Tíminn - 13.10.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Laugardagur 13. október 1990
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guömundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason
SkrifetofurLyngháls 9,110 Reykjavfk. Sími: 686300.
Auglýsingasfmi: 680001. Kvöldsímar Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, fþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: Oddi h.f.
Mánaðaráskrift kr. 1000,-, verð í lausasölu kr. 90,- og kr. 110,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
„Tímabil ömurleikans11
Ingunn Svavarsdóttir, formaður Fjórðungssam-
bands Norðlendinga og oddviti Presthólahrepps í
Norður- Þingeyjarsýslu, ritar skynsamlega hugleið-
ingu í norðlenska dagblaðið Dag á Akureyri um tog-
streituna milli landsbyggðar og höfuðborgarsvæðis.
Ályktunarorð greinarhöfundar um þetta efni eru
þau að höfuðborgarbúar, háir sem lágir, og lands-
byggðarmenn, allir sem einn, eigi að taka höndum
saman, hætta að agnúast hver út í annan „eins og
smákrakkar“ og fara að vinna saman „eins og full-
orðið fólk“. Vinna að því að efla samkennd með okk-
ur sem ein þjóð, efla Island.
Um togstreituna milli landsbyggðar og höfuðborg-
arsvæðis, segir Ingunn Svavarsdóttir:
„Togstreitunni... verður að linna. Hún er engu lík-
ari en valdabaráttu milli hjóna, sem búið hafa sam-
an um árabil og sitja pikkföst og spóla í sama hjól-
farinu, kenna hvort öðru um flest sem aflaga fer og
hrópa og hrópa hvort á annað: Það ert þú sem verð-
ur að breyta þér ef þetta á að ganga! Innan sálfræð-
innar köllurn við þetta ástand „tímabil ömurleikans“
og það er ákaflega misjafnt hvað þetta tímabil varir
lengi í sambúð, en það er gott til þess að vita að það
er hægt að ná sér upp úr eymdinni með því að báðir
aðilar leggi niður vopn og taki jafna ábyrgð á að ná
fram viðunandi lausn.“
Formaður Fjórðungssambands Norðurlands held-
ur áfram:
„Ömurleikatímabilinu í sambúð landsbyggðar og
höfuðborgarsvæðis verður að ljúka ... Við þurfum að
ná upp miklu meiri samvinnu á milli höfuðborgar-
búa og landsbyggðarmanna á öllum sviðum og auð-
vitað á þann máta að báðir aðilar sjái sér hag í því.
Það þarf að komast á gagnkvæm virðing og vænt-
umþykja, til þess að rofi til og taki að birta í þjóðar-
sálinni."
í grein sinni gerir Ingunn álit byggðanefndar for-
sætisráðherra einnig að umræðuefni og ber það
saman við viðhorf Fjórðungssambands Norðlend-
inga og segir: „Við erum sammála í öllum meginat-
riðum. Við teljum nauðsynlegt að auka sjálfstæði
landsbyggðarmanna, efla atvinnu og skapa meiri
fjölbreytni í atvinnutækifærum úti um land, jafna
aðstöðu fyrirtækja til rekstrar og þá ekki síst þeirra
sem eru í frumatvinnuvegunum og útflutningi,
jafna búsetumöguleika fólks með því að draga úr
þeim mismun, sem er á kostnaði við að lifa úti á
landi og á höfuðborgarsvæðinu.“
Ingunn Svavarsdóttir talar í réttmætum háðstóni
um togstreitu höfuðborgarbúa og landsbyggðar-
fólks. Togstreitunni er vissulega haldið við af öfgum
og skilningsleysi á báða bóga. Hinu er þó ekki að
leyna að sjálfumglöð nýhyggja vaxandi sérfræðinga-
veldis er andstæð byggðastefnu. En á móti kemur að
ýmsir sem þykjast tala máli byggðastefnu eru heldur
ekki til þess færir.
ÐIÐ og viðvarandi
hættuástand virðist geta á stund-
um verið sæmilegur gróðavegur.
Þetta hefur sagan sannað hvað
eftir annað. Lengi vel er hægt að
sópa hversdagslegum óþægind-
um undir teppið og viðskiptalíf
virðist örara og áhættuminna á
óróatímum, en í annan tíma.
Dæmi um þetta eru nýliðin átök
austurs og vesturs. Um leið og
deiluefnum er vikið til hliðar
virðast tvö helstu ríki átakanna
bíða fjárhagslegan hnekki. Ann-
að þeirra, Sovétríkin, er komið
að fótum fram í efnahagslegu til-
liti, en hitt ríkið, Bandaríkin,
þolir ekki að bregðast við sparn-
aði og samdrætti. Þá kemst af-
greiðsla fjárlaga í strand vegna
þess að fulltrúar þingsins vilja
ekki samþykkja auknar álögur,
sem forseti þeirra og ríkisstjórn
hafa boðað. Ekki skal því haldið
fram að þessar ófarir tveggja höf-
uðríkja á Vesturlöndum megi
rekja til orðinna breytinga í Evr-
ópu, samruna Þýskaiands og
frjálsræðisstefnu fyrrum austan-
tjaldsrfkja. En á meðan tekist var
á um sjónarmið og markmið við
Beriínarmúrinn, sem nú virðist
hafa verið rifinn fyrir misskiln-
ing, og áður en markaðsbúskap-
ur varð lykilorð í fyrri hjálendum
kommúnista, varð þess ekki vart
að ríkin tvö, Sovétríkin og
Bandaríkin, ættu í teljandi erfið-
leikum heima fyrir.
Minni deilur, meiri
spamaður
Sparnaðarstefna Bandaríkjanna
nú á ekkert skylt við einangrun-
arstefnu, sem var alls ráðandi hjá
stjórn ríkisins og þorra almenn-
ings á áratugnum fyrir fyrra
stríð. Það er af því góða að
Bandaríkjamenn virðast ekki
ætla að draga sig inn í þá skel,
sem þeir byggðu í kringum sig í
kreppunni miklu, þegar Þjóða-
bandalagið var að liðast í sundur.
En þeir eru ákveðnir í að spara.
Þessi sparnaður kemur meira að
segja fram hér á landi. Varnar-
málaráðherra Bandaríkjanna
hefur tilkynnt að frá og með byrj-
un nýs fjárlagaárs, sem hófst Í.
október, verði heildarútgjöld
bandaríska hersins vegna
mannahalds í öðrum löndum
skorin niður um 25%. Af þessum
ástæðum mun íslenskum starfs-
mönnum á Keflavíkurvelli fækka
á næsta ári. Rúmlega eitt þúsund
íslendingar starfa hjá Varnarlið-
inu og hefur fækkað um sextíu á
þessu ári, þar sem ekki hefur
mátt ráða í stöður þeirra sem
hætta.
Ekki sparað við
Aðalverktaka
En samdrátturinn í viðskiptum
okkar við Bandaríkjamenn kem-
ur ekki fram annars staðar en hjá
varnarmálaráðherra hvað varðar
starfsmenn bandaríska hersins í
útlöndum. Nýlega var fjölskrúð-
ugur hópur íslendinga staddur í
Norfolk í stífum veisluhöldum í
þrjá daga eða meira. Þar var um
að ræða fulltrúa Aðalverktaka
ásamt konum þeirra. Þeir voru
komnir til Norfolk til að sitja svo-
nefndan „allocation-fund“, eða
úthlutunarfund með Bandaríkja-
mönnum, þar sem ráðstafað er
verkefnum fyrir Aðalverktaka
fyrir eitt ár í einu. Lítið var af
setningi slegið í þessari ferð. Það
var heldur ekki slegið af hvað út-
hlutun verkefna snertir. Ríkið á
nú orðið rúm 50% í Aðalverktök-
um, þótt fyrirtækið lúti enn for-
mennsku fyrri meirihlutaeig-
enda. Það var því engin ástæða
fyrir Bandaríkjamenn að fara að
draga saman verkefnin í ár, þótt
varnarmálaráðherra segi að nú
beri að spara hvað mannahald
snertir hjá bandaríska hernum.
3,5 milljarðar í ár
Þeir eigendur Aðalverktaka,
sem létu sér lynda að ríkið eign-
aðist meirihluta í fyrirtækinu
hafa þóst sjá fyrir að sá dagur
kæmi bráðlega, þegar ekki áraði
fyrir veisluhöld í Norfolk í sam-
bandi við „allocation-fund“.
Svona fundur stendur yfirleitt
ekki lengur en í hálftíma, eða til
jafnlengdar því sem tekur að
skrifa undir úthlutunarpappíra
það árið. Fyrri eigendur hafa ver-
ið of fljótir á sér að afhenda rík-
inu meirihlutann í Aðalverktök-
um. Eins og alkunna er þá er rík-
ið botnlaus kassi, en fyrri meiri-
hluti átti sína litlu kassa úti um
allt, sem láku lítið í almannaþarf-
ir. Úthlutunin til Aðalverktaka í
ár er óbreytt. Þrír og hálfur millj-
arður er ætlaður til framkvæmda
á vegum Varnarliðsins fyrir
næsta fjárhagsár. Þetta er engin
smáræðis fjárhæð. Upplýst er að
framkvæmdir verði með svipuðu
sniði og þær hafa verið. Auðvitað
situr ekki á okkur að harma það,
þótt nokkrum milljörðum sé
hent í Miðnesheiðina á ári. Þetta
eru fjármunir sem koma okkur
væntanlega til góða, enda
kannski ætlaðir til þess fyrst og
fremst; milljarðarnir séu m.a.
greiddir fyrir landafnot. En þá
hefði ríkið þurft að verða aðaleig-
andi Aðalverkta fyrr. Úthlutunar-
fundi í Norfolk er búið að halda
síðan árið 1954. Og þeir milljarð-
ar sem streymt hafa hingað síðan
hafa ekki runnið til ríkisins
nema að einum fjórða, þangað til
nú að ríkið hefur eignast meiri-