Tíminn - 03.10.1990, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 3. október 1990
Tíminn 5
ísland í fyrsta skipti með í útreikningum OECD á heildarskattheimtu:
TYRKIR EINIR EVRÓPUÞJÓÐA
MEÐ UEGRI SKATTA EN VIÐ
Þótt einhverjum fínnist það kannski ótrúlegt, þá var heildarskatt-
heimta minni á íslandi en í nokkru landi innan Evrópubandalagsins
og EFTA árið 1988. Tyrkir einir Evrópuþjóða sluppu þá billegar frá
opinberum skattheimtumönnum og raunar sömuleiðis best af öll-
um þjóðum innan OECD. Með sköttum er hér átt við alla skatta til
ríkis og sveitarfélaga sem hlutfall af landsframleiðslu í hverju landi.
Og nú er ekki lengur stuðst við (stundum tortryggða) útreikninga
íslenskra stofnana, heldur árlega skýrslu OECD um skattamál að-
ildarþjóðanna, sem tekur nú í fyrsta skipti til íslands einnig.
,Að fenginni reynslu er ég viss um að
þser niðurstöður OECD munu þykja
mikil tíðindi, að öll lönd EFTA og Evr-
ópubandalagsins vom með hærri
skattbyrði en ísland árið 1988,“ sagði
Ólafúr Ragnar Grímsson fjármálaráð-
herra. Eftir að þingflokkamir hefðu
kynnt sér efni skýrslunnar kvaðst
hann vonast til að menn hætti að deila
um staðreyndir og sætti sig við úr-
skurð þessarar virtustu stofnunar á
þessu sviði, þ.e. alþjóðlegum saman-
burði á skattheimtu.
Svíþjóð hefur ömggt forskot sem
mesta skattheimtuþjóðin innan
OECD. Heildarskattheimta þar árið
1988 nam 55,3% af landsframleiðslu.
Auk þeirra fóm aðeins Danir (52,1%)
yfir helmingsmörk landsframleiðsl-
unnar í skatta. Á íslandi var sama
hlutfall 31,7%.
Á síðasta ári hækkaði skattheimta
hér á landi töluvert eða í um 34% sem
varð til þess að hækka ísland úr 2.
neðsta í 3. neðsta sæti á skattheimtu-
lista Evrópuþjóða, þ.e. upp fyrir Sviss
ásamt ifyrklandi.
Stór munur er á því milli landa
hvemig skattar em innheimtir og
sker ísland sig þar úr að mörgu leyti.
Beinir skattar af tekjum (til ríkis og
sveitarfélaga) em með því allra lægsta
hér á landi, eða 8,4% af landsfram-
leiðslu árið 1988. Hlutfallið var þrisv-
ar sinnum hærra (24,3%) í Svíþjóð.
Þar á móti innheimtir íslenska ríkið
heimsins hæstu neysluskatta. Skattar
af vömm og þjónustu (fyrst og fremst
virðisaukaskattur) vom hér 18,1% af
landsframleiðslu. Norðmenn og Danir
fylgdu þó fest á hæla okkar (17,8%). í
Japan vom þessir skattar aðeins 3,9%.
Stærsti skattstofninn í mörgum
OECD-landanna em hins vegar ið-
gjöld til almannatrygginga. Þar em
Hollendingar efstir á lista með 20,4%
landsframleiðslu í tryggingaiðgjöld. í
11 löndum til viðbótar er þessi skattur
á milli 10 og 20%. Á íslandi og í Dan-
mörku er þessi skattheimta hins vegar
aðeins um 2,5%, enda hafe almanna-
tryggingar lengi verið Ijármagnaðar
beint af skatttekjum ríkissjóðs hér á
landi. í ljósi mikilla umræðna um
eignaskatta hér á landi undanferin ár
er fróðlegt að sjá samanburð slíkrar
skattheimtu milli landa. Árið 1988
námu eignaskattar hér á Iandi 2,3%
landsframleiðslunnar, t.d. svipað og í
Danmörku. Bretar innheimtu hlut-
fallslega tvöfalt hærri eignaskatta
(4,7%). í fimm löndum til viðbótar:
Japan, Bandaríkjunum, Kanada, Ástr-
alíu og Lúxsemburg, var hlutfall þess-
ara skatta á bilinu 3 til 3,4%. Þjóðir
við Miðjarðarhaf innheimta hins veg-
ar tvisvar til þrisvar sinnum lægri
eignaskatta en gert er hér á landi.
Það hlutfall Iandsframleiðslu, sem
innheimt er í sköttum, þróaðist mis-
jafhlega milli landa á síðasta áratug. í
Svíþjóð og Danmörku hefur skatt-
hlutfallið Ld. hækkað um 5-6% á
þessu tímabili og svipuð þróun hefur
Ólafur Ragnar Grímsson fjármálaráðherra og Bolli Þór Bollason kynntu niðurstöður samanburðar OECD á
skattheimtu f ríkjum Evrópu. Tfmamynd: Pjetur.
átt sér stað hjá meira en helmingi
hinna þjóðanna. Noregur, Austurríki
og Þýskaland eru hins vegar dæmi um
lönd þar sem skatthlutfellið hefur
staðið í stað eða jafnvel lækkað á árun-
um 1980-88.
Á íslandi nam skattheimtan 30,5% af
landsframleiðslu 1980, komst síðan
lægst niður í 28,9% á árunum 1985-
86 en hefúr síðan hækkað aftur í 34%
á síðasta ári sem áður segir.
Túttugu og fjögur ríki eiga aðild að
OECD (Efhahags- og framfarastofh-
uninni). Auk 18 ríkja V-Evrópu eru
það Týrkland, Kanada, Bandaríkin,
Japan, Ástralía og Nýja-Sjáland.
- HEI
Skattar ríkis og sveitarfélaga í OECD-ríkjum
1988/1989
Hliitfall af vergri landsframleiöslu
Svíþjóö 1— 1 1 1 1 |
Danmörk ::::i
Norogur ,,i
Frakkland : 1 : : i -
EB
íriand i
OECD •SaMWMiteiíttr •in'í.VsfaíríJ.Wi . -■f' ■
Þýskaland 1 ... ...
Bretland 1
Portúgal - 1
island
Sviss 1
Japan
Bandaríkin
Tyrkland ■ V ■ !■■■.
0 10 20 30 40 50 60 %
Ný aðferð við að halda ófrosnum fiski ferskum:
K0LSÝRA í FISKGÁMUM
ÞAÐ SEM KOMA SKAL?
Rannsóknir til að auka geymsluþol físks, sem fíuttur er út í gám-
um, hafa staðið yfír að undanfömu og fór tilraunasending nýlega á
Bretlandsmarkað. Gengið var frá ísuðum físki í loftþéttan gám sem
fylltur var kolsýrulofti. Þannig um búinn á ferskur fískur að þola
nokkru lengri geymslu heldur en fískur sem eingöngu er varínn
með ís.
Hvort slíkur útflutningur hefst héðan
að einhverju ráði mun svo væntanlega
ráðast af mati útflytjenda á kostum og
göllum þessarar aðferðar — ávinn-
ingnum af auknu geymsluþoli og
Hæfnispróf á vegum
Sameinuöu þjóóanna
Dagana 10.-11. maí síðastliðinn
var haldið hæfnispróf í Reykjavík
fyrir íslenska umsækjendur um
störf á vegum Sameinuðu þjóð-
anna á sviði stjórnunar, hag-
fræði, tölvufræði og fjölmiðlun-
ar.
Alls tíu manns af þeim 35, sem
þreyttu prófið, stóðust það. Þess-
ir tíu hafa verið boðaðir í munn-
leg próf áður en ákvörðun verður
tekin um ráðningu þeirra.—khg.
kostnaðinum af því. Sjálf kolsýran er
ekki tiltakanlega dýr, en aðferðin krefst
þess að fiskurinn sé í sérstökum loft-
þéttum gámu. Útflutningur í stórum
stíl mundi kalla á töluverða fjárfest-
ingu í slíkum gámum.
Þessi tilraun var gerð á vegum Rann-
sóknarstofriunar fiskiðnaðarins í sam-
vinnu við LÍÚ og Eimskip.
„Raunar er þetta framhald á fremur
víðtækri tilraun, sem við gerðum fyrir
nokkrum árum með það að geyma
fiskflök pökkuð með kolsýrulofti.
Reyndist unnt að lengja geymsluþol
þeirra all verulega. Flökin geymdust
jafnvel í meira en 20 daga. Þetta vakti
samt ekki mikinn áhuga þá. En áhug-
inn hefur nú vaknað á ný í sambandi
við útflutning á heilum fiski,“ sagði
Grímur Valdimarsson, forstjóri Rann-
sóknarstofnunar fiskiðnaðarins.
Hann segir þessa aðferð byggjast á því
að kolsýruloft umljúki fiskinn og
gangi inn í hann. í tilraunasending-
unni var þorskur ísaður í kassa í veiði-
skipinu og kassamir settir þannig í gá-
minn, þar sem kolsýru var hleypt á
hann. ísinn er eftir sem áður aðalvöm-
in, en sé fiskurinn ferskur og góður,
þegar hann er settur í gám, geti kolsýr-
an aukið geymsluþol hans töluvert,
eða í nokkra daga umfram það sem
fæst með ís einum saman.
Grímur sagði þessa tilraun fyrst og
fremst hugsaða í því skyni að auka ör-
yggi í útflutningi. Fisk í kolsýrulofti,
sem td. kæmi út þegar ástand mark-
aðarins er fremur slakt mætti þá
kannski geyma í nokkra daga áður en
hann er seldur.
Hann tók hins vegar skýrt fram að
þetta væri ekki hugsað í þeim tilgangi
að menn gætu teygt geymsluþol fisks-
ins ennþá lengur áður en hann er
sendur út, heldur miklu frekar að
þama væri um ákveðinn öryggisventil
að ræða varðandi flutninga, jafnframt
því að geta boðið betri fisk á markaðn-
um.
En hvað um kostnaðinn?
„Þessu fylgir vitanlega nokkur viðbót-
arkostnaður," sagði Grímur. Meðal
annars þurfi kolsýruflösku í hvem
gám. Kostnaðurinn vegna kolsýmnn-
ar sé þó ekki takrnarkandi þáttur. Til
svona flutninga þurfi jafnframt sér-
staka loftþétta gáma með ákveðnum
útbúnaði. Útflutningur í einhverjum
mæli mundi vafalaust kalla á tölu-
verða fjárfestingu í gámum og slík
gámakaup yrðu kostnaðarsamasti
þátturinn í þessu.
Verður það síðan LÍÚ og Eimskips að
ákveða um framhaldið?
„Við höfum greint þeim frá niður-
stöðum þessarar tilraunar og þeir
munu ákveða hvemig þeir vilja að
staðið verði að framhaldinu." Grímur
tók fram að þessi aðferð til að auka
geymsluþol matvæla sé í sjálfu sér all-
gömul og þekkt, kannski ekki hvað síst
við geymslu öls og gosdrykkja. En kol-
sýra sé einnig mikið notuð td. til að
auka geymsluþol grænmetis í gámum
og talsvert við geymslu á niðurskomu
áleggi. Svonefndar loftskiptar umbúð-
ir, þá oft með ákveðinni blöndu fleiri
lofttegunda, komi þá í stað lofttæmdra
umbúða. Það sé svo hins vegar spum-
ing hvort aðferðin henti við íslenskar
aðstæður til að auka geymsluþol á fiski
í gámum til útflutnings. Þar komi það
í hlut hagsmunaaðila að vega og meta
kostina og gallana — kostnaðinn sem
fylgir þessu og ávinninginn af því. -
HEI
Synmg a
vegum
Lagna-
félagsins
Laugardaginn 1. september
síðastliðinn var haldin vöru-,
tækni- og þjónustusýning í
Menntaskólanum t ísafírði á
vegum Lagnafélags íslands. í
tengslum við sýninguna voru
haldnir tveir fræðslufundir, þar
sem ellefu fyrirlesarar leituðust
við að draga það fram sem þeir í
gegnutn árin hafa rekið sig á að
betur mætti fara, bæði í hönnun
og framkvæmd varðandi lagiðn-
ir. Umhverfisráðherra, Júh'us
Sólnes, opnaði sýninguna og
hélt framsögucrindi um stefnu
umhverflsyfirvalda í frárennsli
og úrgangsefnum. Fræðslu-
fundirnir og sýningin var vel
sótt af Vestfirðingum.
Alls sýndu 37 fyrirtæki fram-
leiðsiu sina, vöru og þjónustu. Á
sýningunni bárust Menntaskól-
anum gjafir frá mörgum fyrir-
tækjanna, sem nýtast munu!
skólanum við kennslu, en
Menntaskólinn á ísafirði er nú í
raun oröinn fjölbrautaskóli, þar
sem hægt er að stunda flestar
námsbrautir í framhaldsnámi.
I________________-JteJ