Tíminn - 29.09.1990, Blaðsíða 15

Tíminn 23r
Laugárdagut"'éð,'septéh'ibéf 1ÖÖÖ 1 ‘
■ minning
Guðrún Lilja Þorkelsdóttir
hjúkrunarkona
Fædd 26. júlí 1914
Dáin 16. september 1990
Merk kona er látin og hennar ber
að minnast. Löngu og erfiðu veik-
indastríði er lokið með sigri sláttu-
mannsins slynga. Þó má segja með
vissum rétti að dauðinn hafi verið
sem líknandi hönd á hinn sjúka lík-
ama Guðrúnar Lilju Þorkelsdóttur.
En örlögum sínum tók hún af still-
ingu og æðruleysi sem einkenndi
jafnan líf hennar.
Guðrún Lilja var fædd í Borgarnesi
26. júlí 1914. Foreldrar hennar voru
hjónin Guðrún Bergþórsdóttir og
Þorkell Guðmundsson, kaupmaður
í Borgarnesi. Guðrún lifir dóttur
sína og er háöldruð kona — varð
100 ára í maí er leið. Bæði Guðrún
og Þorkell voru af borgfirsku bergi
brotin og rómuð fyrir dugnað og
myndarskap f héraðinu. Guðrún
Lilja, eða Nunna eins og hún var
jafnan kölluð, ólst upp við gott at-
læti og giaðværð ásamt yngri systur
sinni, Þórdísi Fjeldsted, húsfrú í
Ferjukoti í Borgarfirði. Þær systur
voru alla tíð samrýmdar og studdu
hvor aðra af heilum hug á lífsleið-
inni.
Faðir Nunnu heitinnar, Þorkell,
andaðist langt um aldur fram 1926
og var öllum þeim er hann þekktu
harmdauði. Dimmum skugga var
kastað á annars bjarta æskudaga. En
móðir Nunnu, Guðrún, hélt utan
um hag heimilis og barna með reisn
og æðruleysi, enda kunn að dugnaði
og fyrirhyggju. Hún var hin styrka
stoð fjölskyldu sinnar og kostaði
kapps um að koma dætrum sínum
til mennta og virti hug þeirra í þeim
efnum í hvívetna.
Á unglingsaldri settist Nunna í
Kvennaskólann í Reykjavík. Fljót-
lega komu í Ijós frábærir námshæfi-
leikar og notadrjúg samviskusemi.
Hugur hennar stefndi til þess að
leggja hönd á plóg í líknarmálum.
Hjúkrunarkvennaskóli íslands varð
fyrir valinu og þar lauk hún námi
með glæsilegum vitnisburði árið
1939. Nunna hélt síðan til Dan-
merkur og lagði stund á geðhjúkrun
við St. Hans-hospital í Hróarskeldu.
En meðan hún dvaldi í Danmörku
skall á síðari heimsstyrjöldin.
Nunna ákvað að komast sem fyrst
heim undan aðsteðjandi styrjaldar-
gný og skyldi allra bragða neytt.
Hún var ein af þeim mörgu íslend-
ingum sem fóru með Esjunni 1940 í
þá ferð sem kennd hefur verið við
Petsamo og var mikil hættuför. Þær
eru ógleymanlegar lýsingarnar
hennar, svo lifandi og myndrænar, af
lífinu um borð í Esjunni og af ferða-
félögum hennar á leiðinni norður
yfir Svíþjóð til finnsku hafnarborg-
arinnar Petsamo við Barentshaf.
Þeirri borg og vænni sneið af landi
sínu þurfti finnska þjóðin að fórna í
styrjaldarlok og þótti Nunnu það
vera kaldhæðni örlaganna. Siglingin
til íslands var afar áhættusöm og
stríðandi iylkingar, gráar fyrir járn-
um, ógnuðu skipinu.
Við heimkomuna hóf Nunna hjúkr-
unarstörf og sinnti þeim með stutt-
um hléum allt fram til ársins 1984.
Hún vann á Landspítalanum 1941-
1958 og síðar á Heilsuverndarstöð-
inni. Starfsferill hennar var langur
og farsæll. Þar fór manneskja sem
sinnti sínu starfi af alúð og kunn-
áttu samfara viðeigandi alvöru- og
tilfinningasemi. Aldrei var kastað
höndum til neinna verka, heldur
spurt: „Hvað get ég gert betur?“
Árið 1947 gekk Nunna að eiga
Gunnar Sigurðsson, sem kenndur
var jafnan við Geysi. Var hann ná-
frændi hennar. Foreldrar hans voru
Ingibjörg Eyjólfsdóttir og Sigurður
Jóhannsson í Geysi, vel þekkt sóma-
fólk á sinni tíð. Þær Ingibjörg og
móðir Nunnu voru systkinabörn og
góðar vinkonur. Nunna og Gunnar
eignuðust eitt barn, sem er Gunnar
Gunnarsson sálfræðingur.
Nunna og Gunnar urðu fljótlega
áberandi í menningar- og listalífi
Reykjavíkur. Þau bjuggu fyrst í Ás-
mundarsal við Freyjugötu. Þar
blómstraði menningarleg umræða;
haldin voru Ijóða- og tónlistarkvöld,
að ógleymdum málverkasýningum.
Þau studdu af einurð þá menningar-
legu byltingu eftirstríðsáranna er
ruddi úr vegi gömlum og stöðluðum
hugsunarhætti. Nunna og Gunnar
lifðu og hrærðust í heimi listsköp-
unar samtíðarmanna sinna. Áð
sönnu má segja, að samtíðin vinni
að framtíðinni og er það andstætt
þeim hugsunarhætti að týnast í þá-
tíðinni og velta sér upp úr frægð
hennar. Fjölmargir listmálarar áttu
hauk í horni þar sem þau hjón voru
og nutu góðs af þeim. Á þessum ár-
um var ríkjandi afar mikil þröngsýni
og afdalamennska í flestu er listir
snerti — og ríkir að vissu leyti enn,
ef vel er að gáð — og fyrir vikiö áttu
ungir listamenn í vök að verjast.
Nunna og Gunnar voru í fámennum
hópi sem þorði að skilja og standa
með nýjum straumum í hugsun og
sköpun á léreftinu. Erfiðleikar og
andstreymi aga vissulega og meitla
mannfólkið og ekki síst skapandi
Iistamenn. Þessi vakning í listsköp-
un hér á landi var ekki þrautalaus en
hún hefur borið ríkulegan ávöxt í ís-
lensku menningarlífi.
Það var einkar fróðlegt á síðari ár-
um að hlýða á frásagnir Nunnu frá
þessu merka tímabili í sögu ís-
íenskrar myndlistar og undrum
sætti hve faglega hún ræddi um
listaverkin og alúðlega um lista-
mennina.
Ég kynntist þeim hjónum, Nunnu
og Gunnari, þegar á barnsaldri. Þau
bjuggu lengstum í Skeiðarvogi.
Móttökur voru ætíð hlýjar og yfir-
vegaðar. Þar hóf andinn sig upp yfir
dægurþrasið. Heimili þeirra var eitt
það sérstæðasta og smekklegasta
sem ég hef komið á. Þar var ákveðin
stefna ríkjandi um alla hluti — svo
hnitmiðuð og fáguð að unun var af.
Listaverkin — og ekki einasta þau,
heldur innrömmun þeirra og stað-
arval innan húss, ásamt innbyrðis
samspili þeirra — voru ómetanlegur
skóli út af fyrir sig. Augljóst var að í
öllu fór saman einstök næmni og
tilfinning fyrir stóru jafnt sem
smáu. Húsbúnaður og munir aðrir
voru felldir af fádæma smekkvísi inn
í heimilið af tillitssemi við listaverk-
in. Jafnvel fataskápurinn var opnan-
legt málverk! Það var ætíð forvitni-
legt að fylgjast með þegar ný mál-
verk voru hengd upp eða aðrar
breytingar áttu sér stað á heimili
Nunnu og Gunnars.
Gunnar Sigurðsson féll frá vorið
1970 og var á besta aldri. Harmaði
Nunna hann mjög svo og var aldrei
söm eftir andlát hans. Hún dró sig
hægt og bítandi í hlé, svo okkur
þótti á köflum jafnvel um of. En það
var einmitt á þessum árum sem ég
kynntist henni á nýjan hátt en áður
og vel, þó undarlega hljómi. Það var
dýrmæt ánægja að sitja kvöldstund
hjá henni í galleríinu (sem heimilið
var) og ræða málin — og umræðan
snerist jafnan um myndlistina. Það
áttu fáir sinn líka í þeim efnum, því
svo yfirgripsmikil var þekking henn-
ar á myndlistinni.
Þó Nunna væri hlédræg og látlaus,
þá átti hún sinn vinahóp sem hún
sinnti af einstakri hlýju og ánægju.
Hún umgekkst fáa útvalda. Nunna
var dul og bar ekki tilfinningar sínar
á torg út. Að vissu leyti er hún mér
ráðgáta. Hún var sú manngerð er
átti til víðsýni og glöggan skilning á
þeim málum er hún kaus að ræða.
Og háttvísi og næmni gagnvart
Sr. Bjartmar Kristjánsson
Álfabrekku
Fæddur 14. apríl 1915
Dáinn 20. september 1990
í dag, 29. september, verður afi
okkar borinn til hinstu hvíldar. Það
er skrítið að hugsa til þess að við
munum aldrei framar sjá hann né
heyra í þessu lífi.
Við barnabörnin dvöldum oft hjá
afa og ömmu, bæði á Syðra-Lauga-
landi og í Álfabrekku, okkur til mik-
illar ánægju og vonandi var það
gagnkvæmt. Þegar við vorum yngri
voru þau ófá skiptin sem farið var til
afa og beðið um blað til að teikna á.
Fórum við jafnoft nokkrum blöðum
ríkari og fýlgdi því gjarnan líflegt
klapp á kollinn. Það var jafnan stutt
í góða skapið hjá afa og lét hann sér
detta ýmislegt í hug. Hann fann til
dæmis hin ýmsu nöfn á okkur
barnabörnin. Mig kallaði hann Full-
veldínu, því ég er fædd á fullveldis-
daginn. Svo voru fleiri nöfn, eins og
til dæmis Lilleman, Drumbur,
Nafni, Fröken Fix, Landaskelfir og
Nóvemberína.
Afa var margt til lista lagt. Hann
var góður smiður og eiga sum okkar
húsgögn eftir hann. Einnig fékkst
hann við skriftir og hafði gaman af
því að yrkja um hitt og þetta. Um
okkur barnabörnin orti hann vísur
og er hér eitt ágætis dæmi:
„Benni og Simmi, blessaðir tveir.
Benni og Simmi, sætir eru þeir. “
En það var meira sem afi orti um,
miklu meira. Um Eyjafjörð orti
hann þetta:
„Kringum Eyja- fríðan -fjörð
fjallajötnar standa vörð.
Engin sveit, af Guði gjörð,
glóir fegri hér á jörð. “
Elsku afi! Við þökkum þér fyrir allt
sem þú gerðir fyrir okkur. Hvíldu í
friði.
Fyrir hönd bamabama,
Sigríður Perla.
mönnum og málefnum var við
brugðið. Hún var ein af þeim mann-
eskjum sem fóm sér hægt í lífinu og
var jafn sönn á ytra sem innra borði.
Það er hverju orði sannara, að slíkar
dyggðir þurfa að prýða fólk er ber
hag íslenskrar menningar sér fýrir
brjósti — og það á kannski ekki síst
við um listamennina sjálfa sem vilja
vera sannir í listsköpun sinni. Hið
innra á alltaf upptök sín í því ytra.
Ármann Reynisson
Afmælis- og
minningargreinar
Peim/sem óska birtingar
á afmælis- og/eöa minn-
ingargreinum í blaðinu,
er bent á, aö þær þurfa
aö berast a.m.k. tveim
dögum fyrir birtingar-
dag. Þær þurfa að vera
vélritaðar.
Sjáum um erfisdrykkjur
RISIÐ
Borgartúni 32
Upplýsingar í síma 29670
Kransar, krossar, kistu-
skreytingar, samúðarvendir
og samúðarskreytingar.
Sendum um allt land á opnunartíma frá kl.
10-21 alla daga vikunnar.
Miklubraut68 ® 13630
Þökkum innilega auðsýnda samúð og hlýhug við andlát og útför
eiginmanns míns, föður okkar, tengdaföður og afa
Aðalsteins Davíðssonar
á Arnbjargarlæk
Brynhildur Eyjólfsdóttir
Davíð Aðalsteinsson Guðrún Jónsdóttir
Guðrún Aðalsteinsdóttir Þorvaldur Jónsson
Eyjólfur Aðalsteinsson
Vilhjálmur Aðalsteinsson Matthildur Guðmundsdóttir
og barnabörn
t Óskar Áskelsson fró Bassastööum
Öldugötu 44, Hafnarfirði verður jarðsunginn frá Þjóðkirkjunni í Hafnarfirði þriðjudaginn 2.
október kl. 15.00. Jóhanna H. Elíasdóttir
Sigríður Etsa Óskarsdóttir Sigurður Björnsson
Jón Áskels Óskarsson Katrín Helgadóttir
Valur Óskarsson Ásdís Bragadóttir
Guðríður Óskarsdóttir Jens G. Friðriksson
Hrafnkell Óskarsson Þórhildur Sigtryggsdóttir
Rut Óskarsdóttir Gunnar Tómasson
barnabörn og barnabarnabörn
t
Hugheilar þakkir fyrir auðsýnda samúð og vináttu við andlát og útför
móður okkar, tengdamóður, stjúpmóður og ömmu
Ólafar Helgadóttur
Sólheimum 30
Ragnhildur Björnsdóttir
Helgi Björnsson
Erlendur Björnsson
Gyða Björk Björnsdóttir
Birna Björnsdóttir
Ólafur Ófeigsson
Soffia Wedhoim
Þórunn Júlíusdóttir
Bjarni Valur Guðmundsson
Guðmundur Þorsteinsson
og barnabörn