kólumbíu, „lýsa yf-
ir sigri“ og njóta þess að segja far
vel Frans þegar bandarísku kross-
faramir sigla til sins heima.
Ný krossferð
Hér hefúr nokkm rúmi verið var-
ið til að segja ffá ársgömlum
fagnaðarboðskap Georgs Bush
Bandaríkjaforseta, sem heims-
pressan útbásúnaði sem garpslegt
herútboð og krossferð gegn fíkni-
efhavoðanum í heiminum. Það
hefur auk þess verið rakið í stuttu
máli hvað úr þessum krossferðar-
fyrirgangi hefúr orðið á einu ári,
sem sagt: Ekki neitt.
En því er þetta rifjað upp að
Bandaríkjastjóm með sjálfan for-
setann í broddi fylkingar er nú
tekin til við að boða nýja kross-
ferð og satt að segja sýnu skæðari
en þá fyrri, að því leyti að nú er
ekki verið að beina orðum til
Bandaríkjaþjóðarinnar einnar
saman, heldur allra rétttrúaðra
þjóða, hvar sem þær finnast, jafnt
vopnlausra þjóða sem vopnaðra
og ekki spurt að efnahag eða
hallarekstri á ríkissjóði eða hvar
þær em staddar í ölduróti f]ár-
mála- og efhahagslífs yfirleitt.
Tilefhi nýjasta ákallsins er
ástandið við Persaflóa, síðan írak-
ar hertóku og innlimuðu olíuríkið
Kúvæt, sem ekki hefúr verið um
annað meira talað síðustu vikur.
Nú er það svo að Öryggisráð
Sameinuðu þjóðanna greip mynd-
arlega til sinna ráða vegna Kú-
vætstriðsins. Aðferðin var sú að
þjóðir heims skyldu sameinast um
viðskiptabann á Irak, sem nú hef-
ur staðið sex vikur, auk þess sem
Bandaríkjamenn urðu við beiðni
um að senda mikinn her til Saudi-
Arabíu til að tryggja vamir þess
lands gegn ætlaðri innrás íraka.
Þá hafa margar þjóðir sent herskip
á þessar slóðir til þess að ffam-
fylgja viðskiptabanninu með
hafhbanni. Allt hefúr þetta orðið
til þess að stríðsátök hafa ekki
breiðst út, þótt hitt sé líka satt, að
stríðsástandi hefúr ekki verið
bægt ffá, sist af öllu að írakar hafí
horfið á braut ffá Kúvæt.
Þrátt fyrir það er Irak umsetið,
það ríkir umsátursástand gagnvart
landinu. Því einu munar að þama
sé opið strið, að ekki hefúr verið
skipst á skotum. Í þess stað er nán-
ast reynt að svelta íraka til upp-
gjafar eins og þegar Akkear sátu
um Tróju forðum. En þetta umsát-
ur um Irak í gervi viðskiptabanns
og hafhbanns þykir mörgum sein-
virk hemaðaraðgerð, ekki síst
ýmsum Bandaríkjamönnum, þótt
það sé síður en svo einhlít skoðun
í því landi. Það em einmitt margir
þar sem hvetja til varúðar á stig-
mögnun stríðsaðgerða, auk þess
sem þess gætir nú meira en áður
að bandarískir stjómmálamenn,
fféttaskýrendur og greinahöfúndar
um alþjóðamál leggi áherslu á, að
Persaflóastríðið megi ekki verða
eitthvert sérverkefni Bandaríkj-
anna eins og iðulega hefúr átt sér
stað, þegar óffiður hefur brotist út
hér og þar á heimsbyggðinni. Nú
tala menn um að gera eigi „allan
heiminn“ ábyrgan, ekkert ríki
megi skera sig úr leik þegar til
þess kemur að sýna írökum í tvo
heimana. Það er eins og andi Ur-
bans páfa annars svífi yfir vötnun-
um. Jafhvel Japanar em nú hvattir
til að fara herför um Kyrrahaf, þótt
almenn trú sé að þeir hafi verið af-
vopnaðir um eilífð.
Niðurj öfnunamefnd
NATO
Þessi skoðun og krafa um al-
heimssamstöðu i Persaflóastríð-
inu er greinilega farin að setja
mark sitt á stefhu Bandaríkja-
stjómar. Ekkert sannar það betur
en nýafstaðinn fundur utanríkis-
ráðherra Atlantshafsbandalags-
ins. Þar rak James Baker utanrík-
isráðherra magnaðan áróður fyrir
því að ríki Atlantshafsbandalags-
ins legðu sitt ffam til hemaðar
gegn Irak, og er ekki annað að sjá
en að þessi utanríkisráðherrafúnd-
ur hafi umbreyst í einhvers konar
niðuijöfhunamefhd sem óðara
var tekin til við að leggja á aðild-
arþjóðir álögur til hemaðarþarfa
eftir efhum og ástæðum eins og
þegar útsvör vom lögð á íslenska
bændur fyrrum til hreppsþarfa.
Utanríkisráðherra Islands sat
þennan sögulega hreppsnefhdar-
fúnd NATO-ríkjanna og greinir
ffá því i viðtali við Tímann
(þriðjudag 11. þ.m.), að farið sé
að tala um að það kosti einn millj-
arð bandaríkjadala á dag að halda
uppi viðskiptabanninu á Irak.
Bandaríkjamenn fara sem sé ffam
á það, að hvert bandalagsríki
NATO taki á sig hluta þessa
kostnaðar í einu eða öðm formi.
Jón Baldvin Hannibalsson áætlar
að sanngjam hlutur íslands í
þessu stríði í nafhi réttlætisins sé
120-140 milljónir króna, sem ætl-
ast er til að sé greitt úr ríkissjóði
sem beint ffamlag. Ekki er ljóst
hvort hér á að vera um eina
greiðslu að ræða eða upphaf að
raðgreiðslum eftir því sem teygist
úr krossferðinni gegn Saddam
Hussein & Co.
Uppihaldslaus óiriður
Þær hugmyndir sem hér em uppi
um að Atlantshafsbandalagið fari
að taka að sér hemað á þessu um-
rædda heimssvæði væri kúvend-
ing á stefnu og hlutverki banda-
lagsins. Nú er að vísu reynt að
láta eins og hér sé ekki beinlínis
verið að hvetja til formlegrar að-
ildar bandalagsins sem sliks,
heldur er hvatningunni beint til