Tíminn - 02.10.1990, Qupperneq 3

Þriðjudagur 2. október 1990
Tíminn 3
Rými á hjúkrunar- og dvalarheimilum aldraðra er hlutfallslega mest á Vestfjörðum:
Hjúkrunarrými lang-
minnst í Reykjavík
Rými á dvalar- og hjúkrunarheimilum aldraðra eru hlutfallslega
hvergi færri en í Reykjavík. Rými á hjúkrunarheimilum/deildum
aldraðra í höfuðborginni eru 695, eða sem svarar fyrir 4,8%
borgarfoúa 65 ára og eldri. í landsbyggðarkjördæmunum er sam-
svarandi hlutfall hins vegar 7% og hæst nær 11% á Norðuriandi
vestra. Rými á dvalarheimilum aldraðra eru talin 418 íReykjavík,
eða sem svarar fyrir 2,9% borgarbúa á þessum aldri. í kjördæm-
um á landsbyggðinni er hlutfallið 5,9% eða meira en tvöfalt
hærra.
í skýrslu nefndar félagsmálaráð-
herra, um 5 ára áætlun í íbúða-
byggingum fyrir aldraða, er m.a.
að finna tölur um rými á dvalar- og
hjúkrunarheimilum aldraðra og
fjölda þeirra í hverju kjördæmi
landsins og yfirlit um þjónustu-
íbúðir aldraðra. Fjöldi rýma er
sömuleiðis borinn saman við
fjölda fólks 65 ára og eldri á hverju
landsvæði.
Samkvæmt skýrslunni eru rými á
dvalarheimilum aldraðra á landinu
öllu nú samtals um 1.150 og rými
á hjúkrunarheimilum/deildum
um 1.890. Þessi 3.040 rými svara
t.d. nokkurn veginn til fjölda ís-
lendinga sem náð hafa 85 ára aldri,
en hins vegar um sjötta hluta 70
ára og eldri.
Hlutfallslegur fjöldi rýma á dval-
ar- og hjúkrunarheimilum miðað
við 70 ára íbúa og eldri er mjög
mismunandi eftir kjördæmum, en
áberandi minnstur í Reykjavík:
Reykjavík 13%
Reykjanes Vestiirland 17% 9.5%
Vestfírðir Nl.vestra 16% 22%
Nl.eystra 21%
Austurland Suðuriand 18% 15%
Þjónustuíbúðir aldraðra eru alls 1.550 samkvæmt skýrslunni. Ef
gengið er út frá að hjón búi í fjór-
um af hverjum tíu þeirra svarar
þessi fjöldi til þess að 11-12% sjö-
tugra og eldri búi nú í slíkri íbúð.
Sé miðað við sjötuga og eldri læt-
ur því nærri að um 28 af hverjum
100 búi nú á stofnunum eða í
þjónustuíbúðum aldraðra, en 18-
19 af hundraði ef miðað er við 65
ára aldur.
Skipting þjónustuíbúðanna, sem
flestar eru í eigu þeirra sem í
þeim búa, er sömuleiðis mjög
mismunandi eftir kjördæmum.
Miðað við fjölda aldraðra eru
þjónustuíbúðir langflestar á Vest-
fjörðum og á Reykjanesi. Athygl-
isvert er að rými á dvalarheimil-
um eru aftur á móti fæst í þessum
kjördæmum. Það virðist benda til
þess að þjónustuíbúðir minnki
mjög þörfina fyrir vistun fólks á
dvalarheimilum. Pláss á hjúkrun-
arheimilum eru hins vegar hlut-
fallslega 70-80% fleiri á þessum
stöðum heldur en í Reykjavík,
sem eins og áður segir er lang-
verst sett með fjölda hjúkrunar-
rýma af öllum kjördæmum lands-
ins.
Tillögur nefndarinnar gera ráð
fyrir því að byggðar verði 3.120
þjónustuíbúðir í landinu á næstu
fimm árum. f þeim áætlunum var
gengið út frá því sem á vantar að
35% landsmanna 65 ára og eldri
(50% sjötugra og eldri) geti búið í
þjónustuíbúðum og þeim stofnun-
um sem fyrir eru á hverjum stað.
Til að ná þessu markmiði þarf að
byggja 1.960 þessara íbúða (63%) í
Reykjavík. Þar sem Vestfirðingar
eru komnir áberandi lengst í bygg-
ingum fyrir aldraða þarf ekki nema
55 íbúðir til að uppfylla framan-
greint markmið þar.
Verður svo ráðist í allar þessar
framkvæmdir, sem miðað við lág-
marksbyggingarkostnað þýðir alls
yrir 15 milljarða fjárfestingu?
„Þetta eru drög að tillögum. Nú
er óskað eftir að t.d. landshluta-
samtökin í kjördæmunum beiti
sér fyrir því að leiðandi sveitar-
stjórnir taki þessi mál til umræðu
og reyni að meta út frá sínum að-
stæðum: Er þetta aðgengileg áætl-
un? Þarf að byggja meira? Eða
kannski minna? Eða kannski
byggja í öðru formi? Um þetta
þurfa menn að mynda sér skoðun á
hverjum stað. Sfðan yrði væntan-
lega tekið tillit til þess við gerð
okkar lokatillagna til félagsmála-
ráðherra," sagði Ásgeir Jóhannes-
son, formaður nefndarinnar og
jafnframt Sunnuhlíðarsamtak-
anna í Kópavogi.
„Þessar elstu kynslóðir eiga að
hafa efni á því að búa í litlum en
þægilegum íbúðum, með reisn og
út af fyrir sig. Við í Sunnuhlíð
höfum a.m.k. verið að hvetja til
þess að byggja ekki aðrar íbúðir
en fólk ræður við að eignast án
þess að taka á sig skuldabagga.
Þar skilur á milli. Fyrst þarf að
skoða hvað fólk ræður við — áður
en farið er að teikna. í stað þess að
teikna fyrst og síðan að byggja áð-
ur en athugað er hvað fólk getur
borgað með góðu móti,“ sagði Ás-
geir.
- HEI
Forsætisráðherra á Alþjóðaráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna um barnavernd 28.-30. september 1990:
ÁVARP STEINGRÍMS
HERMANNSSONAR
Ég vil þakka Sameinuðu þjóðunum
fyrir að beina alheimsathygli að vel-
ferð bama.
Það er ekki aðeins skylda okkar sem
foreldra og þjóðfélagsþegna að vinna
að velferð bama. Á þeim byggir í bók-
staflegum skilningi hver þjóð og
mannkyn allt framtíð sína. Með því að
tryggja bömunum góða heilsu, nær-
ingu og menntun, leggjum við
grunninn að velferð og framförum.
Það þarf heilbrigt seskufólk með víð-
tæka menntun til þess að takast á við
hin flóknu samfélög nútímans.
Við íslendingar stöndum vel að vígi
að þessu leyti. Lífslíkur bama okkar
em þær bestu í heimi. Þörf fyrir sér-
stakar aðgerðir til heilsuvemdar
barna em í lágmarki, en þar koma til
hagstæðar aðstæður í landinu, svo og
það að með okkar þjóð em vopnuð
átök óþekkt. Hið sama má segja um
þroska bama, læsi og aðra almenna
menntun frá ungum aldri. Velferð
bama á íslandi kom ekki af sjálfu sér.
Þjóð sem í þá daga var fátæk, lagðist á
eitt í þeim efnum og svo er enn. Nú
býr hinn vestræni heimur við ýmsar
hættur hvað þroska bama snertir.
Á þeim þróunarferli, sem tekið hefur
meira en öld, hefur íslenska þjóðin
sýnt það, kynslóð eftir kynslóð, að
hún ber mjög fyrir brjósti að bömin
njóti meiri velferðar en foreldrar
þeirra áttu kost á.
Um þennan áhuga varð sjálfkrafa til
þjóðarsátt. í fyrstu snerist hún um
bætt heilsufar og næringu til handa
bömum, en fljótlega var læsi og al-
menn menntun ekki síður sett á odd-
inn. Það gat hent að menntunin nyti
forgangs fram yfir nauðsynlega
heilsugæslu.
Löngu áður en íslenska þjóðin fékk
fullt sjálfstæði höfðum við náð svo
góðum árangri sem unnt er í al-
mennu læsi. Varð það lykillinn að
hinu frjálsa nútímasamfélagi velferð-
ar og tækni, þar sem heilsufar, nær-
ing, húsakynni og menntun bama
hefur enn forgang.
Það er reynsla okkar íslendinga að
menntun bama skuli byggð á eigin
Steingrímur Hermannsson
menningararfleifð. Með því er skotið
sterkari stoðum undir eigin þjóðar-
ímynd áður en alþjóðleg kerfi og
tækni ná þar að hafa áhrif. Þjóðir
þriðja heimsins ættu einnig að hafa
eigin menningu að leiðarljósi en ekki
annarra, er þær byggja upp mennta-
kerfi fyrir eigin ungviði.
Hin hraða mannfjölgun þróunar-
landanna hefur gert menntun bama
að risavöxnu verkefni. í þeim málum
er ekki um neitt að velja. Að fúll-
nægðum kröfum um aðbúnað, heilsu
og næringu, er menntun eina leiðin
til að gefa von um sæmilega lífsaf-
komu. Sú menntun þarf að vera
þannig að hún kenni hverjum manni
„að standa á eigin fótum", eins og Ny-
erere forseti nefndi það. Hana þarf að
sníða að þörfum og aðstæðum í eigin
landi.
Nú á dögum er læsi afar mikilvægt.
Það er nauðsynlegt til að hvert ung-
menni megi verða þegn í lifandi
tengslum við nágrenni sitt, þjóðfélag
sitt og menningu og þekkingu nú-
tímaheimsins.
Við skulum vona að þessi yfirgrips-
mikla ráðstefna muni leiða af sér átak
allra þjóða til aukinnar velferðar
bama.
vskqo
þessa mánaðar
er gjalddagí virðisaukaskatts
S
Fkýrslum til greiðslu, þ.e. þegar
útskatturer hærri en innskattur, og
núllskýrslum má skila til banka, sparisjóða
eða pósthúsa. Einnig má gera skil hjá
innheimtumönnum ríkissjóðs en þeir eru
tollstjórinn í Reykjavík, bæjarfógetar og
sýslumenn úti á landi og lögreglustjórinn á
Keflavíkurflugvelli.
Athygli skal vakin á því að bankar,
sparisjóðir og pósthús taka aðeins við
skýrslum sem eru fyrirfram áritaðar af
skattyfirvöldum. Ef aðili áritar skýrsluna
sjálfur eða breytir áritun verður að skila
henni til innheimtumanns ríkissjóðs.
I
mneignarskýrslum, þ.e. þegar
innskatturer hærri en útskattur, skal skilað
til viðkomandi skattstjóra.
Beri gjalddaga upp á helgidag eða
almennan frídag færist hann á næsta
virkan dag á eftir. Til þess að komast hjá
álagi þarf greiðsla að hafa borist á
gjalddaga.
%£§£%***
RSK
RfKfSSKATTSTJORI