Tíminn - 10.11.1990, Blaðsíða 3

Laugardagur 10. nóvember 1990
HELGIN
11
AP IITAN
Nú, nokkrum
vikum eftir að
Þýskaland
sameinaðist
eru stræti í
austurhluta
landsins ekki
lögð nýjum
hellum, heldur
eru þau á kafi
í ruslahaug-
um!
Skyndileg
kynni af
neysluþjóðfé-
laginu, eftir40
ára kommún-
isma, hafa
ekki einungis
fyllt stórmark-
aðina af vest-
rænum vör-
um, þau hafa
líka fært með
sér fjallháa
hauga af
plast-, papp-
írs- og málm-
umbúðum
sem enginn
veit hvernig á
að koma fyrir.
■ ■
■
Nú hafa Austur-Þjóðverjar ekki bara ama af því hvað götum er þar illa viðhaldið. í ofanálag eru þær þaktar alls kyns rusli eftir að þelr komust
í kynni við hið vestræna neysluþjóðfélag. Myndin er frá smábænum Boizenburg.
Austurhluti Þýskalands
er á kafi í rusli
eftir sameininguna!
Umhverfisveradarfulltrúi í Prenzlauer Berg hverfinu í
Austur-Berlín segir að í hans hverfi falli nú þrisvar sinnum
meira rusl til en áður og götuhreinsarar hafí ekki yfír að
ráða nægum mannafla, útbúnaði né fé til að fjarlægja það.
í fjölbýlishúsum flæðir ruslið yfir barma öskutunnanna,
matarleifar rotna í húsagörðum, gamlir ísskápar og bfiar
liggja umhirðulausir á götunum.
Fyrirmyndar
sorphreinsunarkerfi
hrunið
Hið fyraim afkastamikla sorp-
hreinsunarkerfi Austur-Þýskalands
er nú hrunið, og þar með er aukið á
hin alvarlegu félagslegu og efna-
hagslegu vandamál, sem hafa hrúg-
ast upp í landshlutanum eftir hin
skyndilegu skipti yfir í markaðsbú-
skap í júlí sl.
„Hæsta fjall heims verður innan
skamms sorphaugur," stendur á
dapurlegu veggspjaldi á skrifstofu
umhverfisvemdarfulltrúans í Prenz-
lauer Berg hverfinu og endurspeglar
áhyggjur af úrgangi með þjóð sem
til þessa hefur verið stolt af hreinlaeti
og reglusemi þegnanna. Umhverfis-
verndarsinnar segja að enginn vandi
hefði verið að komast hjá þessum
ósköpum, en úr því sem komið er
geti tekið mörg ár að hreinsa upp
óþverrann.
Sú var tíðin að SERO, austur- þýska
endurvinnslukerfið sem víða naut
aðdáunar, greiddi heimilunum fyrir
brotajám, gler og pappír. Þéttriðið
þjónustunet þess með 16.000 skrif-
stofur og 11.000 starfsmenn sá síðan
til þess að þessi efni kæmust aftur í
viðeigandi notkun. Fjölskyldurnar
flokkuðu ruslið sitt niður og við fjöl-
býlishús var jafnvel einn gámur,
kallaður „svíns-flesktunna", ætlaður
fyrir matarleifar sem síðan vom not-
aðar í svínafóður.
í borgum Vestur-Þýskalands er líka
endurvinnsla á gleri og pappír, en
íbúarnir fá ekki greitt fyrir að skila
þessum úrgangi og þess vegna finnst
mörgum ekki taka því að flokka msl-
ið sitt niður heldur henda því bara
holt og bolt. Austur-Þjóðverjar, sem
hafa vanist því að flokka sorpið sitt
em þess vegna bara famir að taka
landa sína í vesturhlutanum sér til
fyrirmyndar.
Efnahagslögmál
markaðsbúskaparins
umhverfisvemd
til bölvunar
En efnahagslögmál markaðsbú-
skaparins hafa lagt SERO í rúst, fyr-
irtækið sem í eina tíð var eitt af fáum
sem var í fyrirmyndarrekstri í allri
óstjóminni sem ríkti á flestum svið-
um í Austur-Þýskalandi. Flóð vest-
ræns vamings, sem oft er pakkað
inn í fyrirferðarmiklar óendur-
vinnsluhæfar umbúðir, hefur ýtt
vömm frá austurblökkinni sem var í
sínotkunammbúðum af markaðn-
um. Allt í einu fá afgreiðslumar, sem
áður tóku við endurvinnsluúrgang-
inum á vegum SERO, engin við-
skipti.
Banabiti fyrirtækisins kom svo í
september sl., þegar austur-þýsk
stjómvöld sviptu SERO fjárstuðn-
ingi, sem varð til þess að fýrirtækið
varð að loka flestum afgreiðslum
sínum og segja starfsfólkinu upp.
Nú fleygja Austur-Þjóðverjar hrein-
lega mslinu sínu hvar sem er.
„Það hefði verið miklu ódýrara og
skynsamlegra frá umhverfisverndar-
sjónarmiði að viðhalda SERO,“ segir
sérfræðingur á vegum Greenpeace í
Austur-Berlín. Hann bætir því við að
þær 170 milljónir marka sem hefði
kostað að styrkja kerfið á hverju ári
væm smáaurar miðað við hvað kosti
að koma nýju kerfi á laggimar.
Hvar á að koma úr-
ganginum fyrir?
Umhverfisvemdarsinnar hafa kraf-
ist róttækra aðgerða, þ.á m. að skatt-
ur verði lagður á óendurhæfar um-
búðir til að minnka mslahaugana og
greiða fyrir uppsetningu nýrra end-
urvinnsluverksmiðja. En yfirvöld
sameinaðrar Berlínar hafa trú á því
að vandamálið sé tímabundið, a.m.k.
í þeirra borg. Þau álíta að ekki líði á
löngu þar til sorphirðan í Vestur-
Berlín hafi náð tökum á henni í
austurhluta borgarinnar líka.
Umhverfisverndarsinnar em ekki
jafnbjartsýnir. Þeir segja stærsta
vandamálið enn óleyst, þ.e. hvar eigi
að koma úrganginum fyrir. Þeir
segja enga peninga til í austurhluta
landsins til að reisa nýjar sorpeyð-
ingarstöðvar, sem þar að auki tæki
mörg ár að byggja. Og Vestur-Þýska-
land eigi meira en nóg með sinn eig-
in úrgang.
Græningjar og aðrir umhverfis-
sinnar hafa ámm saman húð-
skammað stórmarkaði og skyndi-
bitakeðjur fyrir að eiga sök á fjallhá-
um hraukum af óendurvinnsluhæf-
um umbúðum og nú em sum
þessara fyrirtækja orðin viðkvæm
fyrir ásökunum um að þau séu að
„ógna“ umhverfinu. Vestur-þýsku
jámbrautimar em m.a.s. famar að
gera tilraunir með æta diska, í stað
plastdiskanna í veitingavögnunum.
V.-Þjóðveijar sendu
áður eitraðan úrgang
til A.-Þýskalands —
gegn greiðslu
Áður greiddu vestur-þýsk stjóm-
völd Austur-Þjóðverjum fýrir að taka
við umffamsorpi, sem í mörgum til-
fellum var baneitrað. Og Austur-
Þjóðverjum var svo mikið í mun að
fá beinharðan gjaldeyri fýrir þessa
þjónustu, að þeir tóku við úrgangin-
um þó að engin aðstaða væri til að
koma honum fýrir á viðunandi hátt
Hann hefur eitrað ár, skóga og and-
rúmsloft og þar með aukið á ógn-
vænleg umhverfisvandamál í land-
inu.
Nú hefur þessi vandi bara verið
færður lengra austur á bóginn, til
Póllands, segja þýskir umhverfis-
vemdarsinnar. Þeir segja að þýsk fýr-
irtæki séu enn og aftur að leita að íá-
tækari granna í austri til að létta af
þeim eitmðum úrgangi.