Tíminn - 06.10.1990, Blaðsíða 14

22 Tíminn
Laugardagur 6. október 1990
B MIMMIMr MINNINu % w w/

Bjamþóra Eiríksdóttir
Fædd 6. júní 1906
Dáin 28. september 1990
Það var um haust, er himinsunna
blíð
að heiðum boga var að ægi liðin
en mánageislar gylltu fjallahlíð,
ég glaður hlýddi á lœkjarbunu -
niðinn.
Og norðurljós við bláa tjallabrún
blikuðu skaer um heiðríkt stjömu-
veldi,
og bleikar engjar of og slegin tún
ununarbjarma sló á þessu kveldi.
(Kristján Jónsson)
Það er níu ára drengur á ferð á milli
bæja. Hann er með klút í hendinni,
innan í honum eru sokkar og vett-
lingar. Drengurinn var lánaður í
nokkra daga á bæ í næsta nágrenni
við heimili hans, því húsbóndinn þar
þurfti að leita sér lækninga til
Reykjavíkur í nokkra daga.
Það var fagur haustdagur, sannkall-
aður sumarauki. Það hafði gert skúr
um morguninn, en það var eins og
haustrigningamar næðu ekki yfir-
höndinni, því aftur var farið að létta
til yfir norðurfjöllunum. Það var öf-
ugt við þegar rigningar gengu og
ekki gat stytt upp. Það var ekki laust
við smá trega í sál drengsins að fara
úr föðurhúsum og vera í burtu frá
foreldrum og stórum systkinahóp.
Moldargata var á milli bæjanna, ann-
ar vegur var ekki. Gatan var þurr og
hörð, ólíkt þegar rigndi, þá var hún
svað.
Á bænum voru hjónin og þrjú böm,
sonur og dóttir og fóstursonur, syst-
ursonur húsbóndans. Börnin voru á
aldrinum þriggja til fimm ára, mynd-
arleg og hraustleg. Hlutverk drengs-
ins átti að vera að aðstoða húsmóð-
urina við bústörfin. Kýrnar voru sjö í
fjósinu og voru famar að liggja inni á
nóttunni, en voru úti á daginn. Auk
þess voru þrjátíu til fjörutíu kindur,
þetta var bústofninn.
Mjólk var send í mjólkurbú og var
reidd á klakk, en það var hlutverk
drengsins að fara með hana í veg fyr-
ir mjólkurbílinn, um þriggja kfló-
metra veg, annan hvem dag. Ekki var
drengurinn stærri en það að hann
gat ekki lagt reiðinginn á hestinn og
varð húsmóðirin að gera það. Dreng-
urinn fylgdist með þegar hún setti
reiðinginn, framanundirlagið, klyf-
berann, gyrti gjarðimar og setti
brúsana upp, lét síðan gæruskinn
handa drengnum að sitja á ofan-
ímilli. Svo var einhver til að taka
brúsana ofan þar sem bfllinn hafði
viðkomu, en tólf bæirfluttu mjólkina
á sama stað í veg fyrir mjólkurbflinn.
Þama hittust bændurnir daglega og
þama var miðstöð frétta og skila-
boða, karlarnir tóku í nefið og töluðu
um landsins gagn og bústörfin.
Hesturinn hann Mósi var einn af
þessum traustu brúkunarhestum
sem notaðir vom alla daga ársins,
ýmist til áburðar eða reiðar. Eins og
áður sagði var það hans aðalhlutverk
að bera brúsana og drenginn þá daga
sem hann var í vistinni hjá húsmóð-
urinni og börnunum þremur á bæn-
um þessa haustdaga.
Þessi vom fyrstu kynni drengsins af
þessum nágrönnum sínum, sem áttu
eftir að koma inn í líf hans, kynni
sem urðu örlagavaldar, kynni tryggð-
ar og trausts sem varað hafa fram á
þennan dag. Litla stúlkan og dreng-
urinn, sem var að flytja mjólkina
þessa haustdaga, felldu hugi saman í
fyllingu tímans.
En það var húsmóðirin sem ég ætl-
aði að minnast. Bjarnþóra Eiríksdótt-
ir var fædd í Efri-Gróf í Villingaholts-
hreppi þ. 6. júní 1906. Foreldrar
hennar vom Eiríkur Guðmundsson
frá Reykjum á Skeiðum, f. 15. nóv-
ember 1861, d. 9. febrúar 1957, og
Ingveldur Jónsdóttir frá Útverkum í
sömu sveit, f. 28. júní 1875, d. 29.
nóvember 1910. Með Bjamþóm vom
systkinin sjö: Jónína, Ijósmóðir í
Hveragerði, dáin 1951. Guðrún, ljós-
móðir á Selfossi. Guðmundur, gull-
smiður í Reykjavík, dáinn 1977. Ás-
mundur, bóndi í Ferjunesi í Villinga-
holtshreppi. Guðríður, búsett í Kefla-
vík. Ingvar, dó sjö vikna gamall 1911.
Fjögurra ára missir hún móður sína
og þá raun svo ungu bami stóðst
hún, því af sínu alkunna rólyndi og
festu og að taka hlutunum eins og
þeir koma fyrir var alla tíð hennar að-
alsmerki. Bjamþóra var hjá föður
sínum eftir móðurmissinn. Hann tók
á heimilið konu sér til aðstoðar,
Steinunni Sigurðardóttur, og með
þeim flytur hún að Ferjunesi átta ára
gömul. Bjarnþóra bar Steinunni allt-
af gott orð og lét aðra dóttur sína
heita eftir henni.
Árið 1934 giftist Bjamþóra Hall-
grími Þorlákssyni. Hann er fæddur í
Vestmannaeyjum, sonur Þorláks
Guðmundssonar skósmiðs og Gunn-
þórunnar Gunnlaugsdóttur. Bjam-
þóra og Hallgrímur eignuðust þrjú
börn. Elstur er Eiríkur, f. 1935, giftur
Maríu Leósdóttur og eiga þau tvær
dætur. Auk þess á Eiríkur son sem
hann átti fýrir hjónaband. Þá er
Gunnþórunn, f. 1937, gift þeim er
þessar línur ritar, þau eiga þrjár dæt-
ur. Yngst er Steinunn, f. 1946, gift
Agli Emi Jóhannessyni, þau eiga
fimm börn. Auk þess ólu þau upp
svsturson Hallgríms, Hörð Vestmann
Árnason, f. 1937, hann er giftur Jó-
hönnu Kristinsdóttur og eiga þau
fjögur börn.
Jósefína Margrét Andrea, móðir
Harðar, dvaldi um árabil á heimili
Bjamþóru og Hallgríms. Jósefína er
harðdugleg og hljóp oft undir bagga
á heimilinu. Þær mágkonurnar mátu
hvor aðra mikils alla tíð. Jósefína
dvelur nú á Sólvöllum á Eyrarbakka.
Bjarnþóra og Hallgrímur byrjuðu
búskap í Vorsabæjarhól í Gaulverja-
bæjarhreppi árið 1935, þau fluttu að
Vallarhjáleigu árið 1937 og að Dalbæ
1947. Til Selfoss fluttu þau árið 1975,
á Kirkjuveg 15. Þar héldu þau heim-
ili með Magnúsi Guðmundssyni frá
Vorsabæjarhjáleigu, en hann var bú-
inn að vera í heimili hjá þeim frá því
hann var rúmlega tvítugur. Magnús
var fæddur árið 1922 og lést 1981. Þá
fluttu þau í fbúðir aldraðra að
Grænumörk 1, þar sem Hallgrímur
dvelur enn.
í Dalbæ bjuggu þau í 20 ár og við
þann stað em þau ævinlega kennd.
Dalbær er í þjóðbraut. Þar ráku þau
snoturt bú, arðsamt en ekki stórt. Að
Dalbæ komu margir, því hjónin vom
gestrisin með afbrigðum og löðuðu
að sér fólk með sinni hlýju og glað-
væm framkomu. Bæimir í kringum
Gaulverjabæ, Dalbær, Brandshús,
Vöðlakot, Haugur, Eystri- og Vestri-
Hellur, þessi þyrping í kringum
gamla prestssetrið var samfélag út af
fyrir sig. Þarna hittist fólkið jafiivel
daglega og það þótti ekkert tiltöku-
mál þó einhver kæmi í morgunkaffið
til Bjarnþóm í Dalbæ, alltaf var heitt
á könnunni og borðið hlaðið kökum.
Það var frekar ef dagurinn leið án
þess að einhver kæmi í kaffi að hún
hafði orð á því.
Bjamþóra var mikill dýravinur og er
það kafli út af fyrir sig hve annt hún
lét sér um dýrin og sá arfur hefur
fylgt afkomendum hennar.
Margir em þeir sem eiga endur-
minningar frá bemskudögum sem
sumarfólk hjá þeim hjónum. Þetta
fólk hefur aldrei slitið vinskap við
þau og endurgoldið þannig tryggð
sinna gömlu húsbænda, komið í
heimsókn ár eftir ár og jafnvel af-
komendur þeirra líka.
Bjamþóra lést í Sjúkrahúsi Suður-
lands eftir sex mánaða sjúkrahús-
dvöl. Þar naut hún frábærrar um-
önnunar og hlýju sem hér er þökkuð.
Þegar við kveðjum Bjamþóm og
þökkum henni móðurhlutverkið,
hlutverk húsmóðurinnar og allt sem
hún hefur gert fyrir menn og mál-
leysingja, þá finnum við best hvað við
höfum átt.
Ég bið eiginmanni hennar, honum
Hallgrími, góðra daga, en hann er
búinn að vera sjúklingur í mörg ár og
bundinn við hjólastól.
Vertu trú allt til dauða og Guð mun
gefa þér Iífsins kórónu.
Það er víst að þetta heit, sem hún
játaði á fermingardaginn, hefúr hún
haldið.
Blessuð sé minning hennar.
Jón Ólafsson.
í dag kveðjum við elskulega ömmu
okkar, Bjamþóm Eiríksdóttur. Hún
var búin að lifa langa og starfsama
ævi og var tilbúin að kveðja þennan
heim. En sama er hve fólk er orðið
aldrað, þegar það hverfur yfir móð-
una miklu, við sem eftir emm fyll-
umst djúpum trega og innilegum
söknuði.
Við minnumst heimsókna og dvala í
Dalbæ hjá ömmu og afa. Við munum
ástríkið og hlýjuna sem einkenndi
framkomu hennar við börnin alla tíð.
Reyndar vom það ekki börnin ein
sem nutu kærleikans sem frá henni
streymdi, hún var öllum góð, mönn-
um og málleysingjum.
Enginn fór svangur úr heimsókn til
ömmu. Hvar sem hún bjó, í Dalbæ, á
Kirkjuveginum eða í Grænumörk-
inni, alltaf var gestrisni hennar söm.
Jafnvel þegar hún dvaldi á sjúkrahúsi
undir það síðasta, átti hún ætíð mola
að stinga upp í litla munna. Síðustu
árin vom það langömmubörnin sem
einnig nutu umhyggju hennar.
Við minnumst þess þegar hún
kenndi okkur litlum bænir og vers,
og lagði ríkt á við okkur að fara alltaf
með bænirnar okkar fyrir svefninn.
Við sjáum hana í huganum, sitja við
rúmstokk lítillar telpu að kvöldlagi,
fara með bamaversin og Faðir vor,
signa síðan yfir telpuna og kyssa
hana góða nótt.
Við kveðjum elsku ömmu með ein-
lægri þökk fyrir allt og biðjum henni
blessunar Guðs í nýjum heimkynn-
um.
Láttu nú Ijósið þitt
loga við rúmið mitt,
hafðu þar sess og sæti,
signaður Jesús mæti.
Þóra Bjamey, Anna Dóra
og Margrét Jónsdætur.
Elsku amma er dáin. Það er sárt til
þess að hugsa að geta ekki lengur
leitað til hennar ef eitthvað bjátar á.
Með söknuð í huga ætla ég að
minnast hennar með nokkrum orð-
um.
Hún var dóttir hjónanna Eiríks
Guðmundssonar frá Reykjum á
Skeiðum og Ingveldar Jónsdóttur
frá Útverkum á Skeiðum. Amma
ólst upp í Ferjunesi í Villingaholts-
hreppi. Hún átti 3 systur og 2 bræð-
ur.
Hún giftist eftirlifandi eiginmanni
sínum, Hallgrími Péturssyni Þor-
lákssyni frá Vestmannaeyjum, þann
22. júlí 1934. Þeim varð þriggja
barna auðið og ólu einnig upp syst-
urson Hallgríms. Barnabömin eru
15 og barnabarnabörnin 11.
Amma var ein besta kona sem ég
hef þekkt, myndarleg húsmóðir og
afbragðs dugleg til vinnu.
Amma var með slæmt fótasár í tugi
ára. Það háði henni alltaf, án þess að
maður vissi, því hún kvartaði aldrei.
Ef maður sá að hún var eitthvað
slöpp og spurði hana út í það, sagði
hún bara að það væri ekkert að sér.
Amma veiktist í byrjun aprfl á
þessu ári og var þá íögð inn á
Sjúkrahús Suðurlands. Var það
kraftaverki næst að hún þetta göm-
ul næði sér sæmilega upp aftur, það
hélt í henni lífinu að vita af afa ein-
um heima. En ömmu versnaði aftur
um miðjan september og var þá
gjörsamlega búin með sinn ótrú-
lega lífsþrótt. Hún lést á sjúkrahús-
inu aðfaranótt 28. september.
Hún fór ekkert heim frá því hún
veiktist í aprfl nema um verslunar-
mannahelgina, þá fékk hún að fara í
frí heim til afa og hlakkaði hún mik-
ið til þess.
Amma hélt sem betur fer sínu góða
minni við þessi veikindi og mundi
ennþá ótrúlegustu hluti sem jafnvel
yngra fólk gleymir.
Amma eldaði góðan mat og bakaði
þær bestu flatkökur og pönnukökur
sem maður fékk, og þó hún væri
orðin öldruð þá bakaði hún ennþá
meðan hún var heima.
Manni fannst amma aldrei eins
gömul og hún í raun var, vegna þess
hvað hún bar sig alltaf vel.
Það er mikill missir að ömmu, sér-
staklega þó fyrir afa, sem er bund-
inn við hjólastól. Ég met það mikils
að hafa alist upp í návist við ömmu
og sakna þess mikið að geta ekki
lengur farið með son minn til henn-
ar, svo hann geti notið þeirrar sömu
ástúðar og hlýju sem ég naut. Það
sem léttir manni sorgina er sú trú
að núna sé amma ekki lengur þreytt
og veik, henni líði bara vel.
Elsku afi, Guð veri með þér og okk-
ur öllum sem syrgjum góða konu.
Ég kveð nú ömmu og þakka henni
allt gott, Guð veri með henni.
Herdís R. Eiríksdóttir
Guðmundur Ingimarsson
frá Efri-Reykjum
Fæddur 17. september 1900
Dáinn 20. september 1990
Nú fer að fækka þeim sem fæddir eru
fyrir og um aldamótin. Einn þeirra,
Guðmundur Ingimarsson, oftast kall-
aður frá Efri-Reykjum í Biskupstung-
um, kvaddi þennan heim eftir níutíu
ár og þrem dögum betur. Ég hygg að
hann hafi verið orðinn hvfldinni feg-
inn, enda þrekið búið.
Leiðir okkar Guðmundar, eða
Munda eins og hann var oftast kallað-
ur, lágu fyrst saman 1955 er hann
flyst að Torfastöðum til Ketils Krist-
jánssonar og Ingibjargar Einarsdótt-
ur systurdóttur sinnar. Hann fékk að
hafa kindur hjá mér og þar með hóf-
ust okkar kynni. Mundi var góður
fjármaður og hafði yndi af kindum.
Mundi bjó víða en stutt á hverjum
stað. Hann bjó í Hólum, erfiðri jörð,
einnig í Mjóadal fyrir norðan. Einnig
bjó hann á Efri- Reykjum og ráðs-
maður var hann á fjárbúi Sauðs sf. á
Þóroddsstöðum í Grímsnesi. Áður
hafði Mundi verið fjármaður á fjár-
ræktarbúinu að Hesti í Borgarfirði.
Hann starfaði einnig að garðyrkju-
störfum á Syðri-Reykjum og á Espi-
flöt. Hin síðari ár vann hann bygg-
ingavinnu á Laugarvatni, meðan þrek
leyfði. Síðan átti Mundi heimili hér
allmörg ár og átti jafnan kindur.
Mundi var vel greindur og hafði
fengið menntun í Flensborgarskóla,
sem þótti góð skólaganga á hans upp-
vaxtarárum. Hann var vel ritfær og
hafði góða rithönd. Hann vann að
byggðalýsingu Suðurlands ásamt
fleirum. Hann átti margt góðra bóka
og las jafnan mikið.
Mundi var eins og einn af heimilis-
fólki hér á bæ í mörg ár. Ég held að
þar hafi ekki borið skugga á. Ég á
Munda margt að þakka, því hann var
góður á heimili, snyrtimenni og
skemmtilegur. Þá hygg ég að bömum
mínum hafi þótt vænt um hann og
hafi það verið gagnkvæmt. Ég votta
aðstandendum hans samúð. Þökk fyr-
ir samfylgdina.
Sigurjón Kristinsson
Vegatungu, Biskupstungum
Mig langar að minnast vinar míns
Guðmundar Ingimarssonar nú þegar
hann er allur. Hann var fæddur að
Efri-Reykjum í Biskupstungum 17.
september 1900 og var því 90 ára þeg-
ar hann lést. Á Effi-Reykjum sleit
hann bamsskónum og alla tíð var
hann tengdur fæðingarsveit sinni
sterkum böndum. Þar dvaldi hann
Iíka langdvölum sín manndómsár.
Nú þegar kveðja skal Munda, eins og
hann var alltaf kallaður, þá leita
margar bjartar minningar á huga
minn, því mér finnst, þegar ég lít til
baka, að honum hafi alltaf fylgt birta
og ylur. Ég man hann fyrst stuttu eft-
ir að ég flutti í Tungumar. Þá kom
hann í heimsókn. Þá eins og alltaf síð-
ar var gaman að ræða öll möguleg
málefni við Munda. Hann var greind-
sur maður, kátur og léttur í samræð-
um og hafði sínar skoðanir á mönn-
um og málefnum. Þeim skoðunum
hélt hann ákveðinn fram og hafði
gaman af að rökræða þær og annað
það sem bar á góma. Mér fannst oft
með ólíkindum hvað hann var víðles-
inn og vel heima í ólíkustu málefnum
og hvað gaman var að ræða við hann
um allt milli himins og jarðar.
í fyrstu var Mundi næsti nágranninn
og sá sem oftast átti leið um hlaðið
hjá okkur og seinna fór svo að hann
flutti til okkar og bjó hjá okkur í hús-
inu að staðaldri um langan tíma.
Margs og góðs er að minnast frá þeim
tíma. Alltaf var hann boðinn og búinn
til hjálpar við öll verk og allrar þeirrar
samvinnu sem heimilislíf þurfti með.
Sjálfur hélt hann sitt heimili og gerði
það afar vel. Allt var snyrtilegt og
hreinlegt hjá honum og alltaf var
hann snyrtilega og myndarlega
klæddur, svo að eftir var tekið.
Hann var mér alla tíð afskaplega
góður og milli okkar tókst smám
saman vinátta sem aldrei bar nokk-
urn skugga á og sem ég fæ aldrei fúll-
þakkað. Hann var alltaf tilbúinn að
gera mér allt það gott sem hann
mátti. Sama var að segja um bömin
mín. Þeim þótti afskaplega vænt um
Munda og hann var þeim góður. Þau
áttu hauk í homi þar sem Mundi var
og ég veit að þau hugsa til hans með
innilegu þakklæti eins og ástkærs afa.
Það gera bamabömin líka og meðan
þau voru Iítil kölluðu þau hann alltaf
Munda afa. Við þökkum Munda öll
fyrir samvemna og allt gott sem hann
lét okkur í té.
Síðustu árin var Mundi slitinn og
heilsuveill og dvaldi á Kumbaravogi
nokkur ár. Þar lést hann. Ég votta
bömum hans, ættingjum og vinum
innilegar samúðarkveðjur og bið öllu
og öllum, sem Munda var annt um,
guðs blessunar.
Þuríður Sigurðardóttir