Tíminn - 29.09.1990, Side 14
22 Tími'n'n >
Laugardagur ,29- $eptembar 1990
MINNING
Greipur Sigurðsson
í Haukadal
Fæddur 17. maí 1938
Dáinn 19. september 1990
Það er misjafnt, hvern sess sam-
ferðamennirnir skipa í hugum okk-
ar, þegar frá líður, og hversu fljótt
fennir yfir þau spor, sem þeir marka
í endurminningunni. Þá ræður ekki
alltaf úrslitum, hversu lengi kynnin
stóðu, heldur fyrst og fremst hitt,
hver þau urðu.
Kynni mín af Greipi Sigurðssyni í
Haukadal í Biskupstungum, sem í
dag verður til moldar borinn í
kirkjugarði þeirra Haukdæla, voru
stutt, mæld á kvarða mannsævinn-
ar. Eigi að síður er það tilfinning
mín, að hann verði í endurminning-
unni í hópi þeirra manna, sem mér
verða hvað minnisstæðastir. Hann
var þeirrar manngerðar, að hann
hlaut að snerta sérhvern þann, er
honum kynntist. Þeir, sem höfðu af
Greipi lengri kynni en ég, eru án efa
betur til þess fallnir að lýsa ævi hans
og störfum, manngerð, mannkost-
um og göllum, ef einhverjir voru.
En hver, sem finnur sig til þess knú-
inn á stundu sem þessari, að senda
Greipi kveðju, hlýtur að minnast
þess og lýsa því, sem fyrir augun bar,
jafnvel þótt kynnin hafi verið stutt.
Greipur Sigurðsson í Haukadal
kdm mér fyrir sjónir sem fjölhæfur
maður, enda var persónuleiki hans
margslunginn. Um hann má segja
það, sem sagt var forðum daga um
annan góðan Haukdæla: „að hann
mátti vera víkingahöfðingi, og hefði
hann verið vel til þess fenginn. Þá
mátti hann og vera konungur af
sínu skaplyndi, og hefði verið vel
fengið. Með þriðja hætti hefði hann
mátt vera biskup, og það myndi
hann helst hafa hlotið, og vera hinn
mesti ágætismaður."
Starfsmöguleikar mannanna eru
sem betur fer margbreytilegri nú en
voru, þegar Haraldur konungur
harðráði mælti hin fleygu orð um
Gizur biskup ísleifsson, en tilfinn-
ing mín er sú, að hógværð Greips og
lítillæti hafi staðið því í vegi að hann
sæktist eftir mannaforráðum og
virðingartitlum, hvort heldur sem
var innan sveitar eða utan, en vel
hefði hann verið að þeim kominn.
Hann kaus fremur að eyða ævidög-
unum á fæðingarslóðum, og þar
valdi hann sér það að ævistarfi, sem
hjarta hans stóð næst, ræktun
landsins og verndun gróðursins, og
hann var sem landgræðsluvörður og
garðyrkjubóndi trúr sérhverju því,
sem hann var settur yfir.
En Greipur var ekki einasta áhuga-
maður um ræktun landsins, heldur
og lýðsins líka. Án þess að hann
gerði sér fyllilega grein fyrir því
sjálfur, hafði hann mannbætandi og
þroskandi áhrif á þá unglinga, sem
störfuðu með honum á sumrin að
landgræðslu og nutu þess, sem ég
vil fá að kalla forréttindi að vera
samvistum með honum á fjöllum
uppi undir handleiðslu hans og
handarjaðri. Einlægni Greips,
hjartahlýja og glaðværð gerðu það
að verkum, að hann átti auðvelt með
að nálgast ungmennin, skilja og
skynja vandamál þeirra og verða
vinur þeirra. Hann leysti úr vanda-
málunum, þegar þannig stóð á, og
hann tók líka þátt í því að skipu-
leggja framtíðina, ef svo bar undir,
og reyndist þá jafnan hollráður
hverjum þeim, er til hans leitaði. Því
má með miklum sanni segja um
Greip það sama og sagt var um Er-
ling Skjálgsson á Sóla forðum daga:
„að öllum mönnum kom hann til
nokkurs þroska."
Mér verða alltaf minnisstæð þau
hlýju ummæli, sem ég las um Greip
í blaðaviðtali fyrir fáum árum, höfð
eftir ungum presti, sem þá var ný-
kominn til starfa í Reykjavík, en
presturinn hafði á námsárum sínum
starfað hjá Greipi. Ummæli eins og
þau, sem þar féllu um Greip, hlýtur
enginn nema sá, sem markað hefur
spor í vitund og þroska þess, er þar
mælti. Þessum eiginleikum Greips
kynntist ég líka fyrir milligöngu
sonar míns, sem starfaði hjá Greipi í
sumar og var með honum á Hauka-
dalsheiðinni, þegar kallið mikla
kom svo snöggt og óvænt. Það hlýt-
ur að vera eldskírn fyrir óharðnaðan
ungling að komast með þessum
hætti í kynni við návist dauðans,
einn og hjálparlaus fjarri manna-
byggðum. En þakklátur er hann
Greipi fyrir þau kynni, sem þeir áttu
í sumar. Þeirra mun hann lengi
minnast, með hlýju og af virðingu.
Af því að Greipur í Haukadal var
hógvær maður, þá kunni hann illa
öllu hóli um sjálfan sig. Það var eins
og að strjúka kettinum öfugt að
klappa Greipi með hóli. Þegar ég
minntist eitt sinn við hann á um-
mæli prestsins í blaðaviðtalinu,
svaraði hann af sinni alkunnu hóg-
værð og glettni: ,/E, ekkert skil ég í
því, hvað þeir sækja í að koma hing-
að aftur, strákarnir, eins og ég er
orðinn geðillur og leiðinlegur." En
þar sem Greipur átti til fleiri hliðar
en þær, sem ég að framan lýsti, og
þær hliðar gerðu hann ekki síður
eftirsóknarverðan og eftirminnileg-
an í augum samferðamannanna, þá
verð ég að fá að syndga svolítið upp á
náðina og halda frásögninni áfram
eilítið lengur.
Öðru fremur finnst mér það hafa
verið glaðværðin í lundinni, sem
einkenndi persónuleika Greips, og
sá smitandi léttleiki, sem jafnan
ríkti í kringum hann. í hans augum
var lífinu ekki lifað til þess að hafa af
því vandræði. Hann var allt í senn
ræðinn, söngvinn, kátur, hlýr og
skemmtilegur, og hann hafði þetta
kynngimagnaða aðdráttarafl, sem
bara sumum er gefið. Ef einhver
sannindi felast í þeim orðum, að út-
litið lýsi innra manni, þá finnst mér
það eiga við um Greip, því ég man
varla eftir honum öðru vísi en bros-
andi.
Okkur Gránufélagsmönnum fannst
tómlegt að fara um Tungurnar hvort
heldur sem var akandi eða ríðandi,
ef ekki var komið við í Haukadal hjá
Greipi og Stínu. Móttökurnar voru
alltaf höfðinglegar, en fyrst og
fremst var það viðmótið og hjarta-
hlýjan, sem gerði það eftirsóknar-
vert að ná fundi þeirra. í fyrrahaust
átti ég þess kost, fyrir góðra manna
tilstilli, að fara á fjall með þeim
Tungnamönnum. Ég lagði upp ríð-
andi frá Miðdal með viðkomu í Út-
hlíð hjá þeim sæmdarhjónum Birni
Sigurðssyni, mági Greips, og Ág-
ústu, konu hans. Leiðinni var heitið
að Kjóastöðum, þar sem fjallmenn
safnast saman, en þangað hafði ég
ekki riðið áður. Ég spurði Ágústu,
hversu lengi ég væri að ríða að Kjóa-
stöðum, og verður mér lengi minn-
isstætt tilsvar hennar, þegar hún
sagði: „Þar ræður tvennt: Fyrst
hversu hratt er riðið og svo, hversu
lengi er stoppað hjá Greipi og
Stínu.“ Það var líka ósjaldan, sem
þau hjónin, Greipur og Stína, slóg-
ust í för með okkur félögunum, þótt
annirnar væru miklar og fyrirvarinn
oftast enginn. Við höfðum líka á
orði, að um garð þeirra hjóna ætti
við það, sem segir í stökunni góðu
eftir Guðmund Böðvarsson á
Kirkjubóli, að
„Gott er að koma að garði þeim,
er góðir vinir byggja.
Þá er meir en hálfnað heim,
hvert sem vegir liggja. “
Fædd 20. maí 1926
Dáin 21. september 1990
Ósjálfrátt hrekkur maður við þegar
við heyrum fráfall vinar. Dauðinn
virðist ætíð koma á óvart, og það
tekur nokkurn tíma að átta sig á
staðreyndum. Oft á tíðum er dauð-
inn lausn þegar um mikla heilsu-
farslega erfiðleika er að ræða; en
þrátt fyrir það er hann ætíð sár. í dag
er staðið yfir moldum frú Margrétar
Vernharðsdóttur frá Siglufirði, og
verður hún jarðsett við hlið manns
síns í Siglufjarðarkirkjugarði. Þar er
kvödd hinstu kveðju góð og glæsileg
kona, en hún andaðist snögglega á
leið til læknis þann 21. september
s.I.
Margrét var borin og barnfædd á
Siglufirði, og ól þar allan sinn aldur.
Á uppvaxtarárum hennar snérist allt
um að vinna hörðum höndum á
meðan atvinna var í boði, en á þeim
árum var ríkjandi atvinnuleysi á
vetrum, þannig að gæta þurfti þess
vel, sem aflaðist yfir bjargræðistím-
ann. Daglaunamaðurinn átti ekki
margra kosta völ til að afla heimili
sínu tekna til að framfleyta sér og
sínum.
Faðir Margrétar, Vernharður Karls-
son, var annálaður dugnaðarmaður
og eftirsóttur starfskraftur, sem og
allt hennar fólk. Á því byggðist af-
koma og velferð heimilisins, ásamt
sparnaði og fyrirhyggju. Margrét
ólst upp í föðurgarði, sem títt var
um unglinga í þá daga, sem á annað
borð gátu haldið fjölskyldunum
saman, og allt frá þeim tíma hafa
fjölskyiduböndin verið mjög traust í
hennar fjölskyldu.
Margir litu hina ungu og glæstu
heimasætu hýru auga, eins og geng-
ur og gerist, en þar kom að því að
Annað það sem gerir Greip í
Haukadal minnisstæðan í mínum
huga, var framkoma hans og tilsvör.
Að eðlisfari var hann mikill strákur,
ólgandi af prakkaraskap, lífsgleði,
þrótti og krafti, allt fram til hinstu
stundar. Einlægnin og hrekkleysið
sat þó alltaf í fyrirrúmi, og til dyr-
anna kom hann jafnan eins og hann
var klæddur, í eiginlegri og óeigin-
legri merkingu. Hann sagði um-
búðalaust sína meiningu og ef hon-
um þótti mikið við liggja á heitum
sumardögum á fjöllum uppi að
komast úr sokkum og skóm, þá
segja mér góðir Tungnamenn, að
hann hafi ekki sett það fyrir sig að
kasta af sér klæðum og skæðum og
skoppa um berfættur á egghvössu
grjótinu, en þó farið jafnhratt yfir
eins og þeir, sem skæddir voru.
Tilsvör Greips gátu verið hnyttin
og oft sérstæð, og þau minntu mig
stundum á tilsvör afa míns, Þorgeirs
í Gufunesi, sem í þeim efnum batt
ekki alltaf bagga sína sömu hnútum
og samferðamennirnir, en með
þeim Greipi og afa mínum var gott
vinfengi. Átti sú vinátta án efa rót
sína að rekja allt aftur til þess tíma,
er þeir Þorgeir og Sigurður Greips-
son í Haukadal, faðir Greips, fóru
ungur þingeyskur draumaprins
kom keyrandi á snjósleða með hvít-
um fák fyrir, og þandi hann harmon-
íkuna og félagar hans frá Hólsbúinu
á Siglufirði sungu. Þannig minnist
ég Hólssveina á kyrrum vetrarkvöld-
um á Siglufirði. Þarna var kominn
Bjarki Arnason harmoníkuleikari
sem vann hug og hjörtu allra sem
honum kynntust.
Þau Margrét og Bjarki gengu í
hjónaband 1. febrúar 1945 og óhætt
er að fullyrða að það hefur verið
mikið gæfuspor beggja. Hjónaband
þeirra var byggt á traustum grunni.
Heimili þeirra stóð alia tíð að Laug-
arvegi 5 á Siglufirði. Þar ríkti rausn
og gleði, þangað var gaman að
koma, þar fundu allir sig velkomna.
Söngur, tónlist og hlý handtök og
vinarþel, mætti hverjum og einum
sem þangað lagði leið sína. Þau hjón
eignuðust fjögur mannvænleg börn:
Kristín Anna, búsett á Isafirði;
saman um Norðurlönd, lærðu þar
íþróttir og sýndu glímu á þriðja ára-
tug þessarar aldar. Væntumþykju
afa míns í garð Sigurðar Greipsson-
ar og hans fólks má kannski best
lýsa með frásögn af þeim atburði,
þegar afi minn eitt rigningarsumar-
ið, loksins þegar þurrk gaf, stóð upp
úr flekknum hjá sjálfum sér og hélt
austur í Haukadal til Sigurðar
Greipssonar með heyblásara í far-
teskinu til þess að hjálpa Sigurði að
taka saman. Og aðspurður af hverju
hann hefði ekki frekar tekið saman
hjá sjálfum sér og komið sinni eigin
töðu í hlöðu, þá svaraði hann: „Jú, af
því að þetta er svo góður maður.“
Þau ummæli eiga líka við um Greip,
son Sigurðar, sem nú er kvaddur.
Við Gránufélagsmenn hættum án
efa ekki að fara um Tungurnar, þótt
Greipur Sigurðsson í Haukadal,
þessi sanni heiðursmaður, sé nú fall-
inn frá, langt um aldur fram. Hon-
um hefði ekki verið það að skapi, að
sín yrði minnst með þeim hætti. Það
verður vonandi farin önnur Grund-
arreið og haldin önnur árshátíð
Gránu, þótt Greipur verði ekki með
okkur. En vinar og félaga verður
saknað í stað. Það er líka tilfinning
mín, að okkur muni þykja Bjarnar-
fellið, Bláfellið og Jarlhetturnar
kollóttari á að líta, þegar okkar góða
vinar nýtur ekki lengur við á þeim
fögru slóðum, þar sem hann ólst
upp, eyddi starfsævinni, en beið líka
sinn bana í önnum dagsins.
Staddur í fjarlægu landi á ég þess
ekki kost að fylgja mínum góða vini
og velgjörðarmanni, Greipi Sigurðs-
syni í Haukadal, síðasta spölinn,
sem ég þó gjarna hefði viljað gera.
Þessi fátæklegu kveðjuorð verða því
að nægja, að sinni. Hans góðu frú,
Kristínu Sigurðardóttur frá Úthlíð,
og uppkomnum börnum þeirra
hjóna, Hrönn og Sigurði, sendi ég
mínar dýpstu samúðarkveðjur.
Þeirra er mikill harmur, en minn-
ingin um góðan dreng lifir. Það hlýt-
ur að vera huggun harmi gegn.
Þorgeir Örlygsson.
Sveininna Ásta, búsett í Vestmanna-
eyjum; Brynhildur, búsett á Grind-
um, Hofsósi; Árni, búsettur á
Hofsósi. Auk þess átti Bjarki eina
dóttur fyrir hjónaband, Laufeyju,
búsetta á Hafrafellstungu í Öxar-
firði, en hún var ætíð nátengd heim-
ili þeirra hjóna. Bjarki var umsvifa-
mikill. Hann var byggingameistari á
Siglufirði í mörg ár, rak bygginga-
vöruverslun um árabil og tók þátt í
fjölþættu félagslífi.
Margrét stóð traust við hlið eigin-
manns síns í hverju sem hann tók
sér fyrir hendur, sem hennar var von
og vísa. Ekki er alltaf sól í heiði á
lífsleiðinni, stærsti skuggi í lífs-
hlaupi Margrétar var er hún missti
eiginmanninn mjög svo snögglega
þann 15. janúar 1984. Um það leyti
fór heilsan að bila hjá henni og hef-
ur hún átt við þrálátan sjúkdóm að
stríða nú um árabil. Kjarkurinn og
glaðværðin hélt þó velli. Hún var
margoft búin að ganga undir lækn-
isaðgerðir í von um bata, og nú með
haustinu var hún væntanleg hingað
suður í eina slíka, en ferðin varð
önnur og nú er ég viss um að hún
hefur fengið bót meina sinna, og
hefur hitt sinn lífsförunaut á hinni
ókunnu strönd. Ég veit að hún hefði
viljað kveðja vini sína og þakka þeim
samfylgdina, en kallið kom svo
snöggt að til þess vannst ekki tími.
Við sem eftir stöndum þökkum
henni allt sem hún gaf okkur, og við
biðjum henni guðsblessunar á veg-
ferð hennar á æðri vegum. Um leið
og við kveðjum Margréti Vernharðs-
dóttur sendi ég og fjölskylda mín
öllum hennar börnum, barnabörn-
um, tengdabörnum og venslafólki
samúðarkveðjur.
Skúli Jónasson.