Tíminn - 29.09.1990, Blaðsíða 7

Laugardagur 29. september 1990
Tíminn 7
I bili hefur tekist góð samstaða
meðal ríkja heims um að hver og
einn megi ekki hrifsa til sín auð-
lindir annarra með ofbeldi og er
ástæðan fyrst og fremst sú að
efnahags- og athafnakerfi flestra
eða allra þjóða eru svo háð stöð-
ugu olíustreymi að ekkert má út
af bera hvað varðar olíufram-
leiðslu og dreifingu. Sverðin eru
því slíðruð á flestum öðrum víg-
stöðvum því sameiginlegir hags-
munir allra eru að olían haldi
áfram að renna og brenna.
En þegar olíuþurrðin fer að
segja til sín fyrir alvöru er hætt
við að enginn verði bróðir annars
í þeim leik að sölsa undir sig síð-
ustu birgðirnar.
Enn hafa ekki fundist orkugjaf-
ar sem geta komið í stað olíu
nema að takmörkuðu leyti og á
meðan olíuríkin pumpa við-
stöðulaust úr þverrandi brunn-
um eru ekki gerðar alvarlegar til-
raunir til að aðlaga veröldina
minnkandi olíueyðslu og menn
tauta kæruleysisleg: Koma tím-
ar, koma ráð.
Tímamir koma,
en koma ráðin?
Víst er það að tímar koma, en
koma ráð?
Opinbert húsnæðislánakerfi er
um það bil að syngja sitt síðasta
og þóttust einhverjir sjá galla á
því sköpunarverki fyrir alllöngu
og má lengi stæla um hvort það
er gott eða slæmt. Það er auðsjá-
anlega gott fyrir suma en verra
fyrir aðra, svo sem eins og ríkis-
sjóðinn sem borgar vextina fyrir
þá sem gott hafa af kerfinu.
Þótt margir hafi sífrað um að
kerfi þetta gangi ekki upp til
lengdar og muni verða gjaldþrota
hefur dregist á langinn að fá
skorið úr deiluefnum um lífdaga
þess og viðbúnaður því allur í lág-
marki þegar úrskurður kom.
Það var Ríkisendurskoðun sem
kvað upp úr um hvenær gjald-
þrotið verður fullkomnað. Þeim
dómi hefur ekki verið mótmælt
og nú virðist liggja fyrir sem
staðreynd, það sem einstaka
menn grunaði áður og sannað
var með einföldum framreikn-
ingi.
Þar sem vandamálið virðist
liggja ljóst fyrir er nú hægt að
gera ráðstafanir, kannski skyn-
samlegar, til að koma í veg fyrir
að opinbera húsnæðislánakerfið
bíði skipbrot í fyllingu tímans.
Fyrirbyggjandi
aðgerðir eða
læknisdómar
Læknisfræðin og heilbrigðis-
kerfíð leggja æ meiri áherslu á að
viðhalda heilbrigði fremur en að
lækna sjúkdóma. Þetta flokkast
undir fyrirbyggjandi aðgerðir og
þykir sjálfsagt.
Að viðhalda líkamsheilbrigði er
miklu mikilvægara, ódýrara og
heilbrigðara en að Iáta sjúkdóma
grafa um sig í líkama eða sál, eða
í hvoru tveggja, og fara svo að
stunda lækningar og meðferðir
þegar allt er komið í óefni.
Þetta á við á miklu fleiri sviðum
en hvað varðar skrokk og önd
mannsins, svo sem eins og bfíinn
hans svo lengi sem bensíndropi
er aflögu. Bfíl gengur ekki lengi
án viðhalds og á honum eru
framkvæmdar skylduskoðanir
hvort sem eigandanum líkar bet-
ur eða verr.
Ef hagfræðingur sem skoðar
efnahagskerfi og atvinnulíf heill-
ar þjóðar og beitir athyglisgáfu
sinni og lærdómi til að sjá að það
er komið að fótum fram, lætur
sér nægja að kveða upp ömur-
lega framtíðarspá er hætta á að
honum verði ekki trúað.
Hann hlýtur að benda á hver
sjúkdómseinkennin eru, því á
þeim byggist niðurstaðan eða
spáin.
Það er síðan stjórnmálamanna
og margs kyns hagsmunaaðila,
sem í þessu tilfelli eru öll þjóðin,
að færa hlutina til betri vegar og
ieita leiða fram hjá þeim ógöng-
um sem stefnt er í, samkvæmt
framtíðarspá dr. Þráins Eggerts-
sonar.
Draumur verður
að martröð
Ef aðrir hagfræðingar, eða aðrir
sem lærdóm hafa til að bera til að
reikna sig inn í framtíðina og sjá
fyrir þróun, komast að svipaðri
niðurstöðu, væri ekki aðeins
fróðlegt heldur nauðsynlegt að
frétta af þeim spám, eða öllu
heldur niðurstöðum.
En fari prófessorinn með fleipur
er líka nauðsynlegt að sýnt verði
fram á að svo sé, því það er áreið-
anlega afskaplega óhollt fyrir
bæði efnahagslífið og geðheilsu
þjóðarinnar að framtíðardraum-
urinn snúist upp í martröð þar
sem barist verður við basl og ör-
birgð.
Hér er á ferðinni miklu stærra
mál en svo að hægt sé að láta
eins og ekkert sé, því ábyrgir að-
ilar verða að taka mark á ábyrgri
rödd, að maður skyldi ætla, úr
Háskóla íslands.
Því er ekki að neita að margt
sýnist þurfa að varast og vítin
eru fyrir hendi. í margtilvitnuð-
um orðum dr. Þráins vísaði hann
til annarra fiskveiðiþjóða við
norðanvert Atlantshaf og hvern-
Timabréf; Pjetur
ig svo virtist sem þær séu að
leggja efnahag sinn í rúst án þess
að hafast neitt að til að fyrir-
byggja það.
Vísa má til að Grænlendingar
eru farnir að leggja togurum sín-
um og er ekki ljóst fyrir stafni í
siglingu þeirra á morgni fullveld-
is.
Helmingur fiskiskipaflota Fær-
eyinga er til sölu og kvað fást fyr-
ir lítið. Skuldir Færeyinga eru
hrikalegar og ofooðsleg offjár-
festing í skipum, vegagerð og
ýmsu öðru, sem til framfara átti
að horfa á sínum tíma, kippir fót-
unum undan efnahagslífinu í
stað þess að efla það.
íslenskir atvinnuvegir eru mun
fjölbreyttari en þeirra grann-
þjóða sem hér eru nefndar, og
matarholur fleiri. Þá eiga íslend-
ingar sér orkugjafa sem vart eiga
sinn líka meðal annarra þjóða og
möguleikar eru miklir til að hér
blómgist gjöfult efnahagslíf, sé
rétt á málum haldið.
Því er það að forsagnir um að
allt stefni í kaldakol á næstu ár-
um koma áreiðanlega mörgum á
óvart og eru enda rétt mátulega
trúverðugar. Heimskulegt væri
samt að skella skollaeyrum við
þeim og ekki veldur sá er varar.
En strákar eiga heldur ekki að
hrópa: Úlfur! úlfur!- nema þeir
viti að ófétið sé komið í lambféð.