Tíminn - 14.11.1990, Page 7

Miðvikudagur 14. nóvember 1990
Tíminn 7

Guðmundur P. Valgeirsson:
Hljóp Ragnhildur á sig

Ragnhildur Helgadóttir, alþingismaður Sjálfstæðis-
flokksinS; lýsti því yfir á Alþingi 29. fyrra mánaðar, að hún
teldi að Islendingar ættu nú þegar að sækja um aðild að
Efnahagsbandalagi Evrópu. — Hún mun hafa orðið fyrst
alþingismanna til að taka hreint af skarið um það sem aðr-
ir ráðamenn Sjálfstæðisflokksins, utan þings og innan,
hafa verið að hukla á án þess að þora að segja það upphátt.
í þeim hópi eru formaður og varaformaður Sjálfstæðis-
flokksins.
Og sjálfur utanríkisráðherra ís-
lands lýsti þeirri skoðun sinni á
flokksþingi Alþýðuflokksins, fýrir
skömmu, að Island yrði komið í
EB fýrir næstu aldamót. Að dómi
þessara manna er það því aðeins
tímaspursmál hvenær sú ákvörð-
un verður tekin. — Það er alvar-
legur hlutur.
Svo er að sjá, að margur hafi
hrokkið við að heyra þessa hrein-
skilni af vörum Ragnhildar og
nokkurt fjaðrafok orðið út af því. -
- Ýmsir alþingismenn urðu strax
til að gera athugasemdir og and-
mæla þessari skoðun Ragnhildar
& Co rækilega. Ber þar fyrst að
nefna Steingrím Hermannsson
forsætisráðherra.
Daginn eftir voru þau Steingrím-
ur og Ragnhildur drifin af Ríkisút-
varpinu á Rás 2, í kompu uppundir
þaki Alþingishússins (að sögn þul-
ar), þar sem þau voru látin skiptast
á orðum og skoðunum um þessa
yfirlýsingu Ragnhildar. — Það
verður að segjast, að þessum at-
burði var hvorki valin stund né
staður við hæfi, svo almenningur
gæti fylgst með þeim orðaskiptum
sem þar fóru fram, með viðeigandi
hætti þegar um svo stórt mál var
rætt. Og þess hefur ekki orðið vart
að fjölmiðlar, Útvarp og Sjónvarp,
hafi séð ástæðu til að gefa þjóðinni
annan kost á að sjá eða heyra það
sem þeim fór á milli. Hefur þó
margt af því sem léttara er á met-
unum verið endurtekið af þeim og
það oftar en einusinni.
Ragnhildur lýsti þar skoðun sinni
á, að nauðsyn bæri til þess að við
sæktum um aðild og gengjum í
Efnahagsbandalagið. Skírskotaði
hún til þeirrar visku, sem hún
hefði aflað sér með þátttöku í ein-
hverri nefnd um samskipti þjóða.
Undir þeirri þátttöku væri velferð
íslensku þjóðarinnar komin. —
Steingrímur lýsti sig algerlega
andstæðan skoðun Ragnhildar.
Hann vísaði henni algerlega á bug
og kvaðst undrandi á að nokkur
skyldi halda slíku fram. Sagði það
banabita sjálfstæðis þjóðarinnar
og „Gamla sáttmála" í nýjum stfl,
og vitnaði til Rómarsáttmálans
máli sínu til sönnunar. Ragnhiidur
og skoðanabræður hennar hefðu
líklega ekki kynnt sér hann. —
Hann var mjög þungorður um þá
kenningu, sem Ragnhildur og
skoðanabræður hennar héldu
fram. Þau alvarlegu viðvörunarorð
hans eiga brýnt erindi til sérhvers
hugsandi manns, sem ann þjóð
sinni og vill varðveita frelsi hennar
og sjálfstæði meðal annarra
frjálsra þjóða.
Eins og ég gat um, hefur orðið
nokkurt fjaðrafok út af þessari
játningu Ragnhildar og framtíðar-
sýn hennar um frelsi þjóðarinnar.
Dagblaðið Tíminn tekur málið upp
á miðvikudag 31. október (Opnu
viðtöl) þar sem sú spurning er lögð
fyrir ellefu áhrifamenn í þjóðfélag-
inu, þar af sjö alþingismenn, hvort
Ragnhildur hafi sagt það sem aðrir
hugsuðu, eða hvort hún hafi
hlaupið á sig.
Svör þessara manna eru á ýmsa
lund eins og vænta mátti. En það
sem kemur mér mest á óvart er
hvað loðin svör margra þeirra eru,
og hve áberandi margir verjast að
svara spurningunni beint. Nær all-
ir sem spurðir eru taka svo til orða,
að ekki sé tímabært (nú) að sækja
um aðild að EB. í þeim orðum
þeirra felst undanfærsla við að
svara spurningunni, rétt eins og
þeir séu að segja: Ég geri þetta ekki
í dag eða á þessu ári, en ég geri það
kannski á morgun eða þegar betur
stendur á fyrir mér!
Með þessu loðna og óákveðna
orðalagi eru þessir menn að lýsa
því óbeint yfir, að aðild að EB sé sá
kostur sem við kjósum okkur sjálf-
um og afkomendum okkar á næst-
unni. — Bara ekki í dag eða í ár. Á
næsta ári geti það gerst. — Aðeins
einn þeirra, sem spurðir eru, segir
hreint og afdráttarlaust að slíkt
komi alls ekki til greina — og
megi alls ekki koma til greina.
Þessi maður er Hjörleifur Gutt-
ormsson alþingismaður. — Þökk
sé þér, Hjörleifur.
Okkur óbreytta alþýðumenn rek-
ur í rogastans þegar við sjáum
þessi svör ráðandi manna. — Þar
eru ráðvilltir menn að svara. Það
eiga ekki að koma til greina nema
afdráttarlaus svör við svona spurn-
ingu:
Það má ekki koma til greina, að
við afsölum sjálfsákvörðunarrétti
þjóðarinnar til að ráða sínum eigin
málum í eigin landi.
Það má ekki koma til greina, að
við seljum eða gefum auðlindir
lands okkar á láði og legi erlendum
aðiium og auðhringum, sem hafa
það eitt að markmiði, að hafa sem
mest upp úr þeim fyrir sjálfa sig og
sína eigin hagsmuni.
Guðmundur P. Valgeirsson
Það kemur ekki til greina, að við
leggjum okkur undir erlenda lög-
sögu. Sporin hræða. Verum þess
minnug.
Það kemur ekki til greina, að við
opnum land okkar fyrir óheftum
innflutningi erlends fólks af ýmsu
kyni og þjóðerni, þó færa megi rök
að því, að íslenska þjóðin sé að
verða svo lærð og fín með sig, að
henni finnist sér ekki samboðið að
vinna algeng störf í framleiðslu og
þjónustu.
Við neitum óheftum innflutningi
erlends fjármagns til þátttöku og
yfirráðum í athafnalífi þjóðarinnar
og fjármálakerfi hennar. — Og
þannig mætti áfram telja. — Við
viljum óskertan rétt til að ráða yfir
landi okkar og þjóð. — Óbreyttir
alþýðumenn neita erlendri yfir-
drottnun og láta það ekki á sig
ganga þó íhaldsbroddarnir í Sjálf-
stæðisflokknum og Jónarnir sjái
ekki önnur ráð sjálfum sér til
frama og framdráttar.
Þegar við hugsum til ljósra og
óljósra orða þessara manna, sem
Ragnhildur hefur nú haft orð fyrir,
þá fögnum við orðum Steingríms
Hermannssonar, sem hann mælti í
viðræðu sinni við Ragnhildi
Helgadóttur, og hann hefur áður
lýst sem skoðun sinni og Fram-
sóknarflokksins. Og við þökkum
nýliðanum í Sjálfstæðisflokknum,
Einari Kr. Guðfmnssyni, fyrir hans
einörðu og ákveðnu afstöðu gegn
því valdaafsali, sem aðild að EB
hefði í för með sér fyrir hina litlu
og fámennu þjóð norður í Atlants-
hafi, því það væri sama og að
þurrka nafn okkar út meðal
frjálsra þjóða. — Þjóðerni, menn-
ing og tunga mundu fljótt heyra
fortíðinni til. Sú svikagylling, sem
reynt yrði að breiða yfir athæfið,
hrykki skammt til varnar. En hætt
er við að Einar Kr. Guðfinnsson
eigi eftir að reyna það sama og
margur annar sjálfstæðismaður-
inn hefur orðið að reyna, og einn
þeirra orðaði við mig á þessa leið:
„Manni er jú lofað að tala eins og
hugur manns býður við viss tæki-
færi og láta sérskoðun sína í ljósi.
En það er bara ekkert gert meira
með það. Allt er fyrirfram ákveðið
af þeim Stóru.“
Ragnhildur Helgadóttir hljóp
ekki á sig. Hún gerði aðeins upp-
skátt hvað Sjálfstæðisflokkurinn
ætlast fyrir eftir næstu kosningar.
Og hann mun ekki skorta með-
reiðarsveina, ef marka má orð
Birgis Árnasonar í blaði Alþýðu-
flokksins, Pressunni, fimmtudag-
inn 25. október s.l.
Það þarf varla að draga í efa hvað
gerist eftir næstu kosningar, ef ís-
lands ógæfu verður það að vopni,
að Sjálfstæðisflokkurinn nái að-
stöðu til að mynda ríkisstjórn að
kosningum loknum, með eða án
hjálparkokka sinna í Alþýðu-
flokknum. — Það liggur mikið við,
að svo fari ekki.
Bæ, 3. nóvember 1990
BÓkMENNHR
Stjórnmál og efna-
hagsþróun í 60 ár
Dr. Magni Guðmundsson hefur sent
frá sér bók undir nafninu Líf og lands-
hagir, þar sem hann gefur samfellt yf-
iriit yfír íslenska hagsögu síðustu 60
ár.
Bókarhöfundur er kunnur hagfræð-
ingur, sem nam fyrst viðskiptafræði í
París og var um skeið framkvæmda-
stjóri fyrirtækja í Reykjavík, en stund-
aði síðar hagfræðinám í Kanada og
lauk doktorsprófi við Manitobaháskóla
í Winnipeg. Að loknu doktorsprófi
starfaði hann í Kanada, kenndi m.a.
við Manitobaháskóla og vann sér-
fræðistörf fyrir stjóm Manitobafylkis í
banka- og peningamálum, en réðst
síðan til Hagráðs Kanada í Ottawa,
sem gegnir víðtæku ráðgjafarhlut-
verki í þágu sambandsstjómar Kanada
á sviði efriahagsmála. Hér heima hefur
dr. Magni unnið að ýmsum sérfræði-
verkefnum á vegum ráðuneyta og rit-
að bækur og greinar um efnahags- og
fjármál og almenn þjóðfélagsmál.
í níu köflum bókarinnar rekur höf-
undur stjómmálaþróunina allar götur
frá Alþingishátíðinni 1930 til þessa
dags. Farið er hratt yfir sögu, en meg-
inatriði þó dregin þannig fram að það
veitir heildarsýn yfir vandamálin. Leit-
að er skýringa á verðbólgunni og
sveiflum hennar á þessu tímabili. Þátt-
ur vinnu og þáttur fjármagns em
bomir saman og vægi þeirra metið.
Dr. Magni telur með tilvísun til hag-
Anna S. Snorradóttir
Þegar vorið var ungt
Ljóð
Þess er getið á kápu að ljóðin í þess-
ari bók séu ort á ámnum 1984-1990.
Höfundur er kunnur þeim sem muna
til sín sem útvarpshlustendur á sjö-
unda tug aldarinnar eða Iásu Dag á
fimmta tug hennar.
Þessum ljóðum er skipt í þrjá flokka.
Gimburskeljar heitir sá fyrsti. Annar
nefnist staðir. Hinn þriðji ber nafn
bókarinnar: Þegar vorið var ungt.
Gimburskeljar em tákn barnagull-
anna og fjömnnar á Flateyri þar sem
höfundur átti fyrstu ár bemsku sinn-
ar. Ég hygg að þau ljóð snerti þá sem
muna Flateyri á þriðja tug aldarinnar.
Hér er „fjaran tandurhrein undra-
heimur frill af ævintýmm". Svo var
það að utanverðu þar sem báran
gnauðaði löngum við grjóL Fjaran að
skýrslna að þau fyrirheit sem gefin
vom með verðtryggingu fjárskuld-
bindinga hafi bmgðist: Útlán banka-
innanverðu geymdi hins vegar ýmiss
konar msl. í minni minningu var
hún þakin pjáturdósum undan niður-
soðinni mjólk, danskri dósamjólk. En
hús „Snorra kennara" stóð úti á
kambi.
Staðir em minningar frá ýmsum
stöðum sem leið hefur legið um. Þar
kemur við sögu „næturhlátur syfju-
legrar borgar", „marmari, silfur, stál,
glitrandi hamrar“ en líka „dimm bæj-
argöng, rakir moldarveggir" á Gren-
jaðarstað.
Nafn þessarar bókar hygg ég að sé
valið vegna þess að hér ber mest á
kenndarljóðum sem einkum tengjast
þeim æviámm þegar fólk er næmast.
„Ég gekk yfir engið í leiðslu og rank-
aði ekki við mér“ eða „drakk ilminn
með hjarta mínu sem átti heima hjá
þér“. En samofið þessu er þrá þess
sem var. „Einhvers staðar er þetta allt
kerfisins hjöðnuðu ekki heldur stór-
jukust. Hið sama á við um erlendar
lántökur. Gmnnspamaður stóð í stað
eða minnkaði. Lánskjaravísitalan og
breyting á vaxtalögum skóp hins vegar
nýja stétt verðbréfasala, segir höfund-
ur. Vanskil í bankakerfinu hundrað-
földuðust á átta ámm skv. afskriftar-
reikningum. Gjaldþrotahrina hófst og
ekki séð fyrir endann á henni. Aðalor-
sakir verðbólgunnar rekur höfundur
til útgjaldastefnu ríkissjóðs og pen-
ingastjórnar og sækir rök sín um það
efni í hagskýrslur.
ég get aldrei gleymt því.“ Einhvers
staðar er allt það sem við áttum sam-
an.“
Það er kvenlegur þokki yfir þessari
bók. Síðasta ljóð gimburskelja er
þetta:
Það stimir á
þúsundir stjama
glitrandi himinhvolfs.
Þú varst mitt Ijós,
móðirmín,
skærasta stjaman
sem tindraði
meðan tímivannst,
og aldrei hverfur mér
það Ijós
þótt horfið sé.
Aðeins tvö þessara ljóða em ort sam-
í eftirmála setur höfundur fram ýms-
ar tillögur til úrbóta á nokkmm vanda-
málanna sem við er að etja í íslenskri
efhahags- og fjármálastjóm.
Nú er það ekki á færi leikmanns í hag-
fræði að dæma um hvað eina sem
fram kemur í þessari bók. Hins vegar
er þar að finna aðgengilegt yfirlit yfir
hin ýmsu skeið efnahags- og stjóm-
málaþróunar síðustu aldar o kemur
því áhugamönnum um þjóðfélagsmál
að góðu gagni. Hún skýrir margt í
þeirri þróun og er til fróðleiks og upp-
rifjunar um annað. I.G.
kvæmt gömlum og þjóðlegum brag-
reglum. Annað þeirra, Júnfijóð, er
sonnetta, lýrískt ástakvæði sem sam-
boðið er góðskáldi. Þar em þessi orð:
En ávalltsíðan yrkisefni mitt
einmana fugl sem býr í hjarta mér
hann flýgur burt og færir kveðju þér
og finnur loks hið rétta hreiður sitt.
Hinn eini fugl sem flögrar burt frá
mér
finnur og veit að allt var handa þér.
Gömlu mennimir fyrir vestan hefðu
ekki kallað sjóinn við fjörukambinn á
Flateyri haf, enda þótt hafaldan næði
stundum þangað. En þessi sjór dugði
Önnu Snorradóttur til að skila góðu
ljóði um hafið sitt. Það Ijóð vænti ég
að yngri böm Flateyrar kunni að
meta.
H.Kr.
„Aldrei hverfur mér það ljós“