Tíminn - 20.10.1990, Blaðsíða 8

16
HELGIN
Laugardágúr 20. október 1990
í TÍMANS RÁS iii fi

ATLI
MAGNÚSSON:
Skáld á tignartróni
Varla getur leikið vafi á því
lengur að Mikael Gorbatsjov
verður talinn með hinum
„miklu mönnum" á 20. öld er
fram líða stundir og ef heimur
stendur, en það verðum við nú
að telja óyggjandi. („Ef ég lifi —
sem ég veit ég geri,“ sagði karl-
inn). Oft má þó Iáta sér sjást yf-
ir það á líðandi stund hverjir
hljóta munu ódauðleikafetilinn
um öxlina á leiksviði sögunnar.
Þannig var það álit flestra um
skeið í bernsku undirritaðs
meðan stjarna Tommy Steele
skein hvað skærast að þar með
væri Eivis Presley gleymdur og
búinn að vera. Finnst annað
dæmi betra um hve skammt
sýn okkar dauðlegra manna
nær? Þeir eru nú teljandi sem
muna eftir Tommy, en á gröf El-
vis mun loga eilífur logi, eins og
á minnismerki yfir milljónaher.
En nú má sem sagt telja það al-
veg víst að Gorbatsjov fer ekki
sömu leiðina og Tommy, þótt
vel gæti hann tekið undir með
honum og sagt „Það er allt á
floti alls staðar". Gorbatsjov er
orðinn að ódauðlegri persónu
og hefði orðið það þrátt fyrir
Nóbelsverðlaunin. „Hann hefði
nú hrunið þrátt fyrir kónginn,"
sagði ábótinn, þegar turninn á
klaustri hans féll til grunna,
skömmu eftir að konungur
hans hafði verið jarðaður undir
honum.
Ekki er þetta í fyrsta skipti sem
mikill fólkstjóri fær Nóbels-
verðlaun og kemur þá öllum
fyrst í hug Winston Churchill.
En rétt eins og það hefði þótt
hótfyndni að Gorbatsjov fengi
hagfræðiverðlaun, eins og
ástandið er í búðunum í
Moskvu, treystu menn sér ekki
til að láta Churchill fá friðar-
verðlaun — mann sem hafði att
Bretum áfram af feiknahörku í
tveimur heimsstyrjöldum. Eng-
in Nóbelsverðlaun voru ætluð
sigursælum stríðsgörpum, en
samt vildu menn með einhverju
móti koma verðlaununum á
hann, og „where there is a will
there is a way“, eins og landar
Churchills hafa að orðtaki.
Churchill var afkastamikill rit-
höfundur og engan veginn
ómerkur, þótt flest snerust rit-
verkin að vísu um hernað, svo
og langfeðga hans, stríðsjálka
mikla. Varð það úr að karl var
sæmdur verðlaununum fyrir
bókmenntir með pomp og
prakt. Sænska akademían fór
létt með að gera grein fyrir vali
sínu, því sá frægi Siverz minnti
á að ekki væri óalgengt að mikl-
ir stjórnmálamenn og hermenn
væru og rithöfundar góðir og
minnti á þá Napoleon og Caes-
ar. Lá í orðunum að þeir hefðu
tvímælalaust orðið kandidatar
hjá akademíunni, hefði hún
fengið komið höndunum yfir
þá.
En Gorbatsjov fær semsé frið-
arverðlaun. Þótt hann hafi rek-
ið hernað um skeið á slóðum
Djengis Khan, þá munu þær
herfarir sennilega ekki hafa þótt
nægilega bragðmiklar til þess
að hann kæmi til greina sem
nóbelsskáld. En ef þörf hefði
gerst, þá hefði svo sem mátt
tína til bók hans „Perestrojku",
og hugleiðingar hans í Prövdu
hefðu vel mátt nægja til að kalla
hann „essayista", eins og Oct-
avio Paz. En á þetta þurfti ekki
að reyna og vonandi mun Gor-
batsjov halda áfram að renna
stoðum undir þann grun vorn,
að líklega hafi friðarverðlaunin
ekki komið niður í sem verstan
stað. Fari hann í Guðs friði og
með svona margar norskar
krónur í handraðanum ætti
hann að geta mætt vel nestaður
til þings hinna „ódauðlegu“ á
Ólympsfjalli. Ætti sjóðurinn lítt
að hafa skerst er þar að kemur,
því varla er hætta á að honum
verði sólundað í Moskvu í ná-
lægri framtíð.
Gettu nú
Það var Garðskagaviti,
sem síðast var spurt um,
en hann þekkja þeir sæ-
farendur vel sem siglt
hafa hvort sem er oftar
eða sjaldnar fýrir
Reykjanesið.
Nú er það guðshús sem
um er spurt Við höldum
okkur enn á svipuðum
slóðum, eins og Suður-
nesjamenn munu skjótt
sjá.
KROSSGATA