Tíminn - 24.10.1990, Blaðsíða 5

Tíminn 5
MiÓvikudagur 24! október 1990
Óvissa ríkir um framtíð loðnunefndar. Óskar Vigfússon formaður Sjómannasambands íslands:
Lítill tilgangur með
nefndinni öllu lengur
Óvissa ríkir nú um framtíð loðnunefndar og að sögn Óskars Vig-
fússonar, formanns Sjómannasambands íslands, er meiríhluti inn-
an Verðlagsráðs sjávarútvegsins þeirrar skoðunar að hana berí að
leggja niður. Hlutverk hennar hafí breyst og kostnaður sé of mikill.
í tilefni af því hefur fulitrúi sjávarútvegsráðherra í loðnunefnd, Jón
B. Jónasson, óskað eftir svörum frá hagsmunaaðilum, hvort það er
ósk þeirra að nefndin verði lögð niður, og ef svo er, þurfi að gera
ýmsar ráðstafanir m.a. að breyta lögum.
„Ég held að það sé samdóma álit
innan Verðlagsráðs, hvort sem það
eru seljendur eða kaupendur, að
þetta sé apparat sem beri að leggja
niður. Þetta er allt orðið með öðrum
hætti en áður var, skipin að mestu
leyti í eigu verksmiðjanna og lítill
tilgangur með loðnunefnd öllu leng-
ur“, sagði Óskar. Hann sagði að það
væri mest Sjávarútvegsráðuneytið
sem notaði upplýsingar sem nefndin
gæfi. „Það er alveg óþarfí að þeir séu
að fá ókeypis úr okkar sjóðum eða fé,
það er víst nóg tekið úr sjávarút-
vegi.“
Loðnunefnd hefur hingað til verið
kostuð af kaupendum og seljendum.
í lögum um loðnunefnd segir að
þeim beri að greiða jafnan hlut í
kostnaði við nefndina. Nú hafa þess-
ir aðilar hins vegar lýst því yfir í
Verðlagsráði, að endurskoða verði
starfsemi nefndarinnar og kostnaður
við hana sé of mikill miðað við hlut-
verk hennar í dag. Það þarf hins veg-
ar lagabreytingar til. Jón B. Jónas-
son sagði, að þar sem þessi viðhorf
hafi komið fram í Verðlagsráði, hafi
hann óskað eftir því við stjómir hlut-
aðeigandi aðila, hvort þetta væri
endanlegt og hvort leysa ætti upp
nefndina. „Ef svo væri þyrfti að
ganga frá ýmsum málum, segja upp
húsnæði, ganga frá formlegum slit-
um nefndarinnar og flytja lagafrum-
varp þar að lútandi."
í máli Jóns kom fram að hlutverk
loðnunefndar hafi verið að breytast í
gegnum árin. Þegar verð á loðnu var
fast, stjómaði nefndin m.a. löndun á
loðnu og gætti þess að allir sætu við
sama borð. Hlutverk hennar hefúr
breyst samhliða breytingum á veið-
unum, kvótaúthlutun og nú, þegar
frjálst verð er ríkjandi, semja sjó-
menn beint við verksmiðjurnar. í
dag er hlutverk loðnunefndar meira
þjónustuhlutverk, hún hefur haldið
til haga öllum upplýsingum og veitt
þær þegar óskað er eftir. Auk þess
hefur hún haft visst eftirlitshlutverk.
Skip Grænfriðunga í Sundahöfn.
Tfmamynd: Pjetur
Greenpeace segir að 6-8 kafbátar séu við ísland í hverjum mánuði:
Hringsóla kjarnorkukaf-
bátar í kringum landið?
Á blaðamannafundi sem Green-
peace- samtökin héldu um borð í
skipi sínu í Sundahöfn í gær kom
fram að íslendingar mættu búast
við 6-8 kjamorkukafbátum í
grennd við landið í hverjum mán-
uði. John Large, kjamorkuverk-
fræðingur, sagði að hættan á ein-
hvers konar slysi í sambandi við
kafbátana væri á bilinu 1 á hverjum
hundrað ámm niður í 1 á hverjum
tíu ámm. Hann sagði að umferð
kafbáta í kringum landið værí svo
mikil að líkja mætti íslandi við kaf-
bátahríngtorg.
Kafbátarnir umhverfis landið eru
frá Sovétríkjunum, Bandaríkjun-
um, Frakklandi og Bretlandi.
Ástæðan fyrir því, hversu mikið er
um þá hér, er hve hafið í kringum
ísland er hernaðarlega mikilvægt
fyrir bæði stórveldin. Dr. Gerd Lei-
pold hjá Greenpeace-samtökunum
sagði að kjarnorkuslys í hafinu
kringum ísland væri hrikalegt fyrir
íslendinga. Fiskurinn í hafinu yrði
geislavirkur og óseljanlegur og
jafnvel þó aðeins væri um lítið slys
að ræða þá myndu markaðir fyrir ís-
lenskar sjávarafurðir hrynja.
Greenpeace-samtökin voru á
blaðamannafundinum að kynna
baráttu sína fyrir kjarnorkulausum
höfum og vonast með þessari fyrstu
vináttuheimsókn samtakanna hing-
að til lands að þau fái stuðning frá
íslendingum þar sem þeir eigi mik-
illa hagsmuna að gæta. í dag verður
almenningi boðið að koma og skoða
skip samtakanna í Sundahöfn á
milli klukkan eitt og sex. Á mið-
vikudaginn munu forsvarsmenn
samtakanna hitta Steingrím Her-
mannsson forsætisráðherra og Júlí-
us Sólnes umhverfisráðherra og á
fimmtudaginn verður talað við Jón
Baldvin Hannibalsson utanríkisráð-
herra. Ulrich Juergens skipstjóri
sagði á blaðamannafundinum frá
ferð sem skipið var að koma úr frá
Sovétríkjunum. Þar heimsóttu þeir
m.a. kjarnorkutilraunastöðina í No-
vaya Zemlya og fengu ekki blíðar
móttökur hjá skipi sovésku leyni-
þjónustunnar, KGB, sem fylgdi
þeim eins og skuggi. Við komuna til
Novaya Zemlya réðust vopnaðir
menn inn í skipið og tóku við stjórn
þess. Allt fór þó betur en á horfðist
og undir lokin leystist friðsamlega
úr málunum.
Jón Ólafsson er fulltrúi Samtaka
fiskimjölsframleiðenda í loðnu-
nefnd. Hann sagði að vegna breytts
hlutverk hennar hafi menn spurt
hvers vegna verið sé að halda úti sér-
stakri nefnd í sambandi viö þessa
starfsemi og hvers vegna hún fari
ekki inn í ráðuneytið eða Fiskifélag-
ið, eins og gildir um aðrar tölulegar
upplýsingar í íslenskum sjávarút-
vegi. „Aðrir segja sem svo, að þessi
iðnaður sé slíkur að við þurfum á
haldgóðum upplýsingum að halda,
fljótt og vel. í Verðlagsráði fyrir
skömmu ákváðum við að sjá hvort
við gætum hagrætt eitthvað betur
rekstri nefndarinnar, en ekki að
borga inn í loðnunefndina þetta
gjald.“
Jón Ólafsson benti á ýmislegt sem
betur mætti fara í rekstri nefndar-
innar, t.d. varðandi húsnæðismál.
„Verði slíkar framkvæmdir gerða, þá
hef ég það á tilfinningunni að menn
innan loðnuiðnaðarins væru fylgj-
andi rekstri nefndarinnar."
Jón B. Jónasson var spurður að því
hvort ráðuneytið myndi taka við
hlutverki loðnunefndar. „Ekki í
þeirri mynd sem loðnunefnd hefur
haft. Ráðuneytið þarf hins vegar að
sinna eftirliti með þessum veiðum
eins og öðrum, en við verður ekki
með neitt þjónustuhlutverk." Mikið
hefur verið leitað til loðnunefndar
eftir upplýsingum og sagði Jón að
menn þyrftu ekki að vera lengi í
nefndinni til að átta sig á því. „Þó
ekki séu nema nokkrir dagar síðan
loðnuveiðar hófust og í smáum
mæli, þá linnir ekki látunum hjá
okkur vegna þess, sfminn stoppar
ekki. Hins vegar er þetta gert fýrir
verksmiðjurnar, sjómenn og útvegs-
menn, og það fer enginn að halda
þessu uppi í trássi við þá“, sagði Jón.
Alger óvissa um
síldarvertíöina
Sovriflot í Moskvu sendi í gær
fiskútflytjendum hér á íslandi
skeyti, þar sem segir að þeir treysti
sér ekki til að standa við gerða
samninga og greiða fyrir vörur sem
þangað yrðu sendar. Þá var beðið
um að ekki yrði afgreitt upp í gerða
samninga og sagði í skeytinu að
ástæðan fyrir því væri gjaldeyris-
skortur. Sovétmenn hafa keypt mest
af þeim, sem kaupa síld af íslending-
um, og kemur þetta því verst niður á
þeim sem verka síld. í fyrra keyptu
þeir 150 þúsund tunnur af saltsfld
og var verðið um einn milljarður
króna. Því er óvissa um framhald
sfldarvertíðar, því einungis liggja
fyrir samningar við aðila í Svíþjóð
og Finnlandi. -hs.
Lánsíjárþörf ríkissjöðs hefur hækkað um
3.570 milljónir kr. frá fjárlögum:
Landsmenn lána
ríkinu 11.660 m.
kr. á árinu
Þótt lánsfjárþörf ríkissjóðs hafi
vaxið um hálfan I
fjárlögum hafa
ríkissjóði svo mikla peninga að tal-
ið er áætlaðar að erlendar lántökur
á árinu verði óþarfar. Samkvæmt
nýju frumvarpi til fjáraukalaga
þykir nú sýnt að ríkissjóður fái um
5 milljörðum króna hærri lán frá
landsmönnum sjálfum heldur en
áætiað var í fjárlögum eða alls um
11.660 m.kr. á þessu ári. Umfang
þessarar fjárfúlgu er skiljanlegra
þegar haft er í huga að hún sam-
svarar t.d. um 46.000 kr. á hvert
mannsbam eða um 90.000 kr. á
hvert unnið ársverk í landinu.
Ný spariskírteini hafa í ár runnið
út ehis og heitar lummur jafn-
framt því sem innlausn eldri skír-
teina er um fjórðungi minni en
fjárlög gerðu ráð fyrir. Sala spari-
sltírteina og rfldsbréfa er áætluð
um 7.460 m.kr. á þessu ári (nær
nær 6.000 m.kr. umfram inn-
lausn). Þar við bætist um 3.800
m.kr. sala á ríkisvfxlum umfram
innlausn og önnur innlend lántaka
400 m.kr. Þessl mikli sparaaður
landsmanna sjálfra gerir criendar
lántÖkur rfldssjóðs óþarfar á þessu
ári.
f fjárlögum 1990 var gert ráð fyr-
ir tæplega 9.000 m.kr. lántökum
hvar af áætlað var að taka 2.370
m.kr. að láni erlendis.
I fjáraukalögum í vor hækkaði
lánsfjárþörfin um 850 m.kr. í nýju
frumvarpi tii fjáraukalaga hefur
lánsfjárþörfin enn hækkað í alls
12.560 m.kr.
Alla þessa upphæð fær rfldssjóð-
ur lánaða innanlands ef frá eru
taldar 900 m.kr. sem fara um End-
urlánasjóð rfldsins til annarra (At-
vinnutiýggingasjóðs og Alþjóða-
flugmálastofnunar, bæjarfélaga og
fleiri).
Helsta skýringin á stóraukinni
lánsfjárþörf frá áætlun á s.l. vori
er sögð uppgjör á 2.000 m.kr. yfir-
dráttarskuld við Seðlabankann í
árslok 1989. Áætlað var að gera þá
skufd upp mcð sérstakri erlendri
lántöku, sem nú er talin óþörf. Þar
við bætast 300 m.kr. vegna hækk-
unar á útlánum rfldssjóðs og að
iokum 415 m.kr. til að fjármagna
aukinn halla á ríkissjóði í ár.
-HEI