Tíminn - 25.10.1990, Blaðsíða 9

■l
Fimmtudagur 25. október 1990
Tíminn 9
FOLK
Svissneska
heimavarn-
arliðið í sál-
arkreppu.
Aðeins
minnihluti
nýliða sér
nokkurt vit í
að gegna
herþjónustu
nefna að þegar einn nýliðinn hafði
týnt húfunni sinni skipaði liðþjálfi
öllum mönnunum að mæta úti und-
ir berum himni berfættir og á nær-
buxunum kl. hálftíu að kvöldi. Þar
urðu þeir að standa kyrrir í 20 mín-
útur, síðan var þeim skipað að „leggj-
ast“, „standa upp“, „leggjast", „standa
upp“. Þessi hamagangur stóð í tvær
klukkustundir. Sami liðsforingi út-
deildi undirmönnum sínum þeirri
refsingu að hlaupa með árásarvopn
sín um æfingarsvæðið þar til þeir
voru að niðurlotum komnir.
Þetta eru ekki undantekningartil-
felli. í skólanum í Colombier rak yfir
sig þreyttur liðsforingi menn sína yfir
hættulega mjóa og umferðarþunga
jámbrautarbrú, þrátt fyrir að við því
lægi blátt bann. Flutningalest rétt
tókst að nema staðar áður en illa færi.
Afdrifarík strákapör
í herskóla
Það sem gerði útslagið sl. sumar og
gerði það raunverulega „svart" fýrir
svissneska herinn gerðist í Colombi-
er og átti að heita .„strákapör". Þar
fóm margir nýliðar að fordæmi yfir-
manns síns og átu hver um sig 30
grömm af plastsprengiefni — sem
eins konar eldskírn, að því er þeir
sem fyrir eitruninni urðu sögðu eftir
að þeim var sleppt af sjúkrahúsinu.
Kaspar Villiger varnarmálaráðherra
varð fyrir svo miklu áfalli þegar þessi
atburður spurðist út að hann krafðist
þess að rækileg rannsókn færi fram.
Enginn býst við að sú rannsókn leiði
einhverja nýja vitneskju í ljós. Ástæð-
an er nefnilega öllum kunn. Hún er
sú að það eru of fáir atvinnuhermenn
sem stjóma og framfylgja menntun
og þjálfun óbreyttra hermanna.
„Menntunarsveitin“, en í henni eru
1000 undirliðsforingjar og 700 liðs-
foringjar, er of fámenn. í Colombier
em aðeins tvær af fjórum stöðum
skipaðar og í öðmm fótgönguliðs-
skóla er aðeins ein staða skipuð. Alls
skortir menntunarstjórann Binder
340 menn í stöður.
Sjálfboðaher þykir orðið
sjálfsagður í menningar-
ríkjum - en ekki í Sviss
Af því leiðir að gmndvallarendur-
bætur eiga sér enga von. Nú er svo
komið, jafnvel í Austur-Evrópuríkj-
um, að litið er á sjálfboðaliðaher sem
sjálfsagðan hlut í menningarríkjum.
En í Sviss má ekki einu sinni ræða
um það fyrirkomulag.
En nú hefúr verið ákveðið í sviss-
neska þinginu, eftir margra ára hik,
að gera smáumbætur. Þeir sem neita
að gegna herþjónustu verða áfram að
eiga mál sitt undir úrskurði herrétt-
ar. En þeir mega leysa sig undan her-
skyldunni með því að leggja fram 18
mánaða vinnuframlag í borgaralegu
lífi, en þó því aðeins þeim takist að
sannfæra dómarann um að að baki
afstöðu þeirra liggi siðferðisástæður.
Sá sem ekki getur það, eða ber fyrir
sig stjórnmálaskoðanir, verður eftir
sem áður settur í steininn.
Rudi Joachimstahl flúði eignalaus til Englands eftir að nasistar höfðu sent foreldra hans í útrýmingarbúðir og gert gisflhús þeirra upptækt
Margir gera kröfur til
gamalla eigna í aust-
urhluta Þýskalands
Sú var tíðin að fölnuð ljósmynd af austur-þýskri höll kallaði ein-
ungis fram minningar um harmleik fjölslcyldu í huga Barböru
Ashley. Þessa dagana kallar hún fram von um að loks geti Bar-
bara gert kröfu til að fá afhentan fjölskylduarfinn.
Höllin stendur við vatn í furuskóg-
unum utan við Berlín og er meðal
þeirra milljóna eigna á því svæði,
sem áður var Austur- Þýskaland,
sem upprunalegir eigendur og erf-
ingjar þeirra gera nú kröfur til að fa
aftur í sínar hendur. Allt að því 1000
kröfur hafa verið lagðar fram af ætt-
ingjum sem búa nú í Bretlandi.
Þarna eru geysimiklar eignir í húfi.
Lögfræðingar álíta að allt að því
þrjár milljónir húsa, íbúða og verk-
stæða sem enn eru í notkun heyri í
rauninni öðrum til.
Kröfur varð að skrá
fyrir miðjan október
Bresk fyrirtæki, þ.á m. BP, Shell og
Guardian Royal Exchange, eru
meðal þeirra sem vilja aftur fá í sína
eigu verksmiðjur og skrifstofur sem
nasistar gerðu upptækar á sínum
tíma. Unilever krefst þess að fa skil-
að a.m.k. fjórum verksmiðjum. Allir
kröfuhafar hafa haft hraðann á við
að Iáta skrá kröfur sínar áður en
fresturinn til þess rann út um miðj-
an október.
Þýskur lögfræðingur, sérfræð-
ingur í eignarétti með aðsetur í
London, segir að bresk fyrirtæki
og önnur, sem ekki eru þýsk,
muni leggja fram kröfur um end-
urheimt eigna upp á mörg hundr-
uð milljónir sterlingspunda. En
þegar er farið að bera á ruglingi
kröfuhafanna. Þannig er BP að
gera tilraunir til að festa kaup á
lóðum sem enn eru skráðar á Waf-
fen SS og franskt fyrirtæki keppir
við danskt um eignaryfirráð á
löngu glataðri sementsverk-
smiðju.
Kröfuhafar bera sjálfir
kostnað af kröfugerðinni
Þeir sem gera tilraun til að fá aftur
fjölskyldueignir verða sjálfir að bera
kostnaðinn af kröfugerðinni. Bar-
böru Ashley, sem nú býr rétt norðan
við London, er þess vegna órótt
þrátt fyrir líkumar á því að henni
takist að endurheimta eignir föður-
foreldra sinna. Hún segir: ,Að sumu
leyti vil ég ekkert hafa með þær að
gera. Mig langar ekki til að rifja aft-
ur upp fortíðina. Á hinn bóginn er
þetta eins og kapítuli sem aldrei hef-
ur verið lokið við og tími til kominn
að afgreiða."
Fyrir hálfri öld tóku nasistar afa
hennar og ömmu, Joachimstahl-
hjónin, höndum á gistiheimili
þeirra í Leuenberg og sendu þau í
gyðingagettó í Berlín. Þau létu bæði
lífið síðar í útrýmingarbúðum.
Rudi, sonur þeirra, flúði til Bret-
landi, gekk þar í herinn og barðist í
Frakklandi, Belgíu og Þýskalandi.
En hann komst aldrei til Berlínar né
leit æskuheimilið aftur augum.
Hann dó í Englandi 1976.
„Hef ekkí hugmynd um
hvað húsið er mikils virði“
„Ég hef enga hugmynd um hvað
húsið er mikils virði,“ segir Barbara,
dóttir Rudis. „En það eru ekki bara
peningamir sem um er að ræða. Við
viljum einfaldlega að þýsk yfirvöld
viðurkenni að eignimar voru teknar
af afa mínum og ömrnu."
Árið eftir að faðir hennar dó fór
Barbara til Austur-Þýskalands og
fann aftur týnda heimilið, aðeins
með Ijósmynd að vopni. Hún segir
það hafa staðið tómt og verið í mik-
illi niðumíðslu. „Ég held að her-
menn hafi hafst þar við einhvem
tíma,“ segir hún, „en samt virtist
það ekkert hafa breyst frá því mynd-
in var tekin. Og sumir nágrannamir
mundu m.a.s. eftir fjölskyldu
minni."
Ekki hafa allir fullnægjandi gögn
undir höndum til að sanna rétt-
mæti krafna sinna um að fá aftur
fjölskyldueignir, en það hefur Bar-
bara, og í þokkabót hefur enginn að-
setur á eigninni. Það má því búast
við að hún fái sínar kröfur uppfyllt-
ar.
Barbara Ashley, dóttir Rudi Jo-
achimstahl, gerír nú tilkall til
arfs eftir afa sinn og ömmu.
Erfingjar Helfararinnar
eiga nú í höggi við
erfingja kommúnismans
Komið hefur í ljós að kröfur um
eignaendurheimtingu er eitt af
þeim málum sem hvað mestum
deilum eiga eftir að valda í samein-
uðu Þýskalandi. Nú eiga þeir sem
lifðu af Helförina og börn þeirra í
höggi við erfingja austur-þýska
kommúnismans, sem eru að berjast
við að ná fótfestu í efnahag vestur-
þýska marksins.
I sameiningarsamningnum var við-
kvæmasta ágreiningsefnið afgreitt,
þ.e. Austur-Þjóðverjar sem búa í hús-
næði sem aðrir gera tilkall til, verða
ekki fluttir út nauðugir. í stað þess
verður fyrrum eigendum bætt fyrir,
annaðhvort með peningum eða með
því að fá aftur eignarhald á upptæk-
um eignum og verða leigusalar fólks
sem þegar býr í húsnæðinu.
Hvers virði er eign
í Austur- Þýskalandi?
í kampavínsveislu vegna samein-
ingar Þýskalands í London, ræddi
vestur-þýski sendiherrann, Her-
mann von Richthofen barón, um
þær skuldbindingar sem land hans
hefði við fórnarlömb síðari heims-
styrjaldar. Sem svarar 20 milljörð-
um sterlingspunda hafa þeir þegar
borgað í skaðabætur eftir stríðið og
lagt í handraðann 166 milljónir
sterlingspunda til viðbótar til að
verða við frekari kröfum. Enn er eft-
ir að setja á stofn annan sjóð til að
standa straum af greiðslum fyrir
eignir í austurhluta landsins.
Stærsti vandinn verður að ákvarða
í hve miklum mæli greiðslurnar
eiga að verða. „Hvers virði er eign í
Austur-Þýskalandi? Það veit eng-
inn,“ segir lögmaður í London, sem
tekur að sér að reka kröfugerð, þ.á
m. eina sem varðar heilt sjúkrahús.
Oft erfitt að bera aftur
kennsl á eignimar
Það getur verið því sem næst
ómögulegt að bera aftur kennsl á
margar glataðar eignir, eftir loftárás-
ir á stríðstímum og áratuga skipu-
lagsbreytingar. Fyrmefndur lög-
fræðingur í London segist rekast á
fólk á áttræðis- og níræðisaldri sem
eigi óvefengjanlegar kröfúr. Ef hins
vegar taki of langan tíma að komast
að niðurstöðu um hvemig kröfu-
gerðinni verði svarað geti það orðið
um seinan fyrir þessa öldunga.
Sumum endist ekki
aldur til að fylgja
kröfugerðinni eftir
Það er þegar orðið um seinan fyrir
suma. Joachim Gorden var orðinn
77 ára og stundaði áður efnaiðnað.
Hann lagði fram kröfu um að fá aft-
ur 300.000 sterlingspunda eign sína
í Kleinmachnow.
„Það gæti vel verið að ég félli sam-
an ef ég sæi húsið nú. Eg líð enn
þjáningar vegna fortíðarinnar, það
er ekki hægt að hrista hana af sér,“
sagði Gorden í síðasta viðtalinu sem
haft var við hann en þá bjó hann í fé-
lagslegri íbúð í Notting Hill, í vestur-
hluta London. „Enn þann dag í dag
fæ ég áfall ef einhver brýtur glas, það
minnir mig á kristalsnóttina," sagði
hann. Nú er Gorden látinn, áður en
krafan hans kom til álita.