Tíminn - 14.11.1990, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Miðvikudagur 14. nóvember 1990
ÚTLÖND
Tékkóslóvakía:
Forsætisráðherrar reyna að koma
sér saman um skiptingu valdsins
Framtíð Tékkóslóvakíu sem ríkis er nú óviss og forsætis-
ráðherrar hinna þríggja ríkisstjórna landsins gerðu í gær
enn eina tilraunina til að komast að samkomulagi um vald-
dreifingu í landinu.
Marian Calfa forsætisráðherra,
sem telur að alríkisstjórnin verði að(
vera sterk, hélt fund með Petr Pit-
hart, forsætisráðherra Tékka, og
Vladimir Meciar, forsætisráðherra
Slóvaka.
í kjölfar kröfu Slóvaka um fullveldi
geta viðræður um skiptingu valds-
ins milli miðstjórnar og tveggja lýð-
velda orðið ríkjasambandinu að
falli.
Fyrir viðræðumar sagði Calfa að
hann væri bjartsýnn á að þeir myndu
komast að niðurstöðu eftir rúmlega
þriggja mánaða samningaþóf.
Ríkisstjórn Slóvakíu krefst þess að
lausn verði fundin fyrir áramót. Al-
ríkisstjórnin verður að leggja frum-
varp fýrir þingið í síðasta lagi 20.
nóvember, ef það á að verða að lög-
um 1. janúar 1991.
Calfa sagði í sjónvarpsviðtali á
mánudagskvöld að hann teldi að al-
ríkisstjórnin og þingið yrði að hafa
fullt vald yfir varnar-, utanríkis- og
efnahagsmálum.
Vaclav Havel forseti fylgir Calfa að
málum. Hann sagðist sammála
Calfa um að umheimurinn gæti
ekki tekið Tékkóslóvakíu alvarlega,
nema landið væri undir sterkri al-
ríkisstjórn.
Stjórnir Tékka og Slóvaka sam-
þykktu í seinustu viku tillögu sem
færir mörg málefni beint undir
stjórn lýðveldanna tveggja.
En alríkisstjórnin gat ekki kyngt
þeirri tillögu allri og munu aðal-
ágreiningsefnin varða eignarhald á
fasteignum, bankakerfið, utanríkis-
Vaclav Havel telur að sterka alrikisstjóm þurfi til að forða Tékkóslóvak-
íu frá því að liðast í sundur.
viðskipti og efnahagsmál ríkisins. með talinn Kristilegi demókrata-
Stjórnmálaflokkar í Slóvakíu, þar flokkurinn sem á fulltrúa í öllum
þremur ríkisstjórnum landsins,
hafa krafist fullveldis Slóvakíu.
Kröfurnar hafa styrkst eftir að
mikil þjóðernishyggja braust út eft-
ir að kommúnistastjórnin féll fyrir
ári. Ýmsir hópar Slóvaka krefjast al-
gers fullveldis og stjórnin í Bratisla-
va hefur jafnvel sinn eigin utanrík-
isráðherra.
Meciar segir Slóvakíu ekki geta
bjargast á eigin spýtur og varar við
því að ef ekki verði komist að sam-
komulagi um valddreifingu geti það
haft alvarlegar afleiðingar fyrir
Tékkóslóvakíu.
Forseti tékkneska þingsins, Dag-
mar Buresova, viðurkenndi einnig
að ástandið væri alvarlegt og að
mikil spenna ríkti í viðræðunum.
Hún sagðist ekki telja það hyggi-
legt að stofna til þjóðaratkvæða-
greiðslu um þetta mál nú, þar sem
mikill tilfinningahiti sem er nú uppi
varðandi það gæti blindað skynsemi
manna og leitt til sundrungar
Tékkóslóvakíu.
ísrael:
Þrír leiðtogar
Palestínumanna
handteknir
ísraelar fangelsuðu án undanfar-
andi réttarhalda þrjá leiðtoga
Palestínumanna á Vesturbakkan-
um og Gazasvæðinu í gær, eftir
margra vikna átök milli Palest-
ínumanna og Gyðinga.
Varnarmálaráðefnið tilkynnti að
það hefði fyrirskipað að Radwan
Abu Ayyash, formaður arabíska
blaðamannafélagsins, og frétta-
maðurinn Ziad Abur Zayyad yrðu
hafðir í fangelsi í sex mánuði fyrir
þá sök að vera meðlimir í PLO.
í yfirlýsingu frá ráðuneytinu
sagði: „Handtakan er framkvæmd
í dag, þar sem þeir eru báðir hátt-
settir í hryðjuverkasamtökum og
gerðir þeirra ógna öryggi ísraels
og Júdeu og Samaríu (Vestur-
bakkans)."
Þar að auki var dr. Ahmed al-
Yazigi, sem talinn er virkur með-
Iimur PLO á Gazasvæðinu, skikk-
aður til eins árs fangavistar án
þess að réttarhöld færu fram.
Þetta er sagt gert samkvæmt lög-
um um neyðarrétt.
Mennirnir þrír voru handteknir
tveimur dögum áður en tvö ár
voru liðin frá sjálfstæðisyfirlýs-
ingu Palestínu, sem lögð var fram
af Palestínska þjóðarráðinu í AI-
sír.
Handtökurnar fylgja í kjölfar sí-
endurtekinna árása Araba á Gyð-
inga undanfarnar vikur, en þær
hafa verið í hefndarskyni fyrir
morðin á Musterishæð í síðasta
mánuöi. Arabi stakk tvo lögreglu-
menn í Jerúsalem í gær og særði
þá lítillega.
Þetta ofbeldi, þar með talið
morðið á rabbínanum Meir Ka-
hane í New York, hefur orðið til
þess að Shamir forsætisráðherra
hyggst taka harkalega á uppreisn
Palestínumanna á herteknu svæð-
Shamir, forsætisráðherra fsraels,
hefur nú ákveðið að láta hart
mæta hörðu í viðureigninni við
Palestínumenn.
unum, sem nú hefur staðið í 35
mánuði.
Abu Ayyash, sem hittir reglulega
útlenda ráðamenn, hefur verið
kallaður leiðtogi byltingarinnar í
ísraelskum dómsskjölum. Hann
var fangelsaður án réttarhalda í
upphafi byltingarinnar í desem-
ber 1987.
ísraelar saka Abu Ayyash um að
vera meðlimur í stuðningssam-
tökum PLO, sem voru viðriðin
skipulagningu árása Fatah. Fatah
er sterkasta hreyfingin innan PLO
og er stýrt af Yasser Arafat.
Varnarmálaráðherrann sakaði
Abu Zayyad um þátttöku í skipu-
lagningu og stjórn uppreisnar-
innar, að dreifa ólöglegum bæk-
lingum og hvetja til ofbeldis.
Israelski herinn rak Yaziji úr
stöðu sinni við Shifa-sjúkrahúsið
í Gaza fyrir það sem kallað var
fjandsamleg starfsemi. Þetta er í
fyrsta sinn sem hann er fangeis-
aður án réttarhalda.
Bngland:
MARGARET THATCHER
í HARDRI BARÁTTU
Þrýstingurinn, sem stjórn Margaret Thatcher hefur orðið fyrir úr
öllum áttum, jókst í gær þegar fyrrum aðstoðarmaður hennar, Sir
Geoffrey Howe, bjó sig undir að leggja til atlögu gegn henni í
þinginu.
Þó svo að aðalkeppinautur henn-
ar um formannsembættið í íhalds-
flokknum, Michael Heseltine, fyrr-
um varnarmálaráðherra, hiki enn
við að gefa opinbera yfirlýsingu
um hvort hann hyggst bjóða sig
gegn henni, hefur Thatcher gert
lýðum ljóst að hún muni berjast
um það embætti sem hún hefur nú
haldið í ellefu ár.
Frestur til útnefningar til mót-
framboðs gegn henni rennur út á
föstudaginn og munu kosningar
fara fram á þriðjudaginn.
Búist var við að ræða Howes,
ásamt heiftarlegum árásum
blaðsins Sun á Heseltine, myndi
stappa stálinu enn frekar í stuðn-
ingsmenn Heseltines til mótfram-
boðs.
Howe, sem áður gegndi embætt-
um fjármála- og utanríkisráð-
herra, sagði af sér 1. nóvember sl.
þar sem hann gat ekki sætt sig við
andstöðu Thatcher gegn nánara
sambandi Bretlands við Evrópu-
bandalagið. Gert var ráð fyrir að
Howe myndi gagnrýna harðlega
framgöngu og þjóðernishyggju
Thatchers, sem greindi hana alveg
frá leiðtogum hinna EB-ríkjanna
11 á fundi EB í Róm í síðasta mán-
uði.
Mótframboðið gegn Thatcher nú
er mögulegt vegna þess að mikill
klofningur er í röðum forkólfa
íhaldsflokksins vegna Evrópumála
og vaxandi áhyggna um að kjós-
endur, sem orðið hafa fyrir barð-
inu á versnandi efnahag, séu orðn-
ir þreyttir á henni sem leiðtoga.
Heseltine er haröur málsvari nán-
ari Evrópusamvinnu og hefur ver-
ið samnefnari andstöðu gegn
Thatcher í flokknum frá því hann
sagði sig úr ríkisstjórn hennar árið
1986.
Heseltine var væntanlegur frá
Þýskalandi í gær og þá var búist
við að niðurstaða væri fengin í því
hvort fengist hefði stuðningur
þeirra 159 þingmanna flokksins
sem þarf til að mótframboð sé gilt.
Heseltine var umkringdur frétta-
mönnum þegar hann kom á hótel í
Hamborg þar sem hann átti að
Margaret Thatcher stendur nú
frammi fýrir því að missa stöðu
sína sem formaður íhaldsflokks-
ins og þar með forsætisráð-
herraembættið.
halda ræðu á fundi evrópskra þing-
manna. Hann vildi ekki svara því
hvort hann hygði á mótframboð
gegn Thatcher. Síðar sagðist hann
ætla að bíða með að gefa yfirlýs-
ingu þar til Howe hefði lokið ræðu
sinni.
Fréttayfirlit
Rabat - írösk sendinefnd kom
til Rabat í gær, eftir að Irakar
gáfu til kynna að þeír kynnu að
taka tilboði Marokkó um viðræð-
ur Arabaríkja tii að reyna að
koma í veg fyrir styrjöld við
Persaflóa.
Bagdad - Skortur á skilningl
virðíst vera um það bil að draga
íraka og vestræna andstæðinga
þeirra inn í styrjöld.
Tel Aviv - fsraelsk heryfirvöld
segja fraka líklega til að ráöast
með efnavopnum á Israel í upp-
hafi stuttrar, harðrar og árang-
urslítillar stytjaldar.
Washington - Áhrifamikill öld-
ungadeíldarþingmaður hvetur
Bush forseta til að kalla saman
þingið til að ræða hugsanlega
stríðsyfirlýsingu á hendur írök-
um.
Hamilton, Bermúda - James
Baker, utanríkisráðherra BNA,
fór til Bermúda í gær til að skýra
stöðuna við Persaflóa fyrir utan-
ríkisráðherra Kanada. Þessar
viðræður eru taldar varða næstu
aðgerðir Sameinuðu þjóðanna
gegn frökum.
Moskva - Boris Jeitsin, forseti
Rússlands, segir Mikhail Gor-
batsjov vera samþykkan sam-
steypustjóm.
Paris - Franska ríkisstjómin,
sem nú er sökuð um að hafa
ekki látið lögregluna berjast
gegn því er ruslaraiýður óð um
strætí Parfsar brennandi og
rænandi, stendur nú frammi fýrir
kröfum um afsögn.
Bonn - Leiðtogi þýskra Gyð-
inga hvetur stjómvöld til að
grípa tii aðgerða gegn nýnasist-
um f austurhluta landsins, áður
en gyðingahatrið fari úr böndun-
um.