Tíminn - 13.10.1990, Blaðsíða 3
4."' I ■« ' '1 I '» i
Laugardagur13. október 1990
HELGIN 3i 11
í hendur Andrésar Vedels, sem að of-
an er getið. Enn ber hér til að nefna
Jón Jakobsson Venusinus (þ.e. úr
Hveðn), er þá var prestur og síðar
prófessor, og Niels Krag, sem síðar
varð sagnaritari konungs. Höfðu
þeir báðir bréfaviðskipti við Arn-
grím síðar og ráðfærðu sig við hann
um söguleg efni.
Allt þetta leiddi til þess að konung-
ur eða ríkisstjórarnir lögðu svo fyrir
í bréfi frá 17. apríl 1596 að allir ís-
lendingar, hverrar stéttar sem væru,
skyldu góðfúslega ljá Arngrími
ágrip, eftirrit eða skýrslur um öll
þau skjöl, sem að notum gætu kom-
ið við Danasögu þá, er Krag hafði í
smíðum. Jafnframt var Arngrími
boðið af ríkisstjórunum að safna
skjölum þessum og handritum.
Skyldi hann gera sér hið mesta far
um að leita til allra þeirra, er hann
fái spurnir um að eigi slík rit á ís-
landi, þýða þau síðan á dönsku og
senda Krag.
Samtímis skrifaði Krag Arngrími
og skýrir nánar hvernig hann óski
að unnið sé að verkinu. Finnur
hann það að ágripi því er prentað
var af konungasögum Snorra 1594
að það sé of stutt, einkum upphafið,
þar sem ræðir um uppruna Norður-
landaþjóða og bústaðaskipti. Væntir
hann nánari skýrslna um þetta, um
konunga hina fýrri, um sögu Hjalt-
lands og Orkneyjajarla, en framar
öllu öðru allt er varði sögu Dana.
Svar Arngríms við þessu er að finna
í formála að öllum ritunum sem
hann sendi honum og dagsettur er
að Hólum 24. júlí 1597. Frumrit
handritanna brann í brunanum
mikla í Kaupmannahöfn 1728. En
eftirrit hefur varðveist og hefur það
að geyma fjögur sagnfræðirit og tvö
af þeim mikil að vöxtum — sögu
Dana og Norðmanna. Minni eru rit-
in um sögu Svía og Orkneyja. Þetta
er ekki þýðing einstakra sagna, eins
og Krag hafði gert ráð fyrir, heldur
saga fyrri alda þessara landa, steypt
saman úr fornritunum.
Einkenni þessara ritsmíða Arn-
gríms eru þau að hann styðst ein-
göngu við íslenskar heimildir, forn-
ritin. Allt er þetta á latínu. Dana-
sagan er rakin eftir Knytlingasögu,
Hervararsögu, sögubroti af fornkon-
ungum og þætti af Ragnarssonum.
Einnig hefur hann haft fyrir sér
sögu af Danakonungum, Skjöld-
ungasögu, sem nú er glötuð. Þetta
rit Arngríms og önnur komu að not-
um bæði Óla Worm og Stephaníusi í
rannsóknum þeirra á Danasögu
Saxa.
Mestur frægðarmaður
um aldabil
Séra Amgrímur hafði mikil áhrif á
lærða menn utanlands og innan og
má þó segja að þeirra gæti mest út á
við. Má hér einkum nefna til Óla
Worm, sem í rauninni má telja læri-
svein Arngríms, þótt þeir hittust
aldrei, enda nefnir Worm sig svo á
einum stað. Bréfaskriftir miklar
voru þeirra í milli og er sumt af því
Guðbrandur Þortáksson, biskup.
Amgrímur var hans hægrí hönd
og hjálparhella.
prentað en annað óprentað. Og að
öðru leyti voru hin prentuðu rit séra
Arngríms mikill leiðarvísir Óla
Worm, sem var hinn mesti afkasta-
maður sinnar samtíðar með Dönum
í fomum fræðum.
Hér hefur stuttlega verið getið um
fræðirit Amgríms. Öll urðu þau til af
þjóðrækni og er ekki til fegurra vitni
ræktarsemi frá hans dögum en við-
Ieitni hans til að þvo lygar af þjóð
sinni. Er óvíst hvemig umhorfs væri
í útlendum ritum síðustu alda að því
er varðar ísland og lýsingu þess, ef
Arngríms hefði ekki notið við — þótt
ekki megnaði hann að kveða niður
að fullu missagnir um þjóð sína.
Varð hann frægur maður meðal ann-
arra þjóða, kannske frægastur þeirra
fslendinga sem uppi vom frá fornöld
og allar götur fram á 19. öld. Finnst
ekki annars samlanda hans jafn víða
getið í ritum víðs vegar um lönd á
17.-19. öld.
Mestum árangri náði hann við að
kynna bókmenntir þjóðar sinar. Var
hann slíkur að til starfa hans má
rekja ástundan þeirra fræða með
öðrum þjóðum og má segja að sú
ástundan hafi og að nokkm leitt til
viðreisnar bókmenntastarfs á Norð-
urlöndum yfirleitt. Með þjóðrækni
sinni og vandlætingu má telja að
hann hafi gerst höfundur fræði-
greinar, sem síðan breiddist út um
öll germönsk lönd. Næstu höfund-
arnir í þessari grein, þeir Óli Worm
og Resen með Dönum, Þormóður
Torfason með íslendingum, Rudbeck
og Verelius með Svíum o.s.frv., eru
réttilega taldir lærisveinar Arngríms
hins lærða.
„Kappkostum aö þjóna hljóð*
færaleikurum og tónskólum“
— segir Andrés Helgason tónlistarkennari sem opnað hefur „Tónastöðina“ að Óðinsgötu 7,
en fyrirtækið hefur m.a. fengið umboð fyrir Boosey & Hawkes í London
að velja nótur eftir listum eingöngu,
því oft reynist ekki nema hluti af því
sem keypt er henta. Þetta hafa menn
kunnað að meta og ég vona að svo
verði í auknum mæli. Jú, þetta kost-
ar mikla fyrirhöfn, því aðeins píanó-
verk á lager hjá mér nú þegar eru 8-
900 talsins."
En hvað um hljóðfæraverslunina?
„Ég einskorða mig við strengja- og
blásturshljóðfæri og hef umboð fyrir
mjög virt fyrirtæki, svo sem Boosey
& Hawkes. Við þá og fleiri framleið-
endur hef ég náð mjög hagstæðum
samningum, enda hef ég fengið mik-
ið af pöntunum frá t.d. Færeyjum og
Norðurlöndum öðrum, vegna þess
hve verðið er lágt — það lægsta í
Evrópu. Raunar er það svo að verð á
hljóðfærum er almennt lágt hérlend-
is nú, svo það er að fara yfir lækinn að
sækja vatn að kaupa þau erlendis.
Snemma á þessu ári hófu hjónin Andrés Helgason og Hrönn Harð-
ardóttir rekstur nýrrar hljóðfæra- og tónverkaverslunar að Óðins-
götu 7 í Reylgavík og heitir hún „Tónastöðin“. Markmiðið er eink-
um að þjóna þörfum íslenskra tónlistarkennara og tónlistarskóla.
Á dögunum var í heimsókn hjá
„Tónastöðinni" fulltrúi hinna heims-
þekktu bresku hljóðfærasmiða og
nótnaútgefenda Boosey & Hawkes í
London og af því tilefni áttum við
spjall við Andrés og gest hans, Lynd-
on A. Chapman markaðsstjóra. Andr-
és er tónlistarkennari að mennt og
við spyrjum hann um aðdraganda
þess að hann sneri sér að verslunar-
rekstri.
Mikil eftirspum
handan Flóans
„Ég fór fyrst að hugsa um þetta þeg-
ar ég var við kennslu í Færeyjum, en
þar kenndi ég í þrjú ár og kynntist
hljóðfæraleikurum frá ýmsum lönd-
um,“ segir Andrés. „Ég fann þá hve
fyrirhafnarsamt það var fýrir tónlist-
armenn hér að útvega sér sitthvað er
til hljóðfæraleiks þarf og þá ekki síst
nótnaefni og langaði til að bæta úr
þessu. Ég hefverið tónlistarkennari á
Akranesi í þrettán ár, enda er ég inn-
fæddur Akurnesingur, og þar hóf ég
þessa verslun í smáum stíl sem póst-
verslun fyrir þremur og hálfu ári. En
ég fann fljótt að það var afar mikil eft-
irspurn eftir þessari þjónustu handan
Flóans í Reykjavík. Varð það til þess
að ég réðst í það í janúar sl. að flytja
„Tónastöðina" og opna verslun hér.“
Þú miðar einkum að þjónustu við
tónlistarskóla?
„Já, það er rétt og þeir versla líka
mikið við mig. Ég einskorða mig við
blásturs- og strengjahljóðfæri og hef
ekkert sinnt rafmagnshljóðfærum,
þótt ég sé að færa mig upp á skaftið
með tónlistarefni fyrir popp- og dæg-
urtónlist. Ég legg mig einnig eftir að
bjóða jass-spilurum upp á vandað
efnisúrval."
Klassiskar nótur
álager
„En stærsti liðurinn í nótum er
þjónustan við kennsluefni og klass-
iskt efni. Einnig efni fýrir lúðrasveit-
ir. Nú gefst mönnum kostur á að
velja úr góðum lager sem ég hef
komið mér upp, en allir tónlistar-
kennarar þekkja hve bagalegt það er
Andrés Helgason tónlistarkennarí
(tv.) og Lyndon A. Chapman,
markaðsstjóri Boosey & Hawkes í
Evrópu, í hinnt nýju verslun
„Tónastöðvarinnar". (Ljósmynd
G.E.)
Hitt er miður, að vegna söluskatts á
nótum er erlent tónlistarefni dýrara
en skyldi og það er skammsýni að
hafa það ekki söluskattslaust, eins og
það innlenda. Engin tónlist þrífst ef
við kaupum ekki Bach, Beethoven og
aðra stórmeistara áfram, svo nauð-
synin er óumdeilanleg í menningar-
legu tilliti. Þetta er lítill liður, en
munar t.d. mig og tónlistarfólk í
Iandinu miklu.“
Gamalfrægir
hljóðfærasmiðir
Lyndon A. Chapman er yfirmaður
markaðssvæðis Boosey & Hawkes í
Evrópu og er þó aðeins 31 árs að
aldri. Þetta er önnur heimsókn hans
hingað til lands. Hann er trompet-
leikari að mennt og hefur verið með-
limur hljómsveita á borð við hljóm-
sveit BBC og fleiri, áður en hann tók
við þessu starfi árið 1987. Hann kem-
ur hingað úr verslunarerindum frá
Ítalíu, en var þar áður á ferð í Rotter-
dam og í Tokyo, þar sem hann var að
kenna heimamönnum breska blást-
urstækni á trompet.
„Við vonumst til að geta aukið fjölda
viðskiptamanna okkar hér enn frek-
ar,“ segir hr. Chapman, „og munum
stuðla að því með góðri þjónustu að
svo megi verða. Ég geri ráð fyrir að
íslenskir blásturshljóðfæraleikarar
þekki framleiðslu okkar vel, en Boos-
ey & Hawkes og Besson hafa staðið í
fremstu röð frá því fyrir aldamót um
alla Evrópu. Einnig fleiri merki sem
eru gömul og heyra nú undir fyrir-
tækið, eins og Buffet-klarinett,
Schreiber-fagott og Paesold-
strengjahljóðfæri. Þetta eru allt mjög
virt framleiðslumerki. Nótnaútgáfa
okkar er líka viðamikil og stendur á
gömlum merg. Jú, eftirspurnin hjá
Boosey & Hawkes er mikil og stund-
um nokkur afgreiðslufrestur. Við
gerum ráð fyrir að eftirspurnin auk-
ist enn þegar A-Evrópuríki fara að
leita til okkar í auknum mæli. En við
hyggjumst verða undir það búnir og
ég get fullvissað menn um að það
mun ekki koma niður á þjónust-
unni.“