Tíminn - 02.10.1990, Page 8

8 Tíminn
Þriðjudagur 2. október 1990
Þriðjudagur 2. október 1990
Tíminn 9
Framtíöaráætlun samgönguráðuneytisins um samgöngur og fjarskipti eftir aldamót
Á landsþingi Sambands íslenskra sveitarfélaga
fyrir helgina gerði Ólafur Steinar Valdimars-
son ráðuneytisstjóri grein fyrir niðurstöðum
úr framtíðarkönnun samgönguráðuneytisins
um þróun samgöngumála næstu 20 ár. í skip-
unarbréfi frá því í apríl 1989 fyrir stýrinefnd-
ina, sem fer með yfirstjórn þessarar vinnu
segir:
„Samgönguráðuneytið hefur ákveðið að hefja
skipulagða vinnu að gerð samgöngu- og
flutningaáætlunar fyrir landið í heild, þar sem
mótuð verði opinber samgöngustefha. Við
mótun slíkrar áætlunar verði horft til nýrrar
aldar eða næstu 10-20 ára. Þar yrði fjallað um
framkvæmdir í vegagerð, brúargerð og jarð-
gangagerð, framkvæmdir í flugmálum, hafn-
arframkvæmdir og framkvæmdir við upp-
byggingu fjarskiptamála. Jafnframt yrði lagt
mat á flutningaþörf á fólki og vörum, breyt-
ingar á flutningatækni á landi, í lofti og á legi,
svo og samræmingu og hagræðingu flutninga
ásamt aukinni nýtingu flutningatækja.“
Ólafur sagði að megintilgangurinn með gerð
þessarar framtíðarkönnunar og væntanlegum
tillögum, sem hún hefði í för með sér, væri að
stuðla að frekara jafnvægi í byggð landsins og
hamla á móti fólksflótta úr dreifbýli til þétt-
býlis.
Bundið slitlag lagt á
alla fjölfama vegi
Ólafur sagði að samgönguráðherra hefði ný-
lega skipað nefnd til að vinna með Vegagerð
ríkisins að gerð Iangtímaáætlunar um vega-
gerð, en í nefndinni ættu m.a. sæti fulltrúar
allra þingflokkanna. Ekki hafi enn náðst sam-
an fundur í nefndinni og því hefur ekki tekist
að ákveða til hve langs tíma áætlunin verður,
en búast má við að hún verði ekki til skemmri
tíma en 12 ára.
Líklegt er að í áætluninni verði eftirfarandi
markmið sett:
1. Vegir hafi fullt burðarþol, 10 tonna þunga
á einfaldan öxul allt árið.
2. Vegir séu byggðir upp úr snjó eftir því sem
unnt er.
3. Bundið slitlag sé lagt á alla fjölfarna vegi,
allar stofnbrautir og á um 25% af þjóðbraut-
um.
4. Tekið sé tillit til umferðaröryggis við upp-
byggingu vega.
Ólafur sagði að varðandi jarðgangagerð,
hefði áætlun um byggingu jarðganga á Vest-
fjörðum til þess að tengja Flateyri og Suður-
eyri við ísafjörð verið flýtt og undirbúnings-
framkvæmdir væru raunar þegar hafnar. Þeg-
ar því verki yrði lokið tæki við jarðgangagerð
á Austfjörðum til að tengja Seyðisfjörð, Nes-
kaupstað og Egilsstaði. Sérstök nefnd á veg-
um samgönguráðuneytisins starfar nú að því
máli. Þá er verið að vinna að gerð samnings
milli samgönguráðuneytisins og þriggja ann-
arra aðila um stofnun félags til að gera jarð-
göng undir Hvalfjörð.
Ólafur gerði einnig grein fyrir því að hverju
væri stefnt í vetrarþjónustu. Hann sagði að
stefnan væri sú að halda stofnbrautum opn-
um alla daga í snjóléttum landshlutum og
einnig í snjóþungum, ef umferð væri mikil,
annars alla virka daga. Sama gildi um veruleg-
an hluta þjóðbrauta. Stefnt sé að því að haldið
verði opnu á milli nágrannasvæða fimm daga
vikunnar á snjóléttum svæðum. Frá Reykjavík
verði haldið opnu alla virka daga um Vestur-
og Norðurland til Húsavíkur og um Suður-
land austur á land til Egilsstaða. Einnig verði
opnað þrisvar í viku um Barðastrandarsýslur
og til ísafjarðar um Steingrímsfjarðarheiði.
Auknar kröfur til hafna
um öryggi, þjónustu og
hreinlæti
Þróun í hafnarmálum sagði Ólafur að yrði lík
þeirri sem orðið hefði á meginlandi Evrópu,
þ.e. skipting hafna í aðalhafnir, safnhafnir og
aðrar hafnir. Með auknum samgöngum milli
hafna gætu hafnir á sama svæði undir einni
stjórn komið á hlutverkaskiptingu sín í milli.
Heildarmagn afla og vöru sem fór um ís-
lensku hafnirnar 1987 var um 5.6 millj. tonn.
Þar af var Reykjavíkurhöfn með um 36%.
Grundartangi og Straumsvík samanlagt með
11% en afgangurinn dreifðist á um 70 hafnir.
Ólafur sagði að þó svo að engar tölur væru til
um það, þá væri það líklegt að væru flutning-
ar mældir í tonn-kflómetrum, væri hlutur
sjóflutninga meiri en landflutninga.
Helstu áhrifavaldar í hafnaþróun eru flutn-
ingamagn, skipaþróun og landssamgöngur.
Hvað varðar flutningamagnið þá mun fiskafli
væntanlega ekki vaxa frá því sem nú er, en
með bættri nýtingu gæti afurðamagnið auk-
ist.
Ólafur sagði að spáð meðalaukning á vöru-
flæði í Evrópu verði um 3-4% á ári og þannig
myndu flutningar á öðrum vörum en fiski og
fiskafurðum nær tvöfaldast næstu tvo áratug-
ina. Skipin væru sífellt að stækka og það ætti
jafnt við vöruflutningaskip sem fiskiskip, en
áfram munu verða gerð út smærri skip frá
minni fiskihöfnum. Ólafur sagði að bættar
landssamgöngur muni auka landflutninga á
skemmri leiðum, en skip muni þó sem fyrr
ráða á lengri leiðum. Þar af leiðandi er gert
ráð fyrir aðeins einni höfn með sérstakri vöru-
flutningaaðstöðu á Austfjörðum, þ.e. á Reyð-
arfírði og tveimur á Vestfjörðum, þ.e. á ísa-
firði og Patreksfirði. Þær kröfur, sem gerðar
verða til vöruhafna, eru m.a. þær að helstu
flutningahafnir verða að uppfylla kröfur
gámavæðingar. Hafnarmannvirkin verða að
þola mikla þungaumferð og nægjanlegt land-
rými verður að vera við hafnarbakka. f fiski-
höfnum verða kröfur um aukna þjónustu, s.s.
tengingu skipa f viðlegu við rafmagn úr landi
vegna hækkandi olíuverðs, snjóbræðslukerfi í
hafnarbakka, sem þegar er komið á nokkrum
stöðum, kröfur um að skip geti legið í ein-
faldri röð í viðlegu og auknar kröfur um
hreinlæti og mengunarvarnir.
Reykjavíkurhöfn mun flokkast sem aðalhöfn
og ísafjörður, Akureyri, Reyðarfjörður, Vest-
mannaeyjar og Hafnarfjörður sem safnhafnir.
Öðrum höfnum verður skipt efir stærð í stór-
ar og meðalstórar fiskihafnir og bátahafnir.
Millilandaflug frá Þórshöfn,
Þingeyri eða Rifi?
Þegar talið barst að flugsamgöngum taldi ÓI-
afur að ekki væri ástæða til að búast við mik-
illi farþegafjölgun í innanlandsflugi, en hins
vegar mætti búast við aukinni ferðatíðni flugs
milli stærstu staða innanlands, vegna þarfa
efnahagslífsins. Ólafur sagði að skipuleggja
þyrfti vöruflug innanlands með endastöð á
Keflavíkurflugvelli með ferskfískútflutning til
Norður-Ameríku og Asíu í huga og gera þyrfti
fullkomið forðabúr til geymslu ferskfisks á
Keflavíkurflugvelli og hafa til staðar fullkom-
inn útbúnað til að lesta og losa allar gerðir
flugvéla sem þangað kæmu. Áætlað er að
Keflavík, Rif eða Stykkishólmur, Þingeyri eða
Patreksfjörður, Sauðárkrókur, Akureyri,
Húsavík, Þórshöfn og Egilsstaðir muni í fram-
tíðinni að einhverju leyti þjóna flugi milli
landa. Flug með ferðamenn frá öðrum Evr-
ópulöndum mun koma beint á einhverja
þessa staði og fiskútflutningur o.fl. mun verða
með beinu flugi frá þeim til annarra Evrópu-
landa og því þurfi að miða útbúnað flugvall-
anna við það. Þegar Ólafur vék að fjarskiptum
í ræðu sinni, sagði hann að þar væri hann
kominn að þeim þætti samgangna þar sem
tækniframfarir hafa verið örastar.
Ólafur sagði að allir símar á íslandi Iúti nú
sjálfvirka kerfinu og nú væru um 30% síma-
kerfisins orðin stafræn og stefnt væri að því
að allt kerfið verði stafrænt eftir 10-15 ár.
Stafræna kerfið býður upp á ýmsa möguleika
fyrir notendur, svo sem aukna sérþjónustu við
símnotendur, sundurliðun reikninga, nýtt
samskiptakerfi símstöðva og aukna þjónustu
við smá og stór fyrirtæki. Gert er ráð fyrir að
árið 2010 verði allir notendur komnir með
breiða heimtengileið, sem ber um leið tal-
símamerki, gagnasendingar og hljóðvarps- og
sjónvarpssendingar í stað gömlu málm-
strengjanna sem einungis voru hannaðir til
að bera talsímamerki. Líklegt er að þessi
heimtengileið verði ljósleiðari. Eins og áður
sagði er líklegt að hann muni taka við dreif-
ingu sjónvarps og útvarps á byggðum svæð-
um, en venjulegir sendar sjái áfram um dreif-
ingu til sjávar og til farartækja.
Þá sagði Ólafur að fjarskipti um gervihnött
gætu orðið aðaltenging við skip og flugvélar. í
hönnun væri svokallaður flugfarsími, sem
Eftir
Stefán
Eiríksson
nýtast muni farþegum í flugi, og er hugsan-
legt að hann tengist einnig almenna farsíma-
kerfmu um gervihnött.
í sambandi við póstmál sagði Ólafur að eðli-
leg stefnumál næstu 20 ár væru sú að póstur
yrði borinn heim til allra landsmanna fimm

■ £w '

.0*'
.
mm

sinnum í viku. Einnig að afgreiðslutími yrði
sveigður meira að þörfum hvers staðar, að
aukin áhersla verði lögð á að sækja póst til
sendenda, einkum fyrirtækja, til að jafna álag
á afgreiðslustaði og að ný póstmiðstöð í
Reykjavík rísi, sem gerði ráð fyrir vélflokkun
pósts. Einnig yrði stefnt að því að kvöld- og
næturflugi með póst til meginlands Evrópu
verði komið á í tengslum við næturpóstflug
þaðan til annarra Evrópulanda og Bandaríkj-
anna, að pósti verði dreift með flugi eða bflum
að næturlagi, þannig að hann liggi fyrir til
dreifingar að morgni og að póstmiðstöðvar
rísi á Akureyri, Egilsstöðum og ísafirði.
Engir draumórar
í lokaorðum ræðu sinnar sagði Ólafur að
ekki væri gert ráð fyrir að til þess að ná þess-
um markmiðum öllum þurfi að koma til sér-
stakar fjárveitingar af hálfú ríkisins umfram
það sem verið hefur á undanförnum árum og
því væri hér engan veginn um neina draum-
óra að ræða. „Það er von okkar, sem að sam-
göngumálum störfum, að þessi þróun verði
hagstæð fyrir jafnvægi í byggð landsins og
geri öllum, ekki síst þeim sem í dreifbýlinu
búa, auðveldara að stunda störf sín og lifa
þægilegu lífi í þessu harðbýla landi,“ sagði Ól-
afur að lokum.
... ■