Tíminn - 28.09.1990, Blaðsíða 9

8 Tíminn
Föstudagur 28. sptember1990
Föstudagur 28. sptember1990
Tíminn 9
• í
*
Ný ákvæði umferðarlaga taka gildi 1. október og stuðla þau m.a. að því að öryggi barna og farþega í aftursætum eykst til muna:
Fækkun alvarlegra slysa rakin
til aukinnar notkunar bílbelta
Frá og með 1. október næstkomandi verður
skylt að nota bflbelti hvar sem menn sitja í
bflum. Farþegar í aftursæti verða þá rétt eins
og þeir sem sitja í framsæti bifreiða að spenna
beltin. Jafnframt verður sú breyting að börn
yngri en 6 ára skulu nota bflbelti, barnabfla-
stól, bflpúða, sem festur er með öryggisbelti,
eða annan viðurkenndan öryggisbúnað. Þá
verður í fyrsta sinn bannað með lögum að
hafa börn laus í framsæti eða fyrir framan
framsæti í akstri. Sú breyting leiðir m.a. til
þess að sá stórhættulegi og leiði ávani að
halda á börnum í framsæti bifreiða verður al-
gjörlega bannaður.
Hér er um að ræða breytingar á 71. grein
umferðarlaga sem samþykktar voru á Alþingi
síðastliðið vor. í fyrstu málsgrein segir, að
hver sá sem situr í sæti bifreiðar, sem búið er
öryggisbelti, skuli nota það. Breytingin frá
fyrri lögum er sú að nú er talað um sæti en
ekki aðeins framsæti eins og áður var. Ákvæði,
sem skyldar ökumenn til að sjá um að börn
yngri en 6 ára noti bflstóla eða annan öryggis-
búnað, er einnig nýlunda.
Saga hinna nýju ákvæða er sú að á Alþingi
1988-89 voru lögð fram tvö lagafrumvörp um
breytingu á umferðarlögum. Þessi frumvörp
fengust ekki afgreidd fyrir þinglok þá og dö-
guðu uppi. Á Alþingi 1989-90 flutti Salóme
Þorkelsdóttir nýtt frumvarp ásamt meðflutn-
ingsmönnum frá öllum flokkum. Það frum-
varp varð síðan að lögum á síðasta degi þings-
ins í vor og var gildistakan ákveðin 1. október.
Notkun bílstóla og öryggis-
belta í aftursæti nú þegar
orðin almenn
Á blaðamannafundi, sem umferðarráð hélt í
gær til að kynna þessar breytingar á umferðar-
Eftir
Stefán
Eiríksson
lögum, var lögð fram könnun sem lögreglan
hafði gert fyrir Umferðarráð. Þar kom fram (og
sagði Óli H. Þórðarson framkvæmdastjóri Um-
ferðarráðs að einstaklega skemmtilegt væri að
skýra frá þeim niðurstöðum) að 89,2% þeirra
barna, sem voru í aftursæti bifreiða, voru í bfl-
stól eða á bflpúða með belti. Könnun þessi var
gerð í júní í sumar og aukningin á milli ára á
notkun öryggisbúnaðar fyrir böm var tæp 15
prósent. Árið 1984 notuðu aðeins 20,5% bama
þennan sjálfsagða öryggisbúnað. Einnig hefur
verið veruleg aukning á notkun fullorðna á
bflbeltum í aftursætum en samkvæmt könn-
uninni nota 65% fullorðinna belti í aftursæt-
um á móti 51% í fyrra og 4,5% 1984. Um 88%
af farþegum í framsæti notuðu bílbelti og var
um örlitla aukningu frá því í fyrra að ræða.
Afturámóti er um minnkun að ræða síðan
1988 en þá notuðu 91,6% farþega í framsæti
öryggisbelti. Böm, sem höfð voru laus í fram-
sæti bifreiða, hefur fækkað úr 3,3% af heildar-
fjölda bifreiða niður í 0,7%. Ljósanotkun er
samkvæmt könnuninni mjög almenn og not-
uðu tæp 96% bifreiða, sem athugaðar vom,
Ijós en athyglisvert er að skoða að þessi könn-
un var gerð í júní sem er bjartasti tími ársins.
Það sem menn voru óánægðir með í sambandi
við útkomu könnunarinnar var það, að svo
virtist vera sem ökumönnum með bflbelti
hefði fækkað á milli ára. Árið 1987 vom 92,5%
ökumanna með belti, 1988 vom tæp 87% með
belti og í ár kom í Ijós að 84,2% ökumanna
vom með bflbelti við akstur.
í könnuninni vom athugaðir ýmsir aðrir
þættir í sambandi við bifreiðar. f Ijós kom að
útvarpstæki vom í 93,2% bifreiða og hefur sú
tala aukist um 10% á síðustu sex ámm. Bfla-
sími var í rúmum 10% bifreiða og radarvari í
3,5% bifreiða. Sjúkrakassa var að finna í þriðj-
ungi bfla og er það um helmings aukning frá
1984 þegar þeir fundust aðeins í 16% bifreiða.
Höfuðpúðar í framsæti fundust í 97% bifreiða
nú á móti 85,5% 1984. Höfuðpúðar í aftursæti
vom í 27% bifreiða. Viðvörunarþríhymingur
var í fimmta hverjum bfl og slökkvitæki í
sjötta hverjum. 95% bfla vom með skráning-
arskírteinin meðferðis og 70% ökumanna bif-
reiða vom karlkyns og afgangurinn kvenkyns.
Það hlutfall hefúr haldist nokkuð stöðugt síð-
an 1984. Rúm 83% þeirra bfla, sem vom at-
hugaðir, vom flokkaðir sem fólksbifreiðar,
11,2% vom jeppar og 5,6% sendibifreiðar.
Sömu sögu er að segja um þetta og kynferði
ökumanna, þetta hlutfall hefur haldist svipað
síðan 1984. Bflar yngri en tveggja ára vom
rúmlega einn fjórði af bifreiðunum og er það
nokkur breyting síðan 1988 þegar 43,8% vom
bflar yngri en tveggja ára.
Lögin eru hvatning fyrir
suma til að spenna beltin
Þegar ÓIi H. Þórðarson, framkvæmdastjóri
Umferðarráðs var inntur eftir því hvaða máli
lagabreytingin skipti, sagði hann að hún
skipti umtalsverðu máli vegna þess að hún
væri stoð fyrir þá til að ná þessum tiltölulega
fáu sem ekki spenna beltin. Eins og sæist best
í þessari könnun væri meirihluti þjóðarinnar
búinn að tileinka sér þessar breytingar, eins
og það að nota belti í aftursæti og barnabfl-
stóla, og það væri ánægjulegasti punkturinn í
þessu. Nú væri sennilega eftir sá hluti fólks
sem þyrfti einhvers konar hvatningu í formi
eins og þessu. Þessi lagabreyting væri því tví-
mælalaust til mikilla bóta og til hjálpar þess-
um aðilum. Óli sagði að vonandi væri hægt að
sjá breytingar í kjölfar þessara nýju ákvæða og
það væri staðreynd að alvarlegum slysum
hefði fækkað undanfarin ár og þeir hjá Um-
ferðarráði telji að það sé ekkert eitt atriði, sem
hafi eins mikil áhrif á það eins og aukin notk-
un öryggisbelta, bæði á meðal barna og full-
orðinna. Jafnframt væri ókannaður sá þáttur,
sem áreiðanlega hefur haft einhver áhrif, en
það væri aukin Ijósanotkun. Það kemur sér-
staklega fram í sambandi við gangandi vegfar-
endur sem sjái mun betur til bflanna heldur
en áður. Á gatnamótum eru menn farnir að
bíða eftir ljósum en ekki bflum og ef það
kæmi einn ljóslaus inn á milli þá væri hann
orðinn miklu hættulegri en hann var áður.
Greinilegt samband er á milli flölda þeirra sem slasast alvarlega í umferðinni og fjölda þeirra sem nota bílbelti. Áríð 1987 þegar um helmingur landsmanna notaði bflbelti slösuðust 219 manns alvaríega á fyrstu sjö mánuðum ársins. Á sama tíma í ár þegar um 85-90% nota bfl-
belti í framsæti bifreiða slösuðust aðeins 88 alvarlega í umferðinni. Þessi mynd var tekin í apríl eftir að ölvaður ökumaður hafði velt bifreið sinni í Breiðholti. Þetta er alvaríeg áminning um það að akstur og áfengi fara aldrei saman. Tímamynd: pjetur
Aukin ljósanotkun hefði áreiðanlega sitt að
segja í þessu sambandi.
Aðspurður um ástæður fyrir minnkandi
notkun bflbelta hjá ökumönnum bifreiða,
sagði ÓIi að það væri nokkuð eðlilegt. 1988
voru tekin upp viðurlög við því ef menn not-
uðu ekki belti í framsætum bifreiða og þá var
mikil umræða og mikil áhersla var einmitt
lögð á bflbeltanotkun. En þegar lagaskyldan
var komin, slökuðu menn á varðandi áróður
fyrir bflbeltanotkun og fóru að einbeita sér að
ýmsu öðru. Niðurstaðan úr könnuninni sýnir
okkur hins vegar að við máttum ekki laka á
áróðrinum og við þurfum að halda áfram að
segja fólki að spenna beltin. Á næstu mánuð-
um mun þessum nýju lögum verða fylgt eftir
af fullum krafti og nú mætti búast við heil-
mikilli sveiflu upp á við í sambandi við bfl-
beltanotkun í aftursætum. Óli sagði að það
hefði ekki verið fyrr en um áramótin 1988/89
sem þau ákvæði gengu í gildi að bflbelti
skyldu vera í aftursætum allra fólksbifreiða
sem fluttar væru til landsins. Því þyrfti að
hvetja þá sem ekki hafa bflbelti í aftursætum
bfla sinna til að fá sér þessi öryggistæki. Þetta
er m.a. ástæðan fyrir því að hlutfall þeirra,
sem nota bflbelti í aftursætum, er ekki hærra.
Áreiðanlega myndu þeir ná því að 90% þeirra,
sem væru í aftursætum bfla með öryggisbelti,
spenntu þau, en því væri miður, að þeir næðu
líklega ekki því markmiði að fá 90% af þeim
sem sætu í aftursætum til að spenna beltin
einfaldlega af því að þau væru ekki til staðar í
mörgum bflum.
Sérstök athugun á ljósum,
hjólbörðum
og rúðuþurrkum
Nú í haust mun Bflgreinasambandið og Um-
ferðarráð gangast fyrir sérstakri athugun á
Ijósum, hjólbörðum og rúðuþurrkum. Athug-
unin fer fram um allt land á fjölda viður-
kenndra verkstæða innan Bflgreinasam-
bandsins. Um er að ræða samræmda athugun
þessara öryggisþátta á verkstæðum, sem hafa
verið viðurkennd í samræmi við gildandi regl-
ur, og verður reglubundið eftirlit með þessum
verkstæðum. Bifreiðaeigendum er boðin þessi
sérstaka athugun á mikilvægum öryggistækj-
um bifreiða sinna, m.a. til að ökumenn sjái
betur til annarra vegfarenda og ekki síður til
að aðrir sjái bifreiðar þeirra betur á ferð. Þessi
skoðun kostar 600 krónur á flestum verk-
stæðum fyrir utan hugsanlega varahluti.
Umferðaráð hefur kynnt þessar lagabreyting-
ar, sem verða 1. október, m.a. með því að
senda bréf og bækling til foreldra allra barna á
landinu átta ára og yngri og blaðið Tillit inn á
öl! heimili landsmanna.
Sjötta tölublað Tillits er að miklu Ieyti helg-
að umferðalagabreytingunni. í blaðinu kemur
m.a. fram að mun færri alvarleg umferðaslys
urðu á fyrstu sjö mánuðum þessa árs en á
sama árstíma undanfarin ár. 88 slösuðust al-
varlega á þessum mánuðum í ár, en voru 219
árið 1987, en þá náði fjöldi slysa hámarki.
Þessa jákvæðu þróun megi rekja til aukinnar
notkunar öryggisbúnaðar í bflum, bæði í
framsætum og aftursætum. Árið 1987 notuðu
47,7% ökumanna bflbelti á móti 84,2% í ár og
55% farþega í framsæti notuðu öryggisbelti
árið 1987 á móti 87,9% í ár. Greinileg tengsl
eru því á milli fjölda þeirra sem slasast alvar-
lega í umferðinni og fjölda þeirra sem nota
bflbelti.
Fjöldi þeirra, sem taldir eru mikið slasaðir og
þeirra sem fluttir eru á sjúkrahús eftir um-
ferðarslys, hefur lækkað umtalsvert á hverju
ári frá 1987. Fjöldi banaslysa virðist þó vera
svipaður frá ári til árs en slysum á börnum
hefur fækkað.
Frá áramótum 1987 til júlfloka slösuðust
100 börn í umferðinni en á sama tímabili í ár
voru þau 53. Þessi þróun er helst þökkuð auk-
inni notkun á öryggisbúnaði fyrir börn í bfl-
um og sagði Óli H. Þórðarson að þegar fréttir
bærust af alvarlegum slysum þá fylgdi það oft
að einn hefði sloppið ómeiddur og það sé yfir-
leitt barn sem var í barnastól.
Það er því nauðsynlegt að ökumenn sem og
farþegar í bifreiðum taki höndum saman og
allir, sem hafi belti til að spenna, spenni þau.
Þessar tölur sýna svo ekki verður um villst að
alvarlegum slysum hefur fækkað gífurlega
eftir að beltanotkun varð almenn og því ættu
allir að sýna það í verki að þeim sé annt um sig
og sína.
Börn og fullorðnir eiga vera í bflstólum og
með beltin spennt, ekki bara af því að það
stendur í lögum, heldur vegna þess að það
eykur öryggi þeirra í umferðinni um meira en
helming.

■
•••' -